wiat z zachodu, na wschód i z północy na poludnie. Grunta Skorowidz Orzechowskiego rozdzielały się na orne grunta zajmujące 99, 857 mr. większa własn. 17, 255, mniejsza 82, 602 mr. , łąki i ogrody 18, 318 mr. więk. wł. 1, 850, mniej. 16, 468 mr. , pastwiska i nieużytki 37, 427 mr. więk. wł. 4, 904, mniej. 32, 523 mr. , wreszcie lasy 71, 887 mr. więk. wł. 47, 991, mn. 23, 896 mr. . Sądecka ziemia powstała zapewne dopiero w XIII w. , gdy na obszarach nadanych klasztorowi, biskupom krakowskim i książęcych ziemiach, żywa działalność kolonizacyjna wytworzyła dość znaczną liczbę wsi, które miały w Sączu zarówno religijne jak sądowe i handlowe ognisko. Gdy Bolesław, ks. krakowski i sandomierski, nadaje w 1257 r. ziemię sądecką Zandecensem żonie Kunegundzie, to w liczbie dygnitarzy podpisujących akt nie ma żadnego przedstawiciela tej ziemi. Akt nadania przedstawia ten obszar jako okolicę lesistą, której nieliczna ludność trudniła się rybołówstwem, urządzała sadzawki, chodowała bydło i zajmowała się nawet rolnictwem, bo wymienia akt młyny. Kunegunda i przebywające w klasztorze księżniczki, jak Gryfina domina Sandecensis i Konstancya ducissa Sandecensis et Glogoviensis por. Kod. Małop. , III, 14, nic tylko poparły kolonizacya podgórskich obszarów, ale zapewne zdały władzę administracyjną i sądową, na utworzonych w tym celu dostojników. Najwczesniej spotykamy kasztelanów, którzy tu, jako na pograniczu od Węgier, zdawna zapewne byli ustanowieni. W 1224 r. występuje już Hualislaus Chwalisław, w 1229 r. Dirsioraus podobno syn Goworka. W 1251 r. Bolesław, ks. krakowski i sandomierski, potwierdza sprzedaż wsi Łącko, dokonaną przez Wierzgona, kaszt. de Sandec, który położył zasługi jeszcze za Leszka i od niego otrzymał nadania prawem dziedzicznem. Na akcie z 1255 występuje comes Gethca castellanus de Sandech Kod. Małop. , II, 84, 99, 102. Starostowie występują dopiero w XIV w. W 1354 r. Wysga, który w 1358 r. rozstrzyga spór o spadek wody między klasztorem sądeckim a jakimś Pełką Kod. Małop. , III, 94, 116. Ziemia sądecka nie nosiła miana powiatu. Herb jej przedstawiał tarczę podzieloną na dwa pola; w jednem trzy strefy żółte i trzy czerwone, w drugiem dziewięć gwiazd w 3ch rzędach w polu czerwonem. Wchodziła w skład wojew. krakowskiego. Według obliczeń Pawińskiego Małopolska obszar powiatu wynosił 71, 21 mil kw. czyli 3921, 04 klm. kw. Co do rozległości zajmował piąte miejsce pomiędzy powiatami małopolskiemi. W XVI w. przypadała tu 1 parafia na 0, 94 mil było 9 parafii miejskich i 65 wiejskich i 1 miasto na 8, 9 mil, a 4, 7 wsi do 20 łanów na 1 milę kwadr. Cyfra łanów wskazuje, że co do upra wy roli i zaludnienia w XVI jeszcze wieku powiat ten zajmował 14te miejsce w Mało polsce. W 1571 r. było w powiecie 223 za grod. z rolą, 299 zagrod. bez roli, 210 komor. i 15 chałupników, 62 rzemieśl. , 166 młyna rzy, 137 karczm. , 9 gorzelników i 3 propin. Przypuszczalna liczba ludności wiejskiej wy nosiła 27, 589 czyli 387 głów na milę kwadr. Liczba ta wzrosła w XVII w. do 60, 000 we dług spisów z r. 1662. Miasta w XVII w. były nieludne. Nowy Sącz, zniszczony wojną i zarazą, liczył w 1665 r. 1320 mk. , Stary Sącz 947 mk. Co się tyczy rozdziału własno ści ziemskiej, to królewszczyzny zajmowały 7 czyli 25 realności 24 wsi i 1 częśó na 336; prawie ten sam procent wynosiły dobra bisk. krakowskiego 25 wsi, więcej zaś niż 15 dobra klasztorne i kapitulne. Kapituła krakow. posiadała 3 wsi i 2 części, klasztory 57 wsi św. Franciszka 1, miechowski 1, szczyrzycki 2 i sandecki 53. Wsi klasztorne ciągnęły się pasem w urodzajnej dolinie Du najca, otoczone królewskiemi. Do zamożnej szlachty należały rodziny Jordanów, później Ostrogskich a w końcu ks. Lubomirskich, któ rzy posiadali znaczne dobra, jakkolwiek mniej sze od dóbr biskupa krak. ; reszta ziemi nale żała do licznej jednowioskowej szlachty są deckiej a pas ziemi nad Łososiną zajmowa ły zaścianki Wojakowa, Połomia, Porąbka, Drużków Pusty, Dobrociecz, Kąty, Łęki, Będziszyn, Roztoki i Brzeziny; ostatnim ich ciągiem był Chronów pod Czchowem. Sandeckie ststwo grodowe podług spisów pod skarbińskich z r. 1770 obejmowało miasta Sącz Nowy i Piwniczne, wsi Stadło, Gostwica, Biczyce, Krasne, Trzetrzewina, Pisarzo wa, Jamnica, Fałkowa, Kunów, Kamionka Wielka i Mała, Łomnica, Ptaszkowa, Królo wa Polska, Mystków, Cieniawa i Mszalnica. W r. 1754 posiadał je Stanisław Małachow ski i opłacał kwarty złp. 6983 gr. 2, a hyber ny złp. 2831 gr. 14. Po zajęciu przez rząd austryacki, dobra te sprzedane przezeń zo stały 1785 r. w pięciu częściach różnym osobom i gminom wraz z zamkiem i niektóre mi dobrami klasztornemi w Starym Sączu, za ogólną sumę 96, 713 złr. Mac. Sączki Roszki, ob. Roszki 1. . Sączkowo, 1395 r. Sanczcowicze, w wykazie z 1888 r. Sonczkowo, wś, pow. kościański Szmigiel, o 11 1 2 klm, na zach. od Szmigla st. dr. żel. , par. Przemęt, poczta w Buczu, szkoła w miejscu; 50 dm. , 451 mk. kat. i 463 ha 264 roli, 119 łąk, 19 lasu. W r. 1307 pisał się Piotr Bączkowski; w r. 1388 1393 Michał i Mikołaj Ubisławicze, tudzież Piotr z Sączkowic Akta gr. pozn, , wyd. w r. 1888;

Sączki Roszki

Sączki Roszki

Sączkowo