pików, 2026 mk. 1847 rz. kat. , 179 żydów. W 1827 r. było 117 dm. , 863 mk. ; w 1858 r. było 128 dm. 5 mur. , 948 mk. , wyłącznie katol. ; domy ubezpieczone były od ognia na 10, 639 rs. , dochód kasy miejskiej wynosił 780 rs. Ulice niebrukowane; oprócz szkoły, jatek i składu narzędzi ogniowych 6 domów murowanych. Ludnośó trudni się wyrobem kaszy tatarczanej na ręcznych młynkach i takową rozwozi po kraju. Wyrabiają też powidła śliwkowe. Śród mieszczan wytworzyła się orkiestra z 24 członków, grających na instrumentach dętych. Miasteczko powstało na obszarze należącym zapewne kiedyś do grodu zwanego Skałą i leżącego nad doliną Prądnika. Z tego grodu zapewne datowany jest dokument z 1235 r. , którym Bolesław, ks. sandomierski, potwierdza sprzedaż wsi Dzierzkowek klasztorowi w Miechowie Kod. Małop. , II, 57. Szukając bezpieczniejszego pomieszczenia dla klarysek, osadzonych przy szpitalu w Zawichoście, ks. Salomea, żona Bolesława, przenosi je do Skały i osadza w grodzie książęcym, zamienionym na klasztor. Być może iż współcześnie przeniesiono gród nieco dalej, w tejże dolinie Prądnika, w miejsce na którem powstał zamek, Ojcowskim zwany. Po czątkowo część tylko zakonnic się przeniosła do Skały, reszta została w Zawichoście. W 1259 r. ks. Bolesław nadaje klasztorowi w Skale wś Sułkowice, a w 1262 r. klasztor w Zawichoście obdarza wsiami Mykanów, Rybno i Pławno. Jednakże w pięć tygodni później 2 marca 1262 r. wydaje akt potwierdzający klasztorowi w Skale wszystkie posiadłości należące do klasztoru w Zawichoście. W akcie tym pozwala książę ut civitas in stawkow prope dictum castrum ad usum monasterii locari volent. Wydawca Kod. Małop. I, 69 objaśnia tę nazwę przez Sławków odległy około 30 wiorst. Nazwa ta z dodatkiem prope castrum powtarza się i w drugim dokum. ks. Bolesława z 1262 r. Kod. Małop. , I, 71, 74. Była to niewątpliwie wieś Stanków książęca, z częściami szlacheckimi, jakimi zwykle są otoczone grody. Na książęcej części pozwolił Bolesław osadzić miasto. Następnie w 1281 r. zakonnice nabywają od pięciu częściowych dziedziców ich działy za 40 grzyw. Kod. Małop. , I, 119. Zamierzone przeniesienie klasztoru do Krakowa, stwierdzone aktem ks. Bolesława z 1262 r. , opóźniły zapewne sprawę osadzenia miasta. W 1267 r. 10 listop, w Skale Nos Salomea de ordine Sancte Clare, de lapide Sancte Marie, quondum Gallicie regina wydaje Ditmarowi, , dicto Wolk przywilej na sołtystwo, polecając osadzić miasto na prawie niemieckim nowotarskim średzkim. Sołtys otrzyma każdy szósty łan dziedzictwa, sądownictwo we wszystkich sprawach, nawet o zabójstwo z wyłączeniem ludzi klasztornych, trzeci denar z kar sądowych, połowę jatek dwór z ogrodem nad Prądnikiem, z prawem budowy młyna. Mieszkańcy będą na lat 15 wolni od opłat, a następnie od łanu frankońskiego dawać będą po fertonie czynszu, a za dziesięcinę 4 miary pszenicy, 4 żyta i tyleż owsa z łanu. Do miasta należeć mają pastwiska między Prądnikiem a granicami Spitymira, wielki las na budowę domów Kod. Małop. , I, 90, 91. Zakonnice widocznie odkupiły wójtowstwo, do którego w połowie XIV w. należą 3 łany, młyn, sadzawka, łąka, łaźnia, 5 jatek, 7 ogrodów. Potrzebując pieniędzy, oddały zakonnice wójtowstwo w zastaw Wilczkowi, kaszt. sandom. , za 116 grzyw. W 1351 r. w zamian za wójtowstwo Wilczek otrzymuje wsi Sobotę i Czermno Kod. Małop. , I, 277, 278. W akcie którym bisk. krakowski Jan ustępuje w 1334 r. połowę dziesięcin ze wsi Skała, Wielmoża i Zadroże klasztorowi, chodzi widocznie o dziesięciny ze wsi i fol. Skała, istniejącego obok miasta. W 1348 r. Prakseda, przełożona klasztoru, pozwala iżby, Świętosław civis de Scala zbudował młyn nad Prądnikiem na obszarze posiadłości klasztornej Kod. Małop. , I, 270. Pomimo zdecydowanego przeniesienia klasztor jeszcze przez pewien czas pozostaje w Skale. Nietylko bowiem papież Klemens IV nadaje w 1265 r. odpusty kościołowi klasztornemu w Skale na święta P. Maryi, św. Franciszka, św. Antoniego i św. Klary, ale w 1266 r. Salomea soror ordinis s. Clarae de Lapide sancte Marie zeznaje, iż nabyła od ks. Bolesława wś Bonowice i Sietejów za 40 grzyw. a od ks. Kingi wś Baranów za 70 grzyw. W tymże roku ks. Bolesław wyznacza klasztorowi w Skalo 100 grzyw. srebra i 1 grzyw. złota rocznie z dochodów Bochni. W 1267 r. Guido, kardynał, legat papiezki, nadaje 40 dni odpustu tym co nawiedzą kośoiół klasztorny w czasie święta N. P. Maryi Kod. Małop. , I, 89. Ciekawym bardzo dokumentem jest testement ks. Salomei, spisany 1288 r. w Skale. Powiada w nim Chcę by wszystkie wsi do klasztoru mego de Lapide Sancte Marie należące były pod zarządem przełożonej, lecz sprzęty kościelne, obrazy, relikwie i różne ozdoby oddaje siostrze Salomei, jako do tego sposobnej idoneam. Księgi zaś tak do nabożeństwa jak i study ów służące, które dla brata Berysława lektora sprowadziła, jemu przekazuje, a po jego śmierci tym zakonnikom franciszkanom, którzy będą przy klasztorze pozostawać dla odprawiania służby Bożej Kod. Małop. , I, 91, 92. W 1281 r. wydaje Mateusz, kardynał dyakon, polecenie wizytatorowi klasztorów św, Klary w Cze Ska chach i Polsce i innym duchownym, iżby zajęli się sprawą przeniesienia klasztoru ze Skały w dogodniejsze miejsce. Powiada, iż doszło do jego wiadomości, iż część zakonnic ze Skały przeniosła się do nowego klasztoru w Sączu, założonego przez księżnę Kingę, te zaś co zostały w Skale, , molestiam patiuntur od jakiegoś możnego pana z ks. krakowskiego. Należy więc wstawić się do księcia, by pozostałe siostry mogły swobodnie przenieść się ze Skały do Sącza Kod. Małop. , I, 117. W tym czasie mógł klasztor ucierpieć od walki, jaką pod Skałą stoczyły dwa oddziały Henryka Probusa i popierających go na tron krakowski Szlązaków, z wojskami ozy to Bolesława płockiego czy też Łokietka, Circa Skala prosternuntur milites multi, powiada rocznik Traski pod 1289 r. Mon. Hist. Pol. , III. 852. W 1293 r. Stanisława, przełożona klasztoru premonstratensek w Krzyżanowicach, sprzedaje kilka działów we wsi Umianowice zakonnicom ze Skały. Ponieważ po śmierci ks. Salomei dominikanie płoccy niewiadomo jaka drogą zwłoki jej posiedli i w kościele swym złożyli, przeto na skargę minorytów franciszkanów krakowskich, do których reguły należały klaryski, nakazuje legat papiezki Gentilis w 1309 r. zwrot jej zwłok klasztorowi krakowskiemu. W rozporządzeniu tem wspomniano, iż z powodu zrujnowania klasztoru w Skale zakonnice mają być grzebane w klasztorze krakowskim. Wkrótce potem następują przenosiny klasztoru na Zwierzyniec do kościoła św. Andrzeja, przy którym Łokietek założył nowy klasztor. Z potwierdzenia papiezkiego w 1325 r. widać, że było do 100 zakonnic. Miejsce na którym stał klasztor odzyskało potem swą pierwotną nazwę Grodzisko ob. . Istnieje tu kaplica i w grocie pustelnia św. Salomei, Są to budowle z XVII wieku. Z dawnego grodu i klasztoru tylko niewyraźne ślady. Zapewne w czasie przenoszenia klasztoru do Krakowa założono w mieście kościół parafialny p. w. św. Mikołaja, w części z kamienia, w części z drzewa. Dziesięć łanów wiejskich dawało w XV w. dziesięcinę klasztorowi w Krakowie, dziesięć zaś biskupowi, z czterech, wolnymi zwanych, pobierał pleban miejscowy. Za meszne dawano po mierze żyta i owsa z łanu. Rajcy miejscy płacili wikarego. Był także przy kościele magister scholae. Przy kościele tym istniała prebenda, nad którą patronat mieli rajcy miejscy. Prebendarz miał dom w mieście, dający do 4 grzyw. czynszu i role, z których kmiecie też 4 grzyw, płacili. Do probostwa należał folwark, ktory, po przejściu na własność rządu, w ostatnich latach został sprzedany za 15, 395 rs. Miał obszaru 282 mr. W 1581 r. miasto płaciło szosu 18 fl. Słownik Geograficzny T. X. Zeszyt 117

Skała

Ska