przebywa stale lekarz, chirurg, a przytem znajduje się apteka. Głównemi budowlami w mieście są kościół farny i klasztor pp. klarysek. Kościół, poważna ostrołukowa budowla, otoczona murem, zajmuje płd. zach. część miasta. Sześciopiętrowa czworogranna ciężka wieża przypiera do nawy wyższej niż presbiteryum. Cały kościół dobrze utrzymany, jest pokryty dachówką i podparty szkarpami. Sklepienie wewnątrz krzyżowe, płaskie. Wewnątrz niespotykamy tu zabytków przeszłości. Wielki ołtarz nowy, swemi kolumnami doryckotoskańskiemi i złotą gwiazdą u szczytu, ma cechę późnego renesansu; dwa boczne ołtarze z końca XVIII w. , na jednym znajduje się monogram Stanisława Augusta i r. 1790. W dwóch bocznych kaplicach są jeszcze nowsze ołtarze. Pięknym zabytkiem są drewnia ne, bogato rzeźbione ławki pod chórem z XVII w. , w stylu barocco. W lewej kaplicy ołtarz Chrystusa na krzyżu a u spodu miasto; odnowiono go w 1869 r. Na zewnętrznej ścianie umieszczono w 1883 r. marmurową tablicę przypominającą spotkanie Jana III, powracającego z wyprawy wiedeńskiej, z Maryą Kazimierą. Kościół założony około r. 1200, spłonął 22 kwiet. 1798 r. i tylko część wewnętrznych ozdób ocalała. Była przy nim prepozytura, zatwierdzona przez trzech biskupów, złożona z ks. komunistów a od 1811 1822 r. wikaryat apostolski. Par. należy do dyecezyi tarnowskiej, dekan. starosądeckiego i obejmuje Popowice, Moszczanicę Niżną i Wyżną, Mostki i Podmajerz. Drugą wspaniałą świania, z którą dzieje miasta są najściślej złączone, jest klasztor i kościół klarysek, zwany też klasztorem św. Kunegundy. Wspaniała ta budowla, otoczona starymi obronnymi murami i basztami, wznosi się w niewielkiej odległości od kościoła paraf. , na samej krawędzi stromego wzgórza. Dolinę od południa tworzy potok uchodzący do Popradu, który według legendy powstał na modły św. Kingi dla obracania koła pobliskiego młyna. Położenie obronne wskazuje, że klasztor stanął na miejscu grodu warownego. Klasztor sam składa się z kilku piętrowych starożytnych kamienic o grubych murach, z ostrołukowomi oknami i obramieniem drzwi. Najciekawszymi są jednak baszty ze strzelnicami, czworobociana i dwie okrągłe i wspaniały kościół klasztorny w stylu ostrołukowym, na zewnątrz podparty szkarpami. Dach kończy się sygnaturką XVIII w. w kształcie tyary. Postawiła ją ksieni Katarzyna Pearska 1777 r. , która dokonała restauracyi całego kościoła. Kościół erygowany 1260 r. przez ks. Kunegundę, wdowę po Bolesławie V, uległ pożarowi w r. 1626 i 1629, stąd nie ma starożytnych ołtarzy. Podobnie jak kościół parafialny jest nakryty sklepieSłownik Geograficzny T. X. Zeszyt 113. niem ostrołukowem płaskiem. Wielki ołtarz nosi cechy XVIII w. , bogata zaś ambona, przedstawiająca u dołu Abrahama, wyżej 12 pokoleń żydowskich a u szczytu Matkę Boską, pochodzi z r. 1671. Obok wielkiego ołtarza umieszczone są dwa obrazy włoskie, św. Antoniego i św. Klary. Po prawej stronie wielkiego ołtarza znajduje się kaplica św. Kunegundy. Na środku przyciemnionej kaplicy leży pod baldachimem, spoczywającym na słupach koryncko toskańskich, trumna św. Kunegundy, obok niej relikwiarze z ręką i głową. Boczne ołtarze pochodzą z r. 1661; kamienną mozajkową posadzkę sprawił Konstanty Jordan 1609 r. Chór z XVII w. dzieli się na dwie części niższą z organami i wyższą, odgrodzoną kratami dla zakonnic. Na drzwiach do zakrystyi odmalowano walkę św. Gerwazego i Protazego z Jadźwingami na prośbę św. Kunegundy z XVIII w. ; podobne obrazy na bocznych stalach przedstawiają sceny z pobytu świętej w Czerwonym klasztorze w Pieninach. Na frontowej ścianie kościoła wmurowana tablica z datą śmierci św. Kunegundy i tablice grobowe Jana 1631; w 43 r. życia i Stefana 1627, jako 5 mies. dziecię Lipskich. Za miastem na cmentarzu stoi dość obszerny kościół. Gdy w r. 1257 dnia 2 marca, przywilejem wydanym w Korczynie, odstąpił Bolesław V całą ziemię sądecką swej żonie Kunegundzie, jako wynagrodzenie za pożyczone na wojnę z Tatarami pieniądze, zastrzegając sobie jedynie prawo obrony i to, by ziemia ta od Polski oderwaną nie została przyw. u Morawskiego, I, 135; Długosz, L. B, , III, 356; Gazeta lwowska 1853 r. , Bardosego Supplementa anal. ter. sepusiensis 1802 i Kod. Małop. , II, 106, stracił król ważną pozycye obronną od Węgier. Na razie nie było obrony tej potrzeba, jak długo żyła Kunegunda a w Węgrzech rządził Bela IV, to też Kunegunda jako udzielna pani tej ziemi nadaje mieszczanom prawa ustanawia 6 sołtysów, uwalnia ich od danin i stanu, t. j. pracy około naprawy zamku, i przepisuje pracę przy uprawie roli w Łącku i nieistniejącej dziś Lubni przyw. 4 czerwca 1268, Kod. Małop. , U, 127. W r. 1273 dnia 14 maja nadał Bolesław V mieszczanom wolność od ceł za towary prowadzone do Krakowa i Bochni przywilej u Morawskiego, I, 143 a 1278 r. Kunegunda wolność od ceł za towary prowadzone przez Wojnicz, Opatów i Korczyn ibid. , 144. Po śmierci Bolesława 10 grud. 1279 r. postanowiła Kunegunda ufundować w S. klasztor klarysek, któremu dała za uposażenie ziemię sądecką. Leszek Czarny opierał się i zezwolił wtedy, gdy odstąpiła mu Korczyn i Biecz. Spór zakończył się dopiero w r. 1280 i wtedy 6 lipca wydała Kunegunda akt fun

Sącz Stary