wa I, ks. szląskiego 1163 1211, założyła tu około 1200 r. klasztor dominikanek, przeniesiony w 1228 r. do Czarnowąsa. Biskup wrocławski Laurentius w 1223 r. potwierdził nadania i dochody klasztorne. Akt ten wspomina prócz klasztornego kościołka p. w. Zbawiciela inny kościół p. w. Panny Maryi i kaplicę. Rybnik jest wtedy jeszcze wsią. Po śmierci ks. Władysława w 1283 r. księstwo jego poszło w podział między 5 synów. Przemysław otrzymał ks. raciborskie z Rybnikiem. Syn Przemysława Leszko uznał się lennikiem króla czeskiego Jana. Gdy Kazimierz W. przedsięwziął wyprawę przeciw Janowi czeskiemu, wtargnął z wojskiem na górny Szląsk. obiegł Żóraw i spustoszył Rybnik i okolice. W 1345 r. zawarto rozejm. W skutek dalszych działów ks. raciborskiego R. staje się po śmierci ks. Jana II w 1474 r. rezydencyą książęcą. Istniał tu zamek warowny a przy nim osada. Gdy Matyas Korwin, król węgierski, zawładnął Szląskiem 1471 1490, ówczesny ks. na Rybniku Wacław Wenzel, zamierzał poddać się Polsce. Węgrzy wtedy obiegli zamek, zdobyli i oddali Rybnik, bez praw książęcych jednak, niejakiemu Kropaczowi. Prawa książęce pozostały przy księstwie raciborskiem do wygaśnięcia rodu książęcego 1532 r. , poczem przeszły do korony czeskiej. Nadawane kolejno różnym panom dobra rybnickie przeszły w 1575 r. w ręce Lobkowitzów do 1638 r. . Po nich posiadali je hrabiowie Węgierscy Wengerski od 1682, do 1788. Za rządów pruskich kupił te dobra król Fryderyk Wilhelm II w 1788 r. dla utworzenia z nich fundacyi domu inwalidów. Pierwszy przywilej na jarmark ośmiodniowy i targi tygodniowe nadał osadzie Ferdynand I w 1538 r. W 1581 r. było w mieście 33 obywateli, 23 ogrodziarzy, 7 komorników; posiadali w ogóle 705 mr. roli. Czynsz z roii wynosił 101 złotych, 42 1 2 szefli żyta, 42 1 2 szefli owsa i rozmaite robocizny. Ludność wynosiła 340 głów. Rolnictwo stanowiło główne zatrudnienie. Jeszcze w 1725 r. domy miejskie w liczbie 112 nie miały kominów. Rozwój pomyślniej szy zaczyna się dopiero od chwili gdy w 1818 r. R. stał się miastem powiatowem. Zaczęto wznosić nowo murowane budowle szkoła, ratusz, plebania. Między 1830 a 1850 r. wybrukowano ulice. Nieurodzaj i tyfus głodowy ciężko dotknął biedną osadę między 1845 a 1847 r. Części miasta noszą dotąd pierwotne nazwy Lona, Zagrodniki, Bukówka. Herbem miasta jest ryba. W 1861 r. było 355 rodzin 1841 osób mówiących po niemiecku a 255 rodzin 1329 członków mówiących po polsku. Historyą miasta i księstwa skreślił po niemiecku Fr. Idzikowski Geschichte der Stadt und ehemaligen Herrschaff Rybnik in Oberschleaien Wrocław, 1861 r. . Rybnicki powiaty w Górnym Szląsku, utworzony został w 1817 r. z części księstwa raciborskiego, opolskiego i państwa dóbr Włodzisławia. Leży między 35 59 i 36 27 wsch. dług. a 49 53 1 2 i 50 15 płn. szerok. Graniczy na południe ze Szląskiem austryackim, na zachód z pow. raciborskim, na północ z kozielskim i toszeckogliwickim a na wschód z toszeckogliwickim i pszczyńskim. Obszaru obejmuje 15, 65 mil kwadr. albo 337, 508 mr. Przestrzeń powiatu stanowi płaskowzgórze ze średniem wzniesieniem 800 do 1000 st. npm. Z płaskowzgórza tego wystrzelają liczne pojedyncze wyniosłości i przebiegają je falisto układające się wzniesienia. Najwyższe punkty znajdują się pod Orłowczą 952 st. i Pszowem 944 st. . Pasma wyniosłości można uważać za krańcowe odnogi Beskidu szląskiego. Ciągną się one od Cieszyna Szląsk austr. , przez Cisówkę, Ruptau, Jastrząb, Gogolów, Popielów, Radoszów, Orłowczą, Piece, Gaszowice, Sumin do Zwonowic nad doliną Rudy. Na obszarze zajętym przez te wyniosłości układ warstw przedstawia nam częste zmiany. Występują gliny i piaski przekładane diluwialnemi źwirami, spoczywające na potężnym pokładzie gipsów glinkowych. W płd. zach. stronie od Rybnika, pagórkowata okolica koło Rydułtowa, Orłowczy, Pieców i Pszowa należy do formacyi węglowej, występującej tu w łupkach i grubo ziarnistych, szarożółtych piaskowcach, które są tu dobywane. W południowej części powiatu, w miarę obniżania się poziomu i znikania wyniosłości, świeże warstwy napływowe występują w miejsce diluwium. Około Bełku, Czerwonki i Dubieńska w kierunku od Mysłowic do Mikołajowa znowu pojawia się formacyą węglowa piaskowiec, gliny łupkowe, a na jej granicy pstre piaskowce tryasowe. Grubość warstw napływowych i diluwialnych bywa miejscami tak znaczną, iż w Szczygłowickich lasach przy zapuszczeniu świdra do 700 st. nie dosięgnięto jeszcze warstw starszych. Pod względem hydrograficznym obszar powiatu należy do dorzeczy Odry i Wisły. Dział wodny idzie pasem wyniosłości na Osiny i Brodek pod Żórawiem. Wszystkie bieżące wody spływają do Odry. Głównemi rzekami sąt Olsza Olsą, Ruda, która przybywając z pow. pszczyńskiego, przyjmuje pod młynem Wawok przybywającą od Radoszowa Rybnicką wodę al. Rudkę i przerzyna cały powiat w płn. zach. kierunku, dalej Bierówka Birówka, przerzynającą płn. wsch. częśó powiatu, i Sumina. Rzeki te nie są spławne, przy znacznym spadku mają bieg bystry i wprawiają w ruch liczne młyny, tartaki i huty nad Ru

Rybnik