bez bydła, 1 rzem. , 1 kijaka i od 1 ćwierci roli Pawiński, Małop. , 17, 441. Br. Ch. Skrzetuski Młyn, niem. Schrotthausmuehle, os. , pow. obornicki, o 4 klm. na zachód od Ryczywoła i 2 klm. na płd. zach. od Skrzetusza; ma 1 dm. , 9 mk. Skrzetusz, niem. Schrotthaus, ztąd Szroty na mapie Chrzanowskiego, wś i fol. , pow. obornicki, na trakcie czarnkowskim, o 3 klm. na zachódpółnoc od Ryczywoła par. kat. i poczta, par. prot. Połajewo, st. dr. żel. w Budzyniu o 15 klm. S. jest gniazdem Skrzetuskich; w r. 1580 składał się z Większego i Mniejszego S. a każda z obu części z 4 działów; na S. Większym mieli Jakub Redlich, Jan Wietrzyk i Tomaszek Skrzetuscy po 1 ćwierci roli, a Marcin Czołta 4 cwierci, 3 zagrodn. i 1 komorn. ; na S. Mniejszym posiadali po 1 ćwierci Tomasz Bzdziel, Wojciech Breł i Jan Skóra Skrzetuski; Jakub, Marcin, Mikołaj, Stanisław i Wojciech Skrzetuscy mieli razem łan i 3 zagrod. ; na dziale Jana Skóry było komor. i 2 kołodziei. Przy schyłku zeszłego stulecia wchodził S. w skład dóbr połajewskich, trzymanych przez Wojciecha Huzarzewskiego; zabrany przoz rząd pruski, wcielony został do domeny Połajewo. Wś z młynem Skrzetuskim, z którym tworzy okrąg wiejski, ma 69 dm. , 486 mk. 411 kat. , 68 prot. , 7 żyd. i 790 ha 568 roli, 130 łąk; czysty doch. z ha roli 13, 71, z ha łąk 21, 93 mrk. Fol. ma 7 dym. , 123 mk. i dotąd należy do rządu pruskiego. E. Cal. Skrzetusz 1. niem. Schrotz, na początku XV w. Stratush, 1438 Skrzatusz, Szroce, wś z kośc. paraf. nad jez. t. n. , pow. wałecki, na płd. wschód od Wałcza, przy trakcie do Piły, st. tel. Witowa Góra Gr. Wittenberg, st. pocz. i kol. w miejscu; 2460 ha obszaru 60 lasu, 39 łąk, 1066 roli or. i to z wyb. Ulrischsfelde 1885 r. 3 dm. , 65 mk. . Obie miejscowości miały 94 dm. , 182 dym. , 958 mk. 717 kat. , 226 ew. i 15 żyd. . We wsi szkoła ewang. i 2klas. szkoła katol. Zamczysko skrzetuskie castrum było siedzibą starostów nowodworskich Neuhof i sięga dalekiej przeszłości; dziś nie ma po niem śladu. Przywilej z r. 1438 opiewa, że włościanie w 8. mają używać tych samych praw, co mieszczanie wałeccy. R. 1626 w obozie pod Gniewem uzyskali wójtowstwo skrzetuskie za waleczność Marcin Kowalkowski, Mikołaj Sokół i Jakub Dryja. Kościół był dawniej filią do Wałcza. Dopiero r. 1660 wyniósł go bisk. poznański Albert Tolibowski do rzędu parafialnych. R. 1644 wystawił nowy murowany kościół Wojciech Konstanty z Goraja Breza, woj. poznański, ówczesny ssta wałecki. Dawniej słynął kościół jako miejsce cudowne, do którego rocznie około 10, 000 ludzi pielgrzymowało. Znajdują się w nim wize runki rodzin Klejnów i Schwandrów, tudzież portret Brezy 1689, pochowanego u kar melitów w Poznania. Zasługuje w kościele na uwagę wielki ołtarz snycerskiej roboty, z fi gurą N, M. Panny, dla której ten kościół po dobno został zbudowany. Ściany dokoła zdo bią figury 12 apostołów. Jest też kilka pię knych ornatów. Wsie parafialne Marienfeld, Neumuehle, Rosenthal, Rozwałd Rosenfelde ze szk. paraf. , Skrzetusz szk. par. , Tar nowo Seegenfelde, Wieściółka Wyspelke i Wittków szk. paraf. . W Rozwałdzie jest kośc. filialny, r. 1807 z drzewa na nowo od budowany i tegoż r. benedykowany. Szpital w Skrzetuszu fundował Wojciech Konstanty z Goraja Breza, woj. poznański, a Jan OstenSacken go wyposażył. R. 1888 liczyła paraf. tutejsza, dek. wałeckiego, 2250 dusz ob, Brevis descriptio archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis, przez Korytkowskiego, str. 246. W S. była siedziba starosty nowodworskie go. Rysunek kościoła i dokładny opis podaje Heise w dziele Bau und Kunstdenkmaeler d. Prov. Westpreussen str. 446 449. Por. także Gesch. d. Deutsch Croner Kreises von Schmitt, str, 222 i Powiat wałecki w XVI w. przez Calliera, str. 49. 2. S. , dobra ryc, tamże, 698 ha 4 lasu, 653 roli or. ; razem z fol. Dąbrowem i Marienfeld liczyły te do bra 1885 r. 8 dm. , 33 dym. , 196 mk. , 84 kat. , 112 ew. ; gorzelnia. Kś. Fr. Skrzetuszewo, Krzethuszewo r. 1398, Skrzethuszewo r. 1523, majętność, w pow. gnieźnieńskim, o 6 1 2 klm. na wschódpłd. od. Kiszkowa, nad jeziorkiem, które spływa do Główny dopł. Warty; par. i poczta w Sławnie, st. dr. żel. na Chwałkowie Weissenburg Bz. Bromberg o 8 klm. ; 3 dm. , 66 mk. kat. i 203 ha 177 roli, 8 łąk; właścicielem jest Piotr Radoński. W r. 1398 pisali się Paweł, Maciej i Piotr z S. Akta gr. pozn. , wyd. 1888 r. ; około 1523 składało się S. z łanów dziedzicznych i kmiecych, które leżały pustkami; r. 1579 miał tu Jan Borzejowski 1 łan, 2 zagrod. , a Głębocki 1 łan, w roku zaś 1618 posiadała Anna Skrzetuska 1 łan i 2 zagrodn. ; około r. 1773 5 należało S. z Głębokiem do Józefa Polewskiego, który wiódł spory graniczne z Ksawerym Jasińskim, dziedzicem Witakowic i Wolanek Konstyt. Seymu, II, 139, a przy schyłku zeszłego wieku do Anny Przeradzkiej, później do Jankiewiczów. Skrzętla al. Stara Wieś Weber, wś, pow. nowosądecki, par. rz. kat. w Tęgoborzy, leży u źródeł świdnika, pot. uchodzącego z lewego brzegu do Dunajca, naprzeciw Zbyszyc, w parowie zasłoniętym od zachodu górą Babinem 780 mt. , od płd. Chełmem 793 mt. a od płn. wzgórzami dochodzącymi 627 mt. Wszystkie

Skrzetuski Młyn

Skrzetuski

Skrzetusz

Skr wo

Skrzętla