krzany Wielkie, Ożomla, Szeszerowice, Wołczyszczowice i Wołostków. W pałacu właściciela dóbr znajduje się kaplica prywatna. W mieście istnieje jeszcze klasztor reformatów, założony w r. 1730 przez Jana Siemieńskiego, kasztelana lwowskiego, i Franciszka Zawadzkiego, łowczego kijowskiego, dziedziców Sądowej Wiszni. August II nadał miejsce wolne pod budowę klasztoru. Kościół został konsekrowany w r. 1741 przez Andrzeja Pruskiego, sufr. przemyskiego, p. w. Niepokal. poczęcia N. M. P. W 1858 r. spłonął kościół zupełnie; z datków dobroczynnych odbudowano go jednak i pokryto blachą ob. rycinę w Przyj. domowym, Lwów 1860, str. 185. W podziemiach kościoła spoczywają zwłoki fundatora i jego rodziny. Par. gr. kat. w miejscu, dok. sądowowiszeński, dyec. przemyska. Cerkwie są dwie. Do dekanatu należą parafie Bortiatyn, Dmytrowice, Dobrzany, Dołhomościska, Mokrzany Małe, Mołoszkowice, Mużyłowice, Nikłowice, Ożomla, Reczyczany, Stojenice, Tuligłowy, Tuczapy, Więckowice, Wołczyszczowice i Wołczuchy. W mieście jest szkoła etatowa 4klasowa, mieszana, z językiem wykładowym polskim. Z zakładów przemysłowych istnieją browar, młyn amerykański, mydlarnia, olejarnia. Ludność zajmuje się teź wyrobami z drzewa. W XVIII w. wyrabiano wyborne naczynia kamienne; w początkach obecnego wieku rozwinęło się tkactwo lniane i konopne; wyrabiano też pojazdy Kołaczkowski, Wiadom. tyczące się przemysłu i sztuki w Polsce, Kraków 1888, str. 179, 180, 478, 500 i 600. W mieście istnieje fundusz pożyczkowy dla przemysłowców i rękodzielników, założony w r, 1868. Majątek zakładowy wynosi 9000 złr. Jest także szpital ubogich, założony w r. 1841 z kapit. zakładowym 496 złr. i 14 morgami gruntu. Pierwotny przywilej erekcyjny miasta i wójtowstwa pochodzący z r. 1368, wraz z konfirmacyą królewską na wykupno wójtowstwa przez Piotra Kmitę, zawiera dyplomataryusz Stadnickiego rkp. Ossol. , Nr. 2264, str. 227. Miasto otrzymywało w ciągu wieków rozmaite przywileje. Wykaz ich podaje rkp. Ossol. Nr. 2836. I tak na str. 75 Libertatio oppidanorum de W. a solutione ducillaris cum donatione census aggeralis z r. 1537; na str. 92 Privilegium super forum annale z r. 1545; na str. 110 Privilegium super institutionem tertii foris annalis z r. 1552; na str. 148 Institutio thelonei in oppido W. z r. 1576; na str. 159 Confirmatio articulorum sutorum z r. 1578; na str. 199 Privilegium super assignationem proventus a sublimatione et propinatione vini cremati provenientis civibus oppidi W. z r. 1639; na str. 202 Privilegium super nundinas z r. 1653; na str. 238 Confirmatio privilegiorum contubernii fabrorum, Confirm. privil. contub. textorum i Confirm. jurium et privilegiorum civitatis, wszystkie z r. 1765; na str. 239 Konfirmacyą praw cysze garncarskiej z r. 1766. W S. W. odbywały się generalne sejmiki wojew. ruskiego, W po bliżu miasta znajduje się mogiła zwana pospo licie Kopcem tatarskim. Powiastkę osnutą na tle podania o tej mogile p. t. Der Tartarenhuegel bei S. W. czyt. w czasop. Ga lizien Lemberg 1840, Nr. 40, 41, 42. Sej mik w S. W. dostarczył osnowy znanemu poematowi W. Pola. Krótkie opisy S. W. podało Słowo Lwów 1864, Nr. 74 i 1875, Nr. 25. Lu. Dz. Sądowa Wola, ob. Sandewalde. Sądowo i Sądówko, ob. Sędowo. Sądry, niem. Zanders, Zanderen, dok. Sonderwald wś, pow. lecki, st. pocz. Zalec; 38 dm. , 191 mk. , 359 ha. Jan v. Beenhausen, wójt rastemborski, nadaje r. 1427 Janowi, oraz Marcinowi i Grzegorzowi, jego synom, 15 włók w Sądrach i 15 wł. nad jez. Notyst na prawie chełm. R. 1539 mieszkają w S. sami Polacy. R. 1631 kupuje Jakub Białek 1 włó kę tamże. Ad. N. Sagajliszki 1. Songajliszki, dwór, pow. rossieński, gm. Taurogi, par. Pogromoncie, o 72 w. od Rossień; własność Urbanowicza. 2. S. , dwór, pow. rossieński, gm. Konstantynowo, o 90 w. od Rossień. Sągały al. Sągole pow. sokołowski, ob. Skibniew. Sąpłackie małe jezioro w pow. szczycieńskim, ciągnie się na południe ku Ruskowi, 1 1 2 klm. długie, wązkie. Sąpłaty, w dok. Sornplat, wś na pol. prus. Mazurach, pow. szczycieński, par. katol. i st. pocz. Dźwierzuty o 7 klm. na płd. wsch. , blisko granicy pow. olsztyńskiego, nad jez. Sąpłockiem; 172 dm. , 888 mk. 226 kat. , 1593 ha. S. istniały już około r. 1411 i były r. 1430 w posiadaniu Mikołaja Targowskiego. Po śmierci jego zarządził zakon tym majątkiem na podstawie jego zapisu. Henryk Reuss z Pławna, komtur elbląski, nadaje r. 1439 Szonucie Schonnutta, Schonta 90 włók w S. na prawie chełm. , oraz sądownictwo wyższe i niższe. Szonuta obowiązany jest czynić służbę wojenną z 4 ogierami, z 1 pachołkiem zbrojnym i 2 strzelcami zbrojnymi. Wilhelm hr. Eisenberg, w. komtur, odnawia powyższy przywilej, który był uszkodzony i którego pieczęć była połamana, Piotrowi Wildenaw, którego zwano także Kozłowskim v. d. Koselaw. Dan w Szczytnie r. 1498. Ad. N. Sąpolna, niem. SampolhBach, rzka, lewy dopływ Brdy, uchodzący pod wsią Sąpolna. Sąpolna, mylnie Sampolna, niem. Sampol, Sądowa Wola Sądowa Wola Sądowo Sądry Sągały Sąpłackie Sąpłaty Sąpolna