grzywien, od których odsetki miały być obracane na zapomogi dla ubogich szewców. W tymże czasie uzyskało miasto prawo składu towarów prowadzonych ze Spiżu 1555 r. , którego się następnie dobrowolnie zrzekło 1557 ze względu na zniszczenie przez wojnę miast spiskich; uzyskało również w 1557 r. pozwolenie wykupna dawnych dóbr miejskich a w 1563 r. nadzór nad sprzedażą soli szczegóły powyższe oparte są na aktach pomieszczonych w Sądeczyznie Morawskiego i przechowanych w aktach grodzkich. Lustracya z r. 1564 podaje, że miasto posiadało dwie wsi Paszyn i Piątkową, z których 14 grzyw. pobierał urząd miejski, i lasy, w których jeszcze osadzić mogli dwie wsi. Suma podatku z domów i ogrodów wynosiła 16 grzyw. 24 gr. i 6 den. Miasto miało teź rzeźnię, fabrykę sierpów, 3 kuźnice. Piekarzów było 12, jatek kramarskich 24; suma dochodów wynosiła 72 grzyw. 36 gr. , z czego wójtowi 6 grosz przypadał. W 1581 Pawiński, Małp. , 153 Sandecz Nowy zapłacił szosu 320 fl, łanów miejskich było 15, kół zakupnych 9, złotnik 1, rzemieśl. 12, sukien. 6, czapników 3, płócienników 9, kowali 8, krawców 6, szewców 29, rymarzy 2, kuśnierzów 8, bednarzów 5, stelmach, kołodziej, ślusarzy 3, siodlarzy 2, garncarzów 6, stolarzów 3, mieczników 2, sierparzy 4, balwierz, piekarek 15, przekupek 6, komorn. 17, hultai 2, solarka, aptekarz, cieśla, prasoł w wadze, piszczek, koło blechowe. Zapłacili razem podatku 489 flor. 27 gr. Zdaje się, że dotychczas nie było żydów w mieście; spotykamy ich dopiero za Zygmunta III, który poleca, aby się przyczynili do naprawy murów miejskich. Wojna szwedzka za Jana Kazimierza spustoszyła miasto, ale zarazem okryła je sławą. Tu bowiem wybuchło najprzód powstanie przeciw Szwedom. Mieszczanie przy pomocy szlachty pod wodzą Felicyana Kochowskiego i włościan z Nawojowy, wiedzionych przez Warowicza, w d. 13 grudnia 1655 r. znieśli Szwedów, którymi dowodził Stein. Walka ta połączona była jednak ze spustoszeniem miasta. Lustratorowie z r. 1660 zastali wiele domów spalonych i wiele pustych Przed wojną szwedzką Braun w Theafrum urbium pisał o Sączu urbs probe munita, vicinas civili usu superans et mercaturam haud condemnendam exercens por. Cellarius ed. 1659, str. 174, to w 1664 r. nie było już rzeźni, 4 kuźnice hamry spustoszały a grunta woda zabrała; kupczących towarami łokciowemi i blechu nie było. Jatek rzeźniczych utrzymało się jeszcze 20, kuśnierzów 4, krawców 4, kotlarzów 2, kowali 2 i rymarz. Zresztą byli tkacze, szewcy i 18 palących gorzałkę. Targi odbywały się we czwartki i soboty a jarmarki trzy razy do roku. Po napadach Szwedów, Siedmiogrodzian i Kozaków, przyszła zaraza morowa. Za zgodą mieszczan pozwolił Michał Wiśniowiecki osiedlić się w Sączu żydom, byle mieszczanom w handlu nie przeszkadzali i wraz z nimi podatki płacili. Przywilej ten znany jest z potwierdzenia przez Jana III w 1682 r. Nowi mieszkańcy przybyli licznie, gdyż 1699 r. dozwolił im starosta Jerzy Aleksander Lubomirski zbudować synagogę przy ulicy Szpitalnej za zgodą magistratu. Zawiązanie się w S. konfederacyi w 1715 r. pod laską Marcina Rybińskiego świadczy, że S. nie przestał być jednem z ognisk życia publicznego. Za czasów konfederacyi barskiej trzymali się tu Marcin Lubomirski, a następnie Kazimierz Pułaski. Miasto musiało cierpieć z powodu zastoju w handlu, wywołanego wojną domową. Na wiosnę 1770 r. zajęły wojska austryackie ziemię spiską, posuwając granicę węgierską po Stary Sącz a niedługo potem, d. 20 listop. 1770 r. posunął się kordon dwie mile dalej, pod pozorem ochrony od zarazy. Poczem wydano akt wcielenia ziemi sandeckiej do Węgier. Z przyłączeniem do Austryi zaczęła napływać ludność niemiecka; około miasta utworzono w 1786 r. liczne niemieckie kolonie w dobrach królewskich i poduchownych. Zniesiono w mieście prawo magdeburskie i przeznaczono Sącz Nowy na stolicę obwodu. Miasto podnosiło się powoli, przy napływie Niemców i żydów. Szybki wzrost ludności i handlu rozpoczyna się dopiero w ostatnich latach od zbudowania kolei tarnowskoleluchowskiej i transwersalnej. Powiat sądecki zajmuje 13, 4198 miryam. czyli 1126, 53 klm. Na tej przestrzeni znajduje się 202 osad i 16 gmin katastralnych. W 1880 r. znajdowało się w powiecie 13, 779 dm. i 99, 542 mk. 48, 632 męż. , 50, 910 kob. , zatem 72 osób na klm. ; pod względem wyznania było 72, 256 rz. kat. , 15, 869 gr. kat. 9419 izrael. i 1998 prot. ; co do narodowości 82, 133 Polaków, 15, 991 Rusinów, 986 Niemców i 16 innych. Między gminami są dwa miasta i trzy miasteczka. Powiat obejmuje 3 sądy powiatowe w Nowym i Starym Sączu i Krynicy. Obszar powiatu graniczy na zach. z pow. nowotarskim i limanowskim, na płn. z brzeskim, na wsch. z grybowskim a na płd. z Węgrami. Zajmując część podgórza Karpackiego, ma naziom górzysty, pokryty szpilkowemi lasami, z ubogą glebą. W dolinach występuje gleba napływowa urodzajna. Głównemi rzekami przerzynającemi obszar powiatu są Dunajec i jego dopływy Poprad, Kamienica i Biała. Komunikacyą, prócz murowanych gościńców bitych, ułatwiają koleje żelazne tarnowskoleluchowska i transwersalna podkarpacka, które przecinają po Sącz Nowy