kom. Ciągnący się obok miasteczka wał zwany Trajana, niewiadomo kiedy usypany i czy był rzeczywiście granicą państwa rzymskiego. Pierwszą pewną wzmiankę o S. spotykamy pod 1404 r. , w którym Władysław Jagiełło darował go Piotr. Szafrańcowi. Prawdopodobnie było to tylko dożywocie, gdyż w 1431 r. król Władysław w dzień Narodzenia N. P. w sobotę, na zamku włodzimierskim S. z Jabłonowem, Stryjowem, Postułowcami i Borszczówką, przyległemi sobie, prawem dziedzicznem, wieczystem, nadał Piotrowi Odrowążowi ze Sprowy, sście samborskiemu. S. był wtedy wsią, dopiero Władysław III w 1444 r. przywilejem wydanym w Waradynie w poniedziałek, w. dzień św. Bartłomieja, pozwolił Odrowążom miasto założyć i nadał prawa, jakie miał Zińkow i inne polskie miasta. Stanisław Odrowąż syn Jana, wojew. ruskiego według Paprockiego syn Andrzeja, z Tarnowskiej urodzony 1546, dziedzic Jatosławia i in. , po śmierci bezdzietnej Katarzyny z Gorków, poślubił Annę ks. mazowiecką, córkę ks. Konrada, z której zostawił jedyną córkę Zofię 1580. Ta świętobliwa pani, o której Paprocki powiada, że życiem swojem miano świętej zasłużyła, a Niesiecki, że nawet Zygm. August chciał ją mieć vitae et sceptri sociam, po bezpotomnem małżeństwie z Janom Tarnowskim, wyszła powtórnie za Jana Kostkę, woj. sandomierskiego i całą fortunę Odrowążów w ten dom wniosła. Mylnie przeto Przeździecki utrzymuje, że po Odrowążach władali S. Chodorowscy, żadnych bowiem śladów o tem niezniajdujemy. Miasteczko położone na szlakach tatarskich, ulegało częstym zniszczeniom, to też królowie na prośbę właścicieli udarowywali je przywilejami i dobrodziejstwy. Tak Zygmunt I w 1532 r. uwolnił je od opłaty szosu, czopowego i wszelkich podatków publicznych na 8 lat. Z małżeństwa Zofii Odrowążanki z Janem Kostką zostały 3 córki, z tych Anna wyszła za ks. Ostrogskiego, woj. wołyńskiego, Katarzyna za Adama Hieronima Sieniawskiego, podczasz. koronnego, a Magdalena zmarła w dzieciństwie. Mylnie także Przeździecki wymienia 3 synów, gdyż ci byli z pierwszej żony Jana Kostki, Jadwigi Przerębskiej. W 1594 r. siostry zrobiły w Przemyślu dział majątków po matce. Anna wniosła Ostrogskim Jarosław i dobra w dzisiejszej Galicyi i Koronie, Katarzyna zaś otrzymała dobra podolskie, w skład których wchodziły wówczas S. z zamkiem i przedmieściami, mko Tarnoruda, wieś Kurówka, Satanówka, Ziejańce dziś nieistniejące, Bubnówka, Pustułówka, Sołomna, Reczyna al. Nastaszówka dziś Hreczana, Lipowica Lipewka, Turczyńce, Borszczówka i Czerniakowa dziś nieSłownik Geograficzny T. X. Zeszyt 113 istniejąca. Dalej włość zinkowską mto Zinków z przedmieściami, myty, młynami, stawy, wójtostwem i wsiami Janczyńcami, Buzykowcami Bozykowce, Głuszkowcami, Ochrymowcami i Parchaniówką. Oprócz tego otrzymała sędziszewską włość w Galicyi. Katarzyna Sieniawska energicznie zajęła się podźwignięciem majętności swoich, zniszczonych przez Tatarów. Ona to kościół wybudowany przez Kostków i szpital znacznemi funduszami opatrzyła i miastu na zamku brzeżańskim dnia 30 marca 1641 r. takowy udzieliła przywilej Ponieważ wszystkie rzeczy, jako porządkiem w swej całości zatrzymane bywają, tak też bez niego odmianie podledz i upadać muszą przeto i ja, chcąc miasto moje dziedziczne we wszelakim porządku zachować, i żeby mieszkańcy i obywatele tameczni, w prawach i wolnościach swoich żyjąc, byli w nich zatrzymani, za prośbą ich usilną, którą do mnie wnieśli, skłoniłam się do tego widąc rzecz słuszną i do zachowania całości ich potrzebną, abym im pozwoliła, jakoż niniejszym przywilejem pozwalam i potomkom ich wiecznemi czasy, aby się prawem magdeb. sądzili, i wszystkie sprawy także i porządek prawem mageburskiem, zwyczajem innych miast w koronie polskiej odprawowali jednakże prawu memu dziedzicznemu i potomkom moim nie derogując. Sądy jednak sposobem takim odprawiać się mają, najprzód u wójta, który z ramienia mego i potomków moich podany będzie, stamtąd u sądu radzieckiego, a potem w zamku u namiestnika mego Satanowskiego, skąd apelacya do mnie i potomków moich ma we wszystkich sprawach być, dla otrzymania ostatniego dekretu itd. W dalszym ciągu potwierdza jarmarki nadane przez Zygm. Augusta, nakazuje opatrywać wały około miasta, dawać straż do zamku, jako w mieście na inkursye nieprzyjaciół krzyża św. wystawionem i armatę zwyczajną, to jest hakownice, szmigownice, prochy i ołów dostarczać, nakoniec ustanawia wszelkie powinności i podatki Przeździecki, Wołyń, Podole i Ukraina, II, 43. Nastały jednak wkrótce wojny kozackie i okolice w gruzy zamieniły. Pułki Chmielnickiego zajmowały kilkakrotnie miasto i okolice. Tatarzy stali pod Felsztynem 1651 r. . W 1676 r. S. był zajęty przez Turków, przyczem, podług świadectw współczesnych, zginęło do 4000 mk. Po uspokojeniu kraju widzimy ciągłe starania Sieniawskich do podźwignienia miasta, największym jednak dobroczyńcą S. był ostatni z rodu Adam Mikołaj, kaszt. krakowski, hetm. w. kor. On to założył zamek, w kształcie pięciokąta z 5 basztami na rogach, z których obecnie trzy tylko zrujnowane stoją. W 1722 r. miasto 23

Satanów