brali go Sieradzanie szlachta, w 1656 r. znowu zajęli go Szwedzi by oddać w 1659 r. przez kapitulacyą w sobotę przed Ziel. Sw. Sieradzanom. Jan Wężyk, ststa, wyporządził w części zamek. Szwedzi, w latach 1703 do 1706 zamek kilka razy zajmowali i opuszczali. W 1707 r. dnia 1 września zagajono tu posiedzenie trybunału koronnego. W 1742 r. zaniek tak był zrujnowany, iż księgi grodzkie przeniesiono do kościoła kollegiackiego, sądy zaś odbywały się w klasztorze dominikanów. Stanisław z Głogowy Kossowski zostawszy starostą od 30 grud. 1762 r. zajął się naprawą zamku, lecz jej nie ukończył. Sejmik sieradzki w 1792 r. uchwalił rozebranie zamku i wystawienie z tego materyału pomieszczenia na archiwum. W 1800 r. zaczęto rozbierać mury, przyczem pokazały się bruki pod trzyłokciową warstwą ziemi, znaleziono wiele kul kamiennych i starej broni i pieniędzy, nabytych przez handlarzy żydowskich. Kościoły. Przy zamku zdawna stał drewniany kościołek św. Trójcy capella seu oratorium, przy nim od 1432 r. istniała kollegiata, złożona na początku XVI w. z proboszcza, pięciu kanoników i kilku wikaryuszów. Proboszcz za uposażenie miał wś Dzierzążną, którą Władysław Jagiełło nadał w 1432 r. Kanonicy posiadali na mocy dawniejszego przywileju, zagubionego a wznowionego przez Zyg. Augusta, wś Ocinę Lustr. V, 122 a raczej tylko czynsze i niektóre robocizny, bo folwarku w niej nie było. Proboszcz brał też dziesięciny ze wsi Bartochowa i 2 grzyw. z dochodów zamku sieradzkiego. Kanonicy prebendarze mieli swe domy, dziesięciny ze 7 wsi okolicznych i 20 grzyw. z cła królewskiego w Sieradzu, do podziału. Kościół ten zapewne w czasie wojen szwedzkich uległ zniszczenin. W 1683 r. stał w ruinie. Skutkiem tego arcyb. Teodor Potocki przeniósł w 1729 r. kollegiatą do kościoła paraf. ; kościołek zamkowy został rozebrany w 1786 r. Klasztor dominikanów i kościół p. w. św. Stanisława założony został w 1260 r. przez Kazimierza, ks. kujawskiego i sieradzkiego. W 1331 r. zrabowany i zniszczony przez Krzyżaków. Klasztor przechował przywileje z 1337 r. na rybaka na Warcie, z 1383 r. na jatkę w mieście i z 1392 r. nadanie łąki. Władysław Jagiełło w 1416 r. nadał klasztorowi piątą miarę słodu z młyna sieradzkiego z miar królewskich, a w 1425 r. w Wolborzu nadał ogrody, place, czynsze, role, 2 jatki. Kazimierz Jagiellończyk uwolnił w 1454 r. 2 domy z ogrodami, należące do klasztoru, od ciężarów Lustr. V, 122. Potwierdzenia praw i przywilejów posiadał z 1416 r. , 1425, 1467, 1552 i 1562 r. Klasztor istniał do 1864 r. W kościele, który przez częste przebudowy zatracił pierwotne kształty, przechowała się w jednym z ołtarzy rzeźba drewniana, przedstawiająca zdjęcie z krzyża z XV lub XVI w. . Tu pochowani byli książęta sieradzcy, których grobowiec spustoszyli podobno jeszcze Krzyżacy w 1331 r. Do późnych pomników należy grobowiec sieradzkiej rodziny Walewskich z kilku tablicami. Kościół par. p. w. W. Św. , patronatu królewskiego, powstał zapewne później od zamkowej kaplicy, może dopiero wraz z nadaniem miastu prawa magdebur. Do par. należały w 1521 r. Monice, Wiechucice, Bogumiłów, Sokołów, Kusnie, Dąbrówka, Jeziory, Kłocko, Rakowice duplex, Mnichów. Przy kościele był pleban, 2 wikar. , szkoła za miastem, 7 ról kmiecych septem arcas cmothonales cum hortis, folwark speciale praedium przyległy rolom, sad z ogrodami; siedzi tu 8 kmieci, 9 na placu królewskim, każdemu wydzielono po pół łana z folw. plebańskiego. Ma pleban też pole Poświętne zwane. Kmiecie dają czynszu po pół grzyw. , 15 jaj, koguta. Prócz tego na folw. plebana obowiązani są pole pod zasiew dwu korcy zboża uprawić, zasiać i zebrać i zwieść do spichrza księdzu. Dziesięciny dają kmiecie i wójt plebanowi. Z połowy ról miejskich 30 łanów bez ćwierci dają maldraty daniny zbożowe kanonii i prob. gnieźnieńskiej, po 16 korcy żyta, 18 kor. owsa, trzy kor. pszenicy i 6 groszy z łanu; z drugiej połowy ról dają do zamku sieradzkiego. Miał też pleban dwie łąki, na jednej, nad rzką Zaglinną, siedział rybak dostarczający ryb i płacący 15 gr. czynszu. Mieszczanie dawali pleb. tylko kolędę po groszu z placu komornicy po pół grosza; pobierał też dochody z cła królewskiego co dziesiąty tydzień i z cechów miejskich co kwartał, po 3 grosze od każdego. Przy kościele była altarya św. Trójcy, uposażona przez plebana z Wróblewa a erygowana przez Jana ze Sprowy, arcyb. gnieźn. Ów pleban dał na to miastu 230 dukat. węgier. , za które zakupiono łan jeden, ćwierć łanu i dwa ogrody podmiejskie. Z dochodów, jakie przynosiły te posiadłości, wypłacano dla altaryi po 6 grzyw, po 48 gr. . Do kościoła tego przeniesiono w 1729 r. kollegiatę, która istniała do 1819 r. Kośoiół sam częścią z cegły, częścią z kamienia wystawiony, nie wydaje się starszym po nad XIV wiek. Nad częścią kapłańską jest sklepienie włoskie, nad nawą i krużgankiem pułap z desek. Przy ścianie szczytowej stoi z boku wieża. Dwa rzędy kolumn dzielą go na trzy nawy. Wewnątrz 6 ołtarzy. Ołtarz św, Anny uposażył dla bractwa św. Anny, które tu zaprowadził, Dymitr Solikowski, promotor bractwa. Ołtarz N. P. Maryi należy do bractwa szkaplerznego, fundowany w 1675 r. przez ks. Witkiewicza, Ołtarz Aniołów

Sieradz