Olszanka al. Elembruk, Friedrichsfelde, Granicznik, Kamirowo, Kamirowskie Piece, Krebsberg, Lehmberg, Mirowo i Mirówko, Nygut, Nygut, parcela leśna, Nowa Karczma, Górne Piekło, Pawłowo, Pruska Karczma, Probostwo, Czysta Woda, Rathsberg, Trzcionka, Zamkowa Góra, Świnie Budy, Sucha Huta, Waldhaus, Wałachowo, Wulfen, Czterywłóki i Zapowiednik. Do filii w Szczodrowie należą S. , Szczodrowski Młyn i leśn. i Nowy Wietc. W 1867 r. liczyła parafia 2604 dusz, zaś 1888 r. 2835. W 1886 został kościół odnowiony. Dawniej katolicy mieli jeszcze jeden kościół a przy nim prepozyturę św. Jerzego przed Chojnicką bramą, połączony jak zwykle ze szpitalem i cmentarzem. Za Krzyżaków był oddzielny proboszcz. Zygmunt I r. 1526 przyłączył ten kościół jako filię do fary. Kiedy r. 1594 bisk, Rozdrażewski, korzystając z obecności Zygmunta III w mieście, odebrał luteranom zajęty przez nich kościół paraf. , wtedy inowiercy przenieśli się do prepozytury św. Jerzego. Ale r. 1598 oddał ją katolikom Ludwik Mortęski, woj. malborski, ssta karszewski, brat sławnej ksieni chełmińskiej Magdaleny. Około r. 1624 kościół popadł w ruinę; późniejsze wizytacye nic o nim nie donoszą. R. 1686 tylko kupa gruzów wskazuje miejsce gdzie stat przedtem. Dzisiejszy szpital katolicki stoi podobno naprzeciwko miejsca, na którem dawniej stał kościół św. Jerzego ob. Utracone kościoły kś. Fankidejskiego, str. 206. W 1780 r. pobierał proboszcz mesznego z miasta 69 kor żyta, z zamku 8 kor, do probostwa należało 6 wł. roli; parafia liczyła razem z filią 1020 dusz, ewang. było 2280, żydów 150 w mieście samem ob. str. 9. Szkoły były w S. i Szczodrowie. Proboszczami w S. byli 1610 Stanisław Wymicki, około r. 1660 Anastazy Wymicki, 1682 Jan Czarliński 1693, 1693 Jan Kazimierz Jugowski 1726, 1733 Adam Stanisław Grabowski od 1734 bisk. chełmiński, 1734 Franciszek Wybicki 1765, 1765 Bazyli Złocki, 1780 Joachim Wybicki ob. Borck Echo sepulchralis II, str. 628; 1846 Jan Rhode, 1882 Otto Reiske. Luteranizm wcześnie się tu rozszerzył. Kościół farny od 1551 1594 zostawał w ręku ewangielików. Potem przenieśli się do prepozytury św. Jerzego, którą w 1598 r. musieli opuścić. Odtąd odprawiali nabożeństwo w jednej z starych baszt, którą nieco rozszerzyli; na piętrze była kaplica, a na dole szkoła. Za pierwszej wojny szwedzkiej, około r. 1630, przy zajęciu miasta pożar zniszczył ko ściołek ewang. W 1636 r. wystawiono nowy, który istniał przeszło sto lat. R. 1741 stanął nowy kościół drewniany, wzniesiony, z obawy przeszkód, w przeciągu 24 godzin z 14 na 15 września, z gotowego obrobionego materyału, przywiezionego z Gdańska, przy pomocy licznego grona rzemieślników ob. Borck Echo sepulchralis, II, str. 627. Obecny murowany kościół z wieżą 42 mt. wys. zaczęto budować r. 1879; koszta wynosiły 54, 000 tal. Pierwszym ewang. pastorem był Benedykt Morgenstern w 1551 r. Historya, Miasto założyli joanici prawdopodobnie na obszarze zaginionej wsi Reueninov, o której przywilej ks. Grzymysława z r. 1198 powiada, że ją już dawno pewnie przed r. 1174 rycerzom był darował quam etiam jam dudum dederam, ob. P. U. B. v. Perlbach, str. 7. Kiedy joanici tu zbudowali zamek niewiadomo, w każdym razie nastąpiło to dopiero po r. 1198. Pierwszego komtura joanickiego napotykamy na zamku r. 1305 ob. N. Pomm. Cod. , p. 578 i Toeppen Hist. comp. Geogr. , str. 71. Miasto zaś zostało niezawodnie r. 1320 założone, bo w przywileju z r. 1341 dostaje miasto 110 włók jak je przed 21 laty posiadało ob. Zeitsch d. Westp. Gesch. Ver. X, str. 87. Założenie przez joanitów stwierdza herb miejski głowa św. Jana Chrz. na misie. R. 1334 ustępuje komtur joanitów w Skarszewach Jan y. Bortveld w. m. Krzyżaków Luther v. Braunschweig drogą zamiany M. Dęblin, Godziszewo wraz z jez. Stenco, Obozin, Trzciński Samlin ob. Cod. dipl. Pruss. , II, Nr. 143 i 144. R. 1341 wystawia komtur skarszewski Adolf t. Schwalenberg, za zezwoleniem mistrza Bertolda V. Henneberg, nowy przywilej dla miasta, nadający mu 110 włók, które już przed 21 laty posiadali, na prawie chełm. Za to mają zakonowi płacić co rok 16 grzyw, prusk. monety; czynsz ten nie ma być nigdy powiększony. Pozwalamy im także pobudować łaźnią, jatki rzeźnickie, piekarskie, szewieckie i inne, do czego my jedną połową, a mieszczanie drugą połową kosztów przyczyniać się zobowiązujemy. Czynszom zaś z tych jatek i łaźni będziemy się dzielili. Nadajemy im także wolne rybołówstwo i polowanie na obszarze do miasta należącym. Sądownictwo atoli sobie zastrzegamy, jako i kryminały. Z wymienionych 110 włók przeznaczamy 6 dla proboszcza, któremu mieszczanie mają dawać 77 korcy żyta i po 15 skojców od posiadła. Młynów nie wolno im stawiać a rybołówstwo na pewnej przestrzeni zakon sobie zastrzega. Potem następuje opisanie granic. Dan w Skarszewach w dzień Matki B. Gromnicznej. Niemiecki oryginał przywileju z 2 pieczęciami przechowuje się jeszcze w archiwum miejskiem. Przywilej ten potwierdza Zygmunt III w Malborku d. 12 czer. 1598 a r. 1677 Jan Sobieski ob. Zeitsch, d. Westpr. Gesch. Ver. , XV, str. 145. R. 1370 nabył w. m. krzyżacki

Skarszewy