zostało mtem powiat. namieBtnictwa a następnie gub. wiackiej. Sarapulski powiat loży w płd. wschodniej części gubernii i podług pułkownika Strelbic kiego zajmuje 270, 8 mil al. 14, 094 w. kw. Część północna, wschodnia i południowa po wiatu górzysta, środkowa zaś i zachodnia ró wne, w niektórych tylko miejscach faliste. Najbardziej wyniosłą jest część północna, ob niżająca się stopniowo ku południowi. Gleba gliniasta, na równinach czarnoziemną, pod la sami zaś piaszczysta. Pod względem geogno stycznym znajduje się tu wapień, używany na fundamenta i do wypalania na wapno, oraz spotykają się ślady rudy żelaznej i miedzia nej. Cała powierzclmia powiatu należy do systematu rz. Kamy, która na przestrzeni 150 w. oddziela pow. sarapulski od gub. perm skiej i ufimskiej. Z innych rzek ważniejsze Siwa, Czepca, Iż, Sarkan, Wotka, Krckmas i Bima. Jezior nie ma prawie wcale, natomiast błota liczne, zwłaszcza w części półn. powia tu, gdzie zajmują wielkie przestrzenie. W la sy obfituje część półn. , zachod, i środkowa, natomiast część wschodnia a zwłaszcza płd. wschodnia są prawie zupełnie bezleśne. Drze wostan stanowi sosna, jodła i w niektórych okolicach brzoza. W 1867 r, było w powie cie bez mta powiat. 252, 241 mk. , w tej licz bie 3381 jedynow. , 4583 rozkol, , 31 katol, 58 ewang. , 7182 machom. , 144 żyd. i 534 po gan. Pod względem etnograficznym, oprócz Wielkorossyan, przebywają tu Wotyacy do 50, 000 dusz, Tatarzy 7134 i Czeremisi 534. W 1868 r. było 61 cerkwi prawosł. , 39 murow. , 2 jednowier. , 1 dom modlitwy ewang. i 10 meczetów; znajdowało się 735 miejsc zamieszkałych, w liczbie których 22 miało przeszło 1000 mk. Mieszkańcy zajmują się rolnictwem, hodowlą bydła, rybołóstwem, kowalstwem, wypalaniem wapna i cegły, wy robem rogóżek, wyprawą skór i poczęści pszczolnictwem; oprócz tego część ludności zajmuje się furmaństwem i obróbką drzewa. Przemysł fabryczny reprezentowało 1868 r. 55 fabryk, produkujących za 2, 262, 446 rs. , z których ważniejsze 1 fabryka wyrobów żelaznych 559, 400 rs. , 1 odlewnia żelaza j 64, 755 rs. , fabryka broni 1, 500, 000 rs. , 4 gorzelnie 181, 858 rs. . J. Krz, Sarata, kolonia nad rzką t. n. , pow. akkiermański gub. bessarabskiej, o 60 w. od mta pow. , ma 120 dm. , 943 mk. kolonistów Niemców, kośc. ewang. , szkołę miejską, st. poczt. Założona w 1822 r, , odznacza się zamożnością mieszkańców, Sarata, rzeczka górska na Bukowinie, wypływa na obszarze Szypotu Kameralnego, w pow. radowieckim, z połudn, stoków Tomnatyka 1567 mt. ; płynie parowem na płn. zach. , a zabrawszy pot. Bazani z pod Starej Wipczyny, 1433 mt. i pot. z Czarnego działu 1473 mt. , zwraca się na płn. a potem na płn. płn. zach. , uchodząc do Czeremoszu Bia łego od praw. brzegu. Prawe brzegowisko S. tworzą działy górskie Tomnaiyk 1567 mt. i Jarowec 1588 mt. , z których spły wają do S. liczne strugi. Na lew. brzegu roz pościera się potężny Czarny dział, oddzielają cy dolinę Czeremoszu Białego od doliny Sa raty. Długość biegu 15 klm. Ujście leży 957 mt. npm. Na średnim biegu, na lew. brzegu leży polana Sarata. Br. G. Saratów, mto główne gub. saratowskiej, na praw. brzegu Wołgi, pod 51 32 pln. szer. a 63 44 wsch. dłg. geogr. , odl. o 1589 r. od Petersburga a 915 w. od Moskwy. Miasto zbudowane jest na wyniosłej miejscowości, opadającej ku Wołdze i otoczonej amfiteatralnie łańcuchem pagórków sięgających do 560 stóp w Sokolej Górze, wznoszącej się na płn. od miasta. Na zachód wznosi się góra Łysa, na płd. zachód zaś góra Ałtynna. Dwa znaczne jary dzielą S. na trzy nierówne części, z których środkowa jest największą i stanowi właściwe miasto, dwie drugie zaś stanowią jakoby przedmieścia. Po drugiej stronie Wołgi, w gub. samarskiej, rozciąga się rozległa słoboda Pokrowska, będąca w skutek ożywionych stosunków z Saratowem, właśeiwem jego przedmieściem. Samo mto otoczone jest mnóstwem sadów i fabryk. W 1885 r. było 122, 829 mk. W 1867 r. miało 11, 672 dm. 898 mur. i 93, 218 mk. , w tej liczbie 2676 jedynow. , 2025 rozkol, 1509 katol, 1400 ewang. i 143 machom. O szybkim wzroście ludności świadczą następujące dane w 1810 r. było tu 15, 000 mk. , w 1830 r. 49, 664mk. ; w 1850 r. 53, 396 mk. ; w 1850 r. 66, 660 mk. W mieście znajdują się 24 cerkwie prawosł. 2 drewn. , monaster żeński, 3 cerkwie jedynowierców, 2 kościoły katol. 1 drewn. , 1 kośc. ewang. drewniany i 1 meczet. Z cerkwi odznacza się sobór p. w. św. Aleksandra Newskiego, wzniesiony w 1825 r. na pamiątkę poległych w wojnie 1812 r. i stary sobór z 1697 r. z cudownym obrazem Zbawiciela. Pierwotny kościół katolicki wznieśli około 1770 r. Polacy przy pomocy osiadłych tu Niemców katolików; dzisiejszą okazałą świątynię katedralną p. w. św. Franciszka Ksawerego. , wzniesiono w 1880 r. kosztem dyecezyan. Par. kat. , dyec. tyraspolskiej, ma 2627 wiernych i rozciąga się na cały powiat saratowski Z zakładów naukowych znajdują się w S. 2 gimnazya męzkie i żeńskie, instytut wychowania panien, szkoła powiatowa i 3 parafialne, 2 szkoły żeńskie, seminaryum duchowne prawosł. , szkoła duchowna prawosł. , seminaryum dyecezyalne katol 7 profesorów, 57 alumnów. Dalej jest Saratów Sarata Saratów