granicą szląską, nad źródłami pot. Słonicy, na wschod. stoku góry Skałanki 867 mt. ; w r. 1880 było 16 dm. , 73 mk. Br. G. Skałat, miasto powiatowe w wschodniej Galicyi, nad rzką Gniłą, odl. 30 klm. na płd. wschód od Tarnopola, dawniej w wojew. ruskiem, ziemi halickiej, pow. trębowolskim. Granice wschod. Horodnica, połud. Krzywe, zachod. Magdalówka, półn. Skałat Stary i Nowosiółka. Obszar dwor. 1459 mr. , włośc. 2207 mr. W 1870 r. 4592 mk. ; w 1880 r. w gm. 5477, na obszarze dwor. 225 mk. Rz. kat. par. w miejscu, dekanat tarnopolski, erygowana 1632 r. przez Krzysztofora Wiclirowskiego, miecznika halickiego. Kośoiół murowany, poświęcony 1827 r. , p. w. N. P. Maryi. W mieście 1657 dusz rz. kat. Do parafii należą jeszcze Bogdanówka 348 dusz, Horodnica 405, Kamionki 40, Kołodziejówka 866, Krzywe 217, Mołczanówka 305, Nowosiółka 607, Panasówka 622, Połupanówka 819, Poznanka Zgniła 76, Rosochowaciec 496, Stary Skałat 1017; ogółem w parafii 7475 rz. kat. , 2553 izrael. Na cmentarzu w S. istnieje murowana kaplica. Gr. kat. par. w miejscu. Cerkiew Przemienienia Pańskiego, 1362 dusz gr. kat. Dekanat skałacki gr. kat. obejmuje 29 parafii, a mianowicie Borki Małe, Bucyki, Hlibów, Grzymałów, Dubkowce, Żerebki Wielkie, Zielona, Iwanówka, Iławcze, Kałaharowka, Kamionki, Kaczanówka, Kokoszyńce, Kołodziejówka. Krasne, Krzywe, Łuka Mała, Okno, Orzechowiec, Ostapie, Poznanka Gniła, Rożyska, Skałat, Skałat Stary, Serocko, Staromiejszczyzna, Touste, Turówka, Chmieliska. Ogółem 37, 290 dusz. W mieście znajduje się szkoła etatowa męzka 4 klas. , kasa pożycz. gminna z kapit. 3688 złr. Szpital dla kilku ubogich w Skalacie założony 1734 r. przez Annę z Lanckorońskich Kalinowską, byłą właścicielkę państwa skałackiego. Majątek zakładowy 1150 złr. w. a. Dochód z 1886 r. 46 złr. w. a. Nad stawem istnieje zamek, który, wedle Hipolita Stupnickiego, w XVI w. był wystawiony, teraz jeszcze istnieją obronno wały i fosy, oraz brama wjazdowa murowana, której szczyt zdobią trzy figury z kamienia. Wewnątrz wałów stał dom mieszkalny; obecni właściciele postawili tu piękny i obszerny dom murowany, a tuż pod zamkiem, prawie w jego fosie, budynek murowany piętrowy, w którym mieści się starostwo, sąd powiat. i inne urzędy. Kuropatnicki w Geografii Galicyi z 1786 r. podaje, iż S. należał do Tarłów z Szczekarzewic. Potem przeszedł cały klucz w posiadanie ks. Poniatowskich, a przed łaty 20 sprzedał ks. Poniatowski, zamieszkały we Włoszech, majątek ton izraelicie Suesskind Rosenstockowi, którego synowie są obecnie właścicielami tych dóbr. Wedle sprawozdania izby handl. przemysłowej za 1881 1885 r. było w mieście handlarzy ryb 2, mosiężn. 2, kołodz. 2, zegarm. 2, fabryka gipsu 1, garnc. 3, bedn. 6, szewców 53, waciarzy 2, powroźn. 1, tkaczy i drukarzy 4, kuśnierzy 10, krawców 2, balwierzy i chirurgów 4, fryzyerów 2, handlarz książkami 1, piekarzy 3, młynarz 1, rzeźn. wieprzowych 31, piwowarów 4, gorzelnik, aptekarz, akuszerek 3, olejarzy 4, mydlarzy 3, szklarzy 5, kowali 20, kotlarzy 2, murarzy 3, kominiarz, ślusaszy 2, blacharzy 2, stolarzy 9, muzykant, handlarzy żelazem 2, zbożem 30, przędzą 10, drzewem 2, kupców 2, kramarzy 19, handlujących skórami 7, płótnem 2, mąką 6, końmi 6, solą 6, kupców towarów łokciowych 8, kramów korzennych 7, kupców sukna 3, handlarzy bydłem 7, smarowidłem 2, szynkarz winem, handlarz wełną, spekulantów 4, faktorów 3, woźniców 2, oberżysta, szynkarzy 99. Mieścina błotnista, zaludniona przez żydów, przedmieścia zamieszkują rolnicy, nieróżniący się od włościan. Ulice i place, z wyjątkiem gościńca, niebrukowane; w rynku można w słotną jesień lub na wiosnę topić sią w błocie, nie ma porządnego zajazdu ani restauracyi. Skałacki powiat zajmuje wschodni kraniec Galicyi; graniczy na wschód z gub. podolską, na płd. z pow. husiatyńskim, na zach. z pow. trembowelskim i tarnopolskim, na płn. z pow. zbaraskim, obejmuje 8, 327 miryarn. kwadr. , ma 73, 692 mk. w 62 osadach i 60 gminach katastr. , 2 sądy pow. w Skałacie i Grzymałowie. środkiem powiatu, w kierunku z płn. zachodu ku płd. wschodowi, przechodzi pasmo wyniosłości, zwanych Miodobory, niewysokie ale skaliste i strome. Główny ich grzbiet porosły lasem, pojedyńcze skałki wapienne malowniczo się przedstawiają, przypominając zdala ruiny zamków i obronne mury. Okrąg sądowy Grzymałów obejmuje 30 gmin z 28, 533 mk. , 25 obszarów dwor. z 2344 mk. , ogółem 30, 877 mk. ; okrąg sąd. Skałat obejmuje 30 gmin 38, 726 mk. , 28 obszarów dwor. 4089 mk. , razem 42, 815 mk, Rzym. katol. parafie w powiecie należą do dekanatu tarnopolskiego i trembowolskiego. Do tarnopolskiego wchodzą Kaczanówka, par. erygowana 1792 r. przez Izabelę ks. Lubomirską, kościół murow, , poświęcony 1827 r. , p. w. św. Michała archan. , dusz 4971 rz. kat. i 600 izrael. ; Skałat; Hałuszczyńce; Tarnoruda, pierwotna fundacya 1643 r. przez Katarzynę z Szembeków Sieniawska, kościół murowany z 1816 r. , p. w, św. Stanisława, dusz rz. kat. 1703, izrael. 496. Do dek. trembowolskiego należą Grzymałów z 1609 r. i Touste z 1715 r. . W lasach należących do dóbr Rasztowce znajdaje się nad urwistym brzegiem Zbrucza

Skałat

Skałat