tyle co, jezioro święte, jezioro w północnej części pow. dyneburskiego. Północne wybrze ża jeziora stanowią granicę od pow, rzęży ckiego. Długość jeziora wynosi 8 1 2, szero kości zaś 4 w. ; podług obliczeń pułk. Strel bickiego obejmuje ono 16 w. kw. Głębokość w pobliżu brzegów nieznaczna, na środku do chodzi do 3 sążni. Dno iłowate a wody przej rzyste, na nich uroczo rozrzuconych 10 wy sepek, pokrytych przeważnie brzozowemi ga jami. Na północnowschodnim wybrzeżu je ziora uchodzi do niego rzeka Pusznica al. Puszyca, biorąca początek w jeziorze Puszańskim, zaś na północnowschodnim wybrzeżu wypada z wielkim impetem rzka Ruszonica, uchodząca po upływie 2 1 2 w. do jeziora Zoł wy, które niemniej bystry strumień łączy z jez. Eszą al. Essen, z którego znowu wy pada rzeka Esza, uchodząca do Dubny. Je zioro ruszeńskie słynie ogólnie z brzegów na der malowniczych. Dwory Kamieniec i Hieronimowo wraz z kośc. paraf. w Ruszonie i Birżagole szczególną są ozdobą tej miejscowości. Na wodach jeziora kursuje niekiedy ma lutki statek parowy, sprowadzony z Leodyum około 1860 roku przoz dziedzica Ka mieńca. G. Man, Ruszona, niegdyś Rossen, po łotew. Ruszonia, wś i dobra w półn części pow. dyneburskiego, stanowią obecnie własność Żołędziów i mają 2661 dzies, ziemi dworskiej. Do dóbr tych należały poprzednio wsie Kamieniec, Ludwikowo, Józefinowo, Zacisze, Kostyr, Warków, Rożanów. Lustracye dóbr inflanckich, dokonane za królów Stefana Batorego i Zygmunta III w latach 1582 do 1599, wykazują że dobra te w 1456 r. były we władaniu Jana Rebindera, pochodzącego z dawnej szlachty inflanckokrzyżackiej, a że następnie w 1562 r. król Zygmunt August oddał je Janowi MuczkowBkiemu, ten zaś niebawem sprzedał R. Melchiorowi Falkerzambowi, od którego w 1592 r. nabywa ją Mikołaj na Krzyżborku Korff, ale już 1597 r. sprzedaje Baltazarowi Buttlerowi. Od Buttlerów dostała się R. w XVII w. Sokołowskim, następnie zaś w XVIII w. znowu Ealkerzambom a przez nich Sielickim, którzy tę majętność w pierwszej połowie bieżącego stulecia ustąpili Żołędziom. Kośc. paraf, ruszoński, p. w. św. Michała Archanioła, założyła w 1766 r. Ewa z Falkierzambów Sielicka, na miejscu, gdzie wedle tradycyi już w XVI w. miał się wznosić dawny kościół, po którego zburzeniu podczas wojen szwedzkich, wystawili Sokołowscy malutki kościołek drewniany, o jakim wspomina biskup inflancki Szembek w relacyi o stanie dyecezyi inflanckiej w 1714 r. do pap. Klemensa XI pisanej Ecclesia Russonensis lignea in bonis Dominorum Sokołowski fundata pro sacerdote ex qua et adhuc controversa. Cura animarum inde agitur per quatuor millia germanica Że zaś i ton ko ściołek drewniany w połowie XVIII w. uległ zniszczeniu, więc sędzina Ewa z Falkierzam bów Sielicka, widząc że jej włościanie dla złych natenczas dróg i częstego rozlewu je ziór korzystać nie mogli z nabożeństwa w są siedniej Agłonie, wymurowała w R. schludny kościołek wraz z klasztorkiem ks. dominika nów, stanowiącym obecnie plebanię. Par. katol. , dek. Dyneburga niższego, w 1868 r. liczyła 2021, obecnie zaś 2238 wiernych, złożonych przeważnie z miejscowych Łotyszów. Do parafii należy filialna kaplica w Ka mieńcu, wystawiona nieopodal jeziora ruszońskiego. Odpusty, połączone z dorocznemi jar markami, obchodzą się w d. 13 czerwca i 29 września. R. jest miejscem pobytu komisarza 3go okręgu policyjnego stanu. W pobliżu wsi znajduje się st. dr. żel. warszawskopetersburskiej Ruszona, pomiędzy stacyami Wyszki o 14 w. , a Antonopol o 15 w. , o 586 w. od Warszawy, 460 w. od Peters burga, a 37 w. od Dyneburga. G. Man. Ruszona 1. niem. Ruchendorf, dok. 1337 Rusenherg, 1789 Rushendorf, Ruszendorf, wś kośc. z agent, poczt. , pow. wałecki, 19 klm. na połd. zach. od Wałcza, przy trakcie z Człopy do Wałcza, w piaszczystej okolicy; par. kat. Mielęcin, okr. urzędu stanu cywun. Sztybowo; 1350 ha 160 lasu, 1180 roii orn. . W 1885 r. 42 dm. , 87 dym. , 416 mk. 374 kat. , 42 ew. Poczta osobowa dojeżdża do Wałcza i Człopy. Tutejsza szkoła kat. liczyła 1887 r. 80 dz. Kościół katol, filialny jest w zrąb zbudowany i deskami pokryty, pochodzi pewnie z połowy XVIII w. Dwa dzwony są ozdobione gotyckiemi minuskulami. Na jednem czytamy anno domini dusent vif 5 hundert und vir got t. j. goss ick Wilhelm Karstede disse Klooke, a na drugiem anno dni MCCCCXXV help got unde maria unde sancto nioolas Katarina. .. ob. Baudenkmaeler d. Prow. Westpreussen, str. 457. R. 1337 stała wś pustkami. R. 1717 sprzedał ostatni z Wedelów sołectwo Kasprowi Kreutz za 350 zł. R. 1736 mieszkało tu 16 wolnych gburów, 15 Czynszowych gburów, 5 zagrodników, 4 ogrodn. i wolny ogrodnik, prócz tego był sołtys wolny. R. 1748 dostaje Krzysztof Koplin przywilej na pustą włókę. Tegoż roku nabywa Jan Magnus przywilej na ogród bez zabudowań z prawem dziedzicznem. Zakupno wynosiło 500 tynfów. Miał płacić 5 tynf. , korzec żyta, dziesięciny od bydła rogatego, owiec, kóz i pszczół, miał także pomagać przy rybołówstwie. Proboszczowi miał dawać meszne, a Rzozpltej zwykłe podatki. Przywilej wsi pochodzi z r. 1731. Kaplica należała

Ruszona

Ruszona