Skarszewo, ob. Skarszewy. Skarszewo al. Skarszewy, niem. Skarschewo, dok. Carsowo i Carssovo 1239, Karsovo 1245, Scarszowo 1303, Karschaw 1415, Skarszewy 1606, dobra szlach. należące do majoratu kozłowskiego, pow. świecki, st. pocz. , tel. i kol. Terespol odl. 7 klm. , par. kat. Świecie, okr. urz. stanu cywiln. Sulnowo. Szkoła ewaug. 40 dzieci. Z fol. Skarszewskiem obejmują dobra 732 ha 391 roli orn. . W 1885 r. było 8 dm. , 16 dym. , 114 mk. , 113 kat. , 1 ew. ; dziedzic Józef Turowski. R. 1239 zapisuje S. ks. pomorski Świętopełk norbertankom w Żukowie Perlbach, P. U. B. , str. 59. R. 1316 zamienił, jak się zdaje, w. m. krzyżacki Karol z Trewiru wioski w ziemi świeckiej Grabowo, Grabówko i zapewne Skarszewo na bliższo Lisewo, Chmielno i Otomin przy Żukowie ob. Klasztory żeńskie p. kś. Fankidejskiego, str. 21. Ostatni raz wspomniano S. w posiadaniu zakonnic r. 1303. Wś ta rozciągała się aż do Czarnej Wody czyli Wdy, na której książę pozwolił młyn pobudować i jaz na ryby zastawić. Także 2 jeziora leżały w granicach wioski. Sądy nad poddanymi wykonywał przełożony klasztoru; dochodami z kar dzielił się do połowy z książęcym grodem, wyjąwszy kiedy oskarżyciel należał do obcej juryzdykcyi tamże, str. 57. Osadnicy tutejsi płacili czynsz od małych włók flamlandzkich, albo więc pochodzili oni ze Szlązka, albo teź norbertanie ją tu przynieśli. Osadca wsi dostaje 1317 r. 2 puste i 2 osiadłe włóki jako też prawo założenia młyna i karczmy ob. Zeitsch. d. Gesch. Ver. , VI, 135. Później byli tu dziedzicami 1606 r. Stanisław Konopacki, Maciej K. , 1676 Stanisław K. , kasztelan elbląski, Jakub Zboiński także kasztelan elbląski, 1756 podpułkownik Michał August Zboiński, potem Pulcheria Turowska z Zboińskich. R. 1611 było tu 16, r 1649 tylko 8 włościan, którzy prob. w Świecie mieli mesznego dawać po 1 kor. żyta i tyleż owsa, ale dla ubóstwa nic nie płacili. R. 1676 było tu 75 dusz. Według taksy na symplę z r. 1717 płaciło S. 3 fl. 4 gr. R. 1773 wynosił czysty dochód z dworu, folw. i wsi 733 zł. 23 gr. ob. Zeitsch d. Westpreuss. Gesch. Ver. , 1886, str. 320. Stan bydła był tu r. 1773 następ. koni 13, wołów 25, krów 25, młodego bydła 11, owiec 102, świni 48 wysiew żyta 232 korcy, jęczm. 66, owsa 40, grochu 8, tatarki 10, lnu 1 str. 366. Kś. Fr. Skarszewy, niem. Schoeneck, dok. przed 1456 Skarssewo, miasteczko nad Wietcisą lew. dopł. Wierzycy, w pow. kościerskim, 2 mile na północ od Starogrodu, 4 3 4 mili na wschód od Kościerzyny. Leży na wąskim pasie wyniosłem, 311 st. npm. , przy dr. żel. z Pszczółek do Kościerzyny i trakcie do Starogrodu, śród okolicy piaszczystej, pagórkowatej. W 1885 r. otwarto dr. żel. z S. do Pszczółek i do Kościerzyny. W miejscu agentura poczt. III klassy. Aż do otwarcia kolei istniała tu przeszło sto lat stajnia dla koni pocztowych. Zaraz po przyłączeniu Prus Zach. urządzono tu jeszcze r. 1772 regularny związek pocztowy z Koźlina na Bytowo, Skarszewy i Gniew do Kwidzyna. Oprócz poczty posiada miasto sąd okręg. , urząd poborowy, kośc. kat. i ew. , synagogę; 3 młyny nad Wietcisą i gisernią; 7klasową szk. symultanną 1887 r. 7 naucz. i 426 dz. i prywatną szkołę dla dziewcząt. Towarzystwo strzeleckie istnieje już od r. 1378. Od 1 lipca 1886 r. wychodzi tu tygodnik niemiecki p. t. Schoenecker Anzeiger. Dawniej było miasto opasane murem z basztami, z których dziś mało co pozostało. Zamek przytykał do płd. zach. strony miasta; stał nad Wietcisą, na wzgórzu z trzech stron stromo opadającem, a z czwartej fosą od miasta oddzielonem. Dziś istnieje tylko częśó budowli, służąca dawniej za magazyn solny, a dziś dom prywatny ob. Bauund Kunstd. von Westpreussen, str. 38. Lud opowiada, że ze sklepów zamku prowadził podziemny ganek do kościoła. Przechowała się też stara mogiła kamienna, drzewami obrosła. Po lewej stronie drogi do t. z. Paninej góry Schlossberg odkryto cmentarzysko i groby skrzynkowe. W niektórych urnach znajdowały się szczątki zausznic bronzowych z paciorkami bursztynowemi ob. Objaśn. do mapy Ossowskiego, str. 24 i 48. W skład gminy wchodzi, prócz miasta, kilka drobnych osad. Cały ten kompleks obejmuje 2438 ha 2011 roli or. , 102 łąk i 72 lasu. W 1885 r. było 283 dm. , 654 dym. , 2925 mk. 1320 kat. , 1414 ew. . 30 dyssyd. . Wydatki miejskie wynosiły w 1884 r. 16, 063 mrk. Jarmarków odbywa się tu co rok 12. Kościół katol. p. w. św. Michała, patronatu rządowego, zbudowany został przez joanitów albo przez Krzyżaków prawdopodobnie w XIV w. Jest on murowany, dachówką kryty i wewnątrz 39, 80 mt. długi. Dokładny opis i plan sytuacyjny podał Heise Bauu. Kunstdenk. d. Prov. Westpr. , str. 39 41. R. 1712 kościół zgorzał, lecz już r. 1714 znów odbudowany a r. 1758 konsekrowany przez sufragana chełmskiego Fabiana Plaskowskiego. Przy kościele istnieje bractwo św. Anny od 1735 r. i trzeźwości od r. 1854. W szpitalu jest miejsce dla 6 ubogich. Do kościoła należy filia w Szczodrowie. W skład par. dek. tczewski wchodzą S. z przyległościami, Zielenina AltHuette Stara i Nowa, Przerębska Huta, Baumgart, Bożepole, Braunsdorf, Celmirostwo, Czarnocin, Czarnocińskie Piece, Czashuta, Dęblin wraz z N. Gołębiewem,

Skarszewo

Skarszewo

Skarszewy