szkarzów i mieczników; z Wrocławia pochodziła rodzina Mazerów, złotników i kupców, znana w XVI w. , istniejąca jeszcze w połowie XIX w. Niemcem też był złotnik Krzysztof Schmit w połowie XVI w. Ze Szkocyi osiadła w XVII w. tu szlachecka rodzina Burgen, zwących się zwykle Auchterlang. W 1724 r. Kazimierz Auchterlang jest kapitanem załogi częstochowskiej. Pomiędzy kupcami spotykamy w XVII wieku Jerzego Mortona, Tomasza Hamiltona, Eremiana Englisa. Żydzi mieszkają ta zdawna. W 1446 r. jest już ulica żydowska. W 1454 r. żyd Marek pożycza trzy grzyw. i fertona Janowi Gotunie pod zastaw domu, innemu znów dwie grzyw. pod zastaw ogrodu. W 1518 r. żyd Jakub kupuje dom z 14 grzyw. ; inny żyd Józef z żoną Heleną nabywają dom za 7 grzyw. W 1569 r. Zygmunt August wydał rozporządzenie zabraniające żydom osiedlać się w S. , nabywać domy i trudnić się handlem. Do 1794 r. zakaz ten trwał w całej sile. Dopiero na początku obecnego stulecia zaczęli napływać żydzi. Pierwszą kamienicę nabył w 1815 r. kupiec sukienny Izrael Fajans za 13, 000 złp. W 1825 r. wyszło rozporządzenie rządowe, dozwalające żydom mieszkać na ulicach Sukienniczej, Wodnej, Podwalu i Porzeczu, a następnie i Warszawskiej i drugim Rynku. W r. 1827 mieszka już 595 żydów. Ludność ogólna miasta zapewne nie przechodziła w przeszłości 3000. W księgach miejskich przy wzmiance o morowem powietrzu w 1581 r. powiedziano, że na tysiąc ledwo jeden przy życiu pozostawał. Metryki kościoła paraf. przechowane od XVI w. mówią o zarazie z 1654 r. , że prawie 2000 ludzi zeszło ze świata. Zaraza z 1708 do 1710 r. zabrała ze świata 128 rodzin mieszczańskich, w skutek czego, wedle ksiąg grodzkich Sirad. Castr. Relat. , 69, f. 315, decos z miasta w hibernie pokazuje się 3666 złp. Z 75 pól miejskich tylko 27 obsianych. Domy puste lub porozbierane. Według ksiąg pobor. z 1489 r. dochód z miasta i należących do niego wsi opłaty na św. Marcin uiszczane wynosiły 61 grzyw. 7 gr. 9 den. Z danin zbożowych małdraty wpłynęło do zamku 45 korcy pszenicy sprzedanej po 4 gr. , 205 kor. żyta po 1 1 2 gr. , owsa 246 kor. po groszu, co wynosiło razem z dodatkowymi 1 grzyw. 19 gr. 16 grzyw, 33 gr. Cło sieradzkie dawało 6 grzyw, , wypłacanych kwartalnie kapelanom kaplicy zamkowej. Za stacye płaciły wsi do S. zamku należące 8 grzyw. 1 gr. 12 don. Ogólny dochód wynosił 91 grzyw. 42 gr. 3 den. W 1563 r. 162 rzemieśl. płaciło szosu 116 fl. 24 gr. Pawiński, Wielkop. , II, 174, 309. W 1562 r. poradlne, płacone do zamku z 1162 1 2 łanów, wynosiło 77 zł. 15 gr. Dochody z miasta i przedmieść 450 zł. 3 gr. , daniny zbożowo wartości 171 zł. 20 gr. , z młyna dzierżawionego przez sędziego ziems. sieradz. Bużeńskiego 355 zł 13 gr. Lustr. V, 121. W 1570 r. było w S. 20 sukienników, 13 jatek rzeźniczych, 4 mieczników, 3 nożowników, łaźnio, 3 folusze, 3 aptekarzy, 336 dm. miejskich i 40 dm. duchownych Niemcewicz, Podróże histor. , 514. Czopowe, w ilości 8 złp. od beczki piwa, płacono w 1719 r. od 83 warów. Według lustracyi starostwa z 1616 r. czynszu św. Marcińskiego z domów płacą mrk 12 a świątecznego mrk 14; stempnego piwa dają beczek 8; beczkę śledzi na post; owsa wszystko miasto daje na św. Marcin korcy 90 miary wierzchowatej, kładąc korcy wierzchowatych 4, nastrychowanych 5. Jatek rzeźniczych bywało 13, teraz 12, z każdej dawają po 4 kamienie łoju. Przedmieszczanie sieradzcy dają na każdy św. Marcin ze zrzebi 11 1 2 i 2 kwarty, z każdego zrzebia żyta po kor, 20 miary wierzchowatej; pszenicy z każdego zrzebia miarą wierzchowatą po kor. 4; owsa z każdego zrzebia po kor. 24 wierzehowatych. Rybaków jest 3, każdy płaci po złp. 2; saczników jest 24, którzy razem płacą złp. 10 T. Sir. Lib. 82, oblata a. 1759, p. 313. W 1765 r. miasto Sieradz płaci czynszu św. Marcińskiego złp. 200. Owsa św. Marcińskiego kor. 112 kwart 12; żyta sepowego ze zrzebi 9 1 2 i kwarty 1 kor. 234; pszenicy jarej kor. 48 ćwierci 3; owsa kor. 292 kw. 2. Rzeźnikow dają łoju po kamieniu. Warowego i garncowego w r. 1762 fl. 160, r. 1763 fl 208, r. 1764 fl. 420, po 57. Quarty starostwo sieradzkie płaciło złp. 1207 za każdy rok po 57. W 1789 r. prowent miasta Sieradza czynszu św. Marcińskiego złp. 200. Warowego i garncowego złp. 300. Rzeźnicy 2, z których każdy ma dać do magazynu starościńskiego łoju po kamieniu, albo, gdy mniej jest potrzebny dworowi, płacić mają à fl 12. Cło mostowe za kontraktem bywa puszczane fl. 250. Owsa św. Marcińskiego korcy 112 ćwierci 2; osepu z zrzebi 9 1 2 i kwarty 1, to jest pszenicy kor. 48 ćw. 3; owsa kor. 292 ów. 2, żyta kor. 234. Ratusz miejski ani rozmiarami ani urządzeniem nie świadczył o dobrobycie i dobrem gospodarstwie miejskiem. Opis z 1774 r. przedstawia nam szczupłą budowlę bez dachu. Izba sądowa bez drzwi, okien, pieca i podłogi. W ratusza mieściła się szynkownia. Na obszarze miejskim była część szlachecka, zwana Pstrokońszczyzną. Jeszcze w 1569 r. jeden ze Pstrokońskich posiadał przywilej na place, domy i 2 jatki w Sieradzu. Na sejmie 1590 r. Wawrzyniec Pstrokoński uzyskał wyłączenie placu swego na przedmieściu Warckiem od opłat i jurysdykcyi miejskiej. Herbom mia

Sieradz