najmowali się jako furmani do Wrocławia, Krakowa, Warszawy. Sołtystwo tutejsze wykupił klasztor w 1500 r. za 230 dukatów węgier. Kościół tutejszy p. w. P. Maryi po wstał zapewne bardzo wcześnie. W 1732 r. został odnowiony; 1755 wystawiono nową wieżę 144 st. wysoką. Kościół sam jest buI dowlą ostrołukową. Obowiązki proboszcza spełniali do 1810 r. cystersi, następnie świeccy. Prawo patronatu przeszło do dominium Rudy. Sch. par. , dek. gliwickiego, w 1869 r. miała 2500 kat. , 2 ew. 2. Sch. , dobra ryc. i wś, pow. olesiński, par. Olesin. W 1861 r. 35 dm. , 356 mk. 70 ew. . Dobra rycer. od 1789 do 1861 r. zostawały w ręku Jordanów. We wsi szkoła kat. Sob. wraz z posiadłością Jordansmuelhe i kol. Charlottenburg miały 6500 mr. , w tem 2200 mr. włośc. W 1861 r. było 1900 mr. lasu. 3. Sch. , wś kośc. , pow. kluczborski, posiada kościół par. ew. W 1861 r. 87 dm. , 734 mk. 19 kat. , 2360 mr. Obszar ten rozdzielał się między 25 całych gospoda rzy w tem 2 sołtystwa, mających 49 do 350 mr. , 10 półgospodarzy 10 do 22 mr. i 22 komorn. Kościół par. ew. drewniany sięga czasów reformacyi. Szkoła liczyła w 1861 r. 116 uczniów. Br. Ch. Schoenwaldau, ob. Brele. Schoenwaldau, wś, pow. szunowski, posiada kościół par. ewang. , katol. filią par. we Wleniu Laehn, 185 dm. , zamek, folw. , 1029 mk. 34 kat. , szkoła ew. , 2 młyny wodne, cegielnia, piec wapienny. Do Sch. należą Friedrichshoehe, Sandreczky, NeuStechow. Schoenwaeldchen, ob. Szuwałdek. Schoenwalde, pol. , Dąbrowieckie holendry. pow. bydgoski, o 14 klm. od Mroczy, par. Dąbrówka, poczta w Małem Sitnie Wilhelmsort, st. dr. żel. na Strzelewie Strelau; 8 dm. , 70 mk. 58 kat. , 12 prot. , 113 ha 106 roli. Schoenwalde 1. dobra, pow. elbląski, st. p. i par. kat. Elbląg o 1 1 4 mili, par. ewang. Łęcze. Z folw. Alt Schoenwalde, Neu Schoenwald i Geysmerode obejmują dobra 833 ha 374 roli, 12 łąk i 415 lasu; 16 dm. , 35 dym. , 205 mk. , 158 ew. , 47 katol. ; cegielnia, wodny młyn, hodowla bydła fryskiej rasy. 2. Sch. , majętność i huta szklana, pow. chojnicki, st. p. i par. kat. Czersk, par. ew. Mokre, 339, 57 magd. mr. W 1885 r. 4 dm. , 33 mk. Sch. założono 1822 r. 3. Sch. , leśn. od 1870 r. , gm. Jastrów, pow. wałecki, 4 dm. , 55 mk. 4. Sch. , folw. do Szonówka, pow. człuchowski, 5 dm. , 44 mk. 5. Sch. , ob. Dębowiec, Szynwałd, Wrzosy. 6. Sch. Gross i Klein, ob. Szynwałd i Szynwałdek. 7. Sch. , wś z agenturą pocz. w Pomeranii, pow. Naugard. W 1885 r. 484 mk. 1 katol. . Co rok w środę po Zielonych Świątkach obchodzi się tu uroczystość t. z. wydzielania Spende. Na placu pod cmentarzem zbiera się kilkaset ubogich o 12 w południe uderzają we dzwony i śpie wają pieśń nabożną, a mieszkańcy zbiera ją się i obdarzają ubogich chlebem, masłem i jajami. Kś. Fr. Schoenwalde 1. dobra, pow. fyszuski, st. p. St. Lorenz; 5 dm. , 29 mk. , 54 ha. 2. Sch. , wś, pow. królewiecki wiejski, st. p. Nenhau sen; 112 dm. , 510 mk, 936 ha. 3. Sch. , wś, pow. labiewski, st. p. Gr. Baum; 10 dm. , 93 mk 4. Sch. , wś, pow. frydlądzki pod Frydlądem; 27 dm. , 125 mk. , 272 ha. 5. Sch. , dobra, tamże; 34 dm. , 176 mk. , 735 ha. 6. Sch. , wś, pow. świętosiekierski, st. p. Lich tenfeld; 159 dm. , 701 mk. , 1082 ha. 7. Sch. , wś na niem. Warmii, pow. licbarski, st. pocz. Bischofstein; 36 dm. , 220 mk. , 661 ha. 8. Sch. , wś, pow. reszelski; 55 ha. 9. Sch. , ob. Szonwałt. 10. Sch. , os, , pow. tylżycki, st. p. Piktupoenen. Ad. N. Schoenwalde 1. dobra ryc, i wś nad rzką Elsnitz, o 3 1 4 mili Nissy, na granicy austryackiej, pow. nissański, śród płasko wzgórza otoczonego wzniesieniami sięgający mi od 2000 do 3000 st. npm. ; par. ew. Nissa, kat. Arnoldsdorf. W 1861 r. 67 dm. , 554 mk 16 ew. . Dobra ryc. mają 576 mr. , wś 1298 mr. Gleba kamienista i nieurodzajna. Zakła dy żelazne, dwa młyny wodne, młyn kościa ny, papiernie, blichownie. Szkoła katol. od 1859 r. Do wsi należą os. Stoeckicht i Endersdorf. 2. Sch. , 1207 Rogitnice, 1254 Schonenwalde, 1278 Sonewalde, wś, pow. ząbkowicki. W wyniosłem położeniu, tuż pod miastem i da wną fortecą Silberberg. Posiada kośoiół par. kat. , par. ew. Silberberg. W 1842 r. 286 dm. , 2346 mk. 64 ew. , szkoła kat. , 3 młyny wo dne, 2 wiatraki, cegielnia, piec wapienny, warsztaty tkackie. Wś ta należała do kla sztoru w Henrychowie. Gdy przeszła na wła sność rządu została nadana w 1818 r. gener. Steinmetzowi. Br. Ch. Schoenwaldshof, os. , pow. królewiecki, przy wsi Schenwalde. Schoenwarling, ob. Skowarcz. Schoeinweiler, niem. nazwa wsi Dziadkówko, w pow. gnieźnieńskim. Schoenwerder, pow. wyrzyski, ob. Ostrówek. 3. . Schoenwerder 1. wyb. do nadleśn. Lendyczka, pow. człuchowski. 2. Seh. , dobra ryc. tamże, st. p. i kośc. kat. filialny Peterswalde o 3, 5 klm. , st. kol Baerenwalde 7 klm. ; 361, 6 ha roli orn. i ogr. , 41, 72 łąk, 210, 7 pastw. , 202, 25 lasu, 15, 7 nieuż. , 17, 37 wody, razem 849, 34 ha; czysty dochód z grunta 2680 mrk; gorzelnia. W 1885 r. 18 dm. , 196 mk. ew. Szkoła ewang. Dawniej istniał tu kościół katol. patronatu prywatnego p. w. św. Wawrzyńca, jako filia par. w Heinrichs

Schoenwaldau

Sch

Schoenwaldau

Schoenwaeldchen

Schoenwalde

Schoenwaldshof

Schoenwarling

Schoeinweiler

Schoenwerder