Stróżów należał do oddzielnego bractwa. Przy kaplicy Chrystusa Pana było 5 mansyonarzy i stare mieszczańskie bractwo, literackiem zwane w XVI w. Ołtarz dawniej P. Maryi Studziańskiej, dziś św. Józefa, należał do cechu szewckiego i miał swego kapelana. Zniszczony przez pożar od piorunu w 1645 r. , został odbudowany w 1648 a wreszcie w 1835 i 1858 r. Z zabytków dawnych jest tylko monstrancya i kielich z XV w. , fundacyi niejakiego Maczudy. Szpital z kościołem św. Ducha został założony w 1417 r. przez Marcina z Kalinowy Zarembę, kasztel. sieradzkiego, i oddany pod zarząd miechowitom. Na uposażenie dał założyciel wieś Garbów, którą syn następnie odebrał. Po zniesieniu miechowitów kościołek drewniany z trzema ołtarzami przeniesiono na cmentarz. Odnowiony w 1835 r. Kaplica św. Marcina pod zamkiem, w 1426 r. do zamku przeniesiona, zgorzała wraz z zamkiem w 1588 r. Kościół św. Mikołaja na przedmieściu krakowskim, wspominany już w 1447 r. , był drewniany, miał trzy ołtarze, stał na roli plebańskiej. Popadł w ruinę i został rozebrany w 1812 r. Szkoła przy kościele parafialnym istniała zdawna, ale z czasem podupadła. W początkach XVI w. 1521 sprowadzono do niej nauczycieli z akademii krakowskiej. Jakub Uchański nadał jej dziesięciny stołu arcyb. z Zapusty Małej i Wielkiej. Obok tego istniała szkoła miejska, o której akta miejskie wspominają już 1407 r. i podają imiona kilku rektorów z XVI w. bakałarze akad. krakow. W 1793 r. ks. Balcer Pstrokoński, kanon, kaliski, utworzył przy szkołach kaliskich bursę młodzieży wojew. sieradzkiego i oddał ją pod zarząd kapitule Lauda kapit. kalis. 1790, 96 r. , str. 8. Dominikanie, mający tu licznie osadzony klasztor do 30 księży zakonników, zajmowali się także zdawna nauczaniem młodzieży. Akta ziem. sieradzkie wymieniają w 1426 r. Michała, który był rector artium in claustro siradiensi. W klasztorze tym pobierali początkowo nauki znakomici przedstawiciele ziemi sieradzkiej, jak Maciej Pstrokoński i dwaj Łubieńscy Maciej i Stanisław. Jezuici zamierzali otworzyć tu kollegium, lecz kassacya zakonu stanęła na przeszkodzie. Ani komisya edukacyjna ani rząd królestwa polskiego nie utworzyli w S. szkół średnich. Wieluń, Kalisz i Piotrków zaspakajały potrzeby edukacyjne ziemi sieradzkiej. S. wydał kilku ludzi, którzy zostawili po sobie ślad w dziejach pismiennictwa. Są to Cypryan z S. , zwący się później Bazylikiem, tłumacz dzieła Modrzewskiego; ks. Dymitr Solikowski, z rodziny wójtów sieradzkich, humanista, pisarz, arcyb, lwowski; Wawrzyniec z S. , autor rozprawy o sporze Górskiego z Herbertem i kilku pisarzów teologicznych i kaznodziejów. Urządzenia miejskie. Nadanie prawa niemieckiego S. nastąpiło prawdopodobnie za rządów księcia Kazimierza kujawskiego 1268. Na akcie z 1276 r. , wydanem przez ks. Leszka Czarnego w Sieradzu, podpisany jest jako świadek Vilelmus advocatus Kod. Mucz. Rzysz. , XV, 92. Władysław Łokietek nadając prawo niemieckie dla Radziejowa w 1298 r. powiada, iż daje mu takie prawa jakie mają Włocławek, Sieradz i Brześć Kod. Mucz. i Rzysz. , I, 158; Włocławek otrzymał nadanie to od Kazimierza kujawskiego. Przywilej erekcyjny nieznany. Akta sądu radzieckiego przechowały się od 1432 r. Miasto posiadało zdawna skład soli, który wypuszczało w dzierżawę, jak świadczą akty z 1482, 1504, 1524 r. Rząd pruski wymurował oddzielny magazyn solny, który trwał do 1807 r. Przywrócony w 1822 r. , trwał do ostatnich czasów. Łaźnia wójtowska wspominana w aktach od 1420 r. , miejską nadał król Zygmunt August w 1557 r. pozwalając do niej sprowadzić wodę kanałami królewskiemi bez opłaty. W aktach 1578 r. wspomnianą jest łaźnia szpitalna. Do połowy XVII w. istniała postrzygalnia i folusz sukienny na Warcie. Upadły przemysł sukienniczy wznowiono przez założenie w 1822 r. fabryki Harrer i Spółka o 200 wrzecionach. Pomimo dwukrotnej pogorzeli 1824 i 1832 r. , na nowo w ruch puszczona, nie utrzymała się długo. Przemysł nożowniczy istniał już w XV wieku, później nie ma żadnych śladów. Jarmarki były nadane pierwotnie dwa na św. Trójcę i na W W. Św. , jak świadczy potwierdzenie królewskie z 1450 r. wydane w Sieradzu. Oprócz fosy otaczającej zamek i fos przy miejskich murach, istniał jeszcze kanał od wsi Tyczyna się ciągnący, przeszło milę długi, który prowadził wodę dla młynów królewskiego, dominikańskiego, wójtowskiego, miejskiego, folusza i blichu. Kanał ten pochodził podobno z czasów Kazimierza W. Mury obronne miejskie wspominane są dopiero w aktach miejskich i grodzkich z XV w. . W murach były trzy bramy Krakowska, Warcka, Grodzka, Dwie ostatnie zniszczały już w XVIII w. ; krakowska stała jeszcze w 1800 r. Podług lustracyi z 1676 r. wały miejskie miały długości 2563 łokci. O mostach pod Sieradzem wspomina akt ks. Leszka z 1274 r. , w którym nadaje pewne przywileje mieszkańcom kasztelanii wolborskiej za pomoc udzieloną przy budowie mostów sieradzkich Kod. Mucz, i Rz. , II, 89. Ludność miasta była różnoplemienną. Kupcy i rzemieślnicy, z kunsztowniejszych gałęzi pracy, byli najczęściej cudzoziemcy. W aktach miejskich spotykamy w XVI i XVII w. rodzinę Ansów z Norymbergi, pu

Sieradz