gub. ołonieckiej, o 8 w. od jez. Onegi, z którem łączy się za pośrednictwem odpływu. Długie 38 w. , ma 120 w. obwodu i 200, 5 w. kw. powierzchni. Znajduje się na niem mnóstwo skalistych wysepek. Sandata, sioło przy ujściu rzki Sandaty do Jegorłyka, w pow. i gub. stawropolskiej, o 165 w. od Stawropola, ma 703 dm. , 4252 mk. , cerkiew Pokrowską, dwa jarmarki, olejarnią. Założono w 1805 r. Sandau, pow. bydgoski, ob. Aleksandrowo 5. . Sandau, pow. pszczyński, ob. Piasek 2. . Sandberg, ob. Muehlbach i Piaskowa Góra 2. . Sandberg, pow. krobski, ob. Pianki 17. . Sandberg 1. pol. Biała Góra ob. , pow, świecki, par. kat. W. Komorsk. Obszaru ma 168 ha, 301 mk. , 68 kat. , 233 ew. Dawniej własność bisk. kujawskich, przynosząca 200, zł. i 116 dni tłoki. W 1773 r. mieszkało tu 15 tkaczy; obszar wynosił 2 wł. chełm. , i 6 mr. ; było 40 dym. i 161 mk. ew, ; 2 gburów, 29 zagrod. i 24 rzemieśl. W 1782 r. istniała tu szkoła ew. ob. Gesch. d. Kr. Schwetz von Maercker, str. 455. 2. S. , pow. kwidzyń ski, ob. Piaskowa Góra, Kś. Fr. Sandberg, wybud. przy wsi Eichenberg, pow. labiewski, st. p. Laukischken, 1 dm. , 12 mk. Sanddorf, wś, pow. kościerski, par. kat. Wiele, okr. urz. stanu cywil. Węglikowice, par. ew. Kościerzyna; 1320 ha 38 lasu, 4 łąk, 201 roli. W 1885 r. 21 dm. , 29 dym. , 168 mk. kat. , szkoła 1887 r. 34 dzieci. Kś. Fr. Sanddorf 1. ob. Samociązek i Piaseczno. 2. S. , pow. bydgoski, ob. Piaski 5. . Sandeborske, 1503 r. Szamoborsko, wś i fol. , pow. gurowski Guhrau, par. ew, u św, Andrzeja pod Wąsoszem. W 1842 r. 43 dm. ; fol, 356 mk. 9 kat. , szkoła ew. , dwa młyny wodne, hodowla bydła i owiec. Sandecz, ob. Sącz. Sandeczanie al. Równiacy, górale z sandeckiej doliny, zamieszkują całą kotlinę sandecką wraz z przyległymi działami, u zejścia się rzek Dunajca, Popradu i Kamienicy, w dół aż po Zbyszyce, a w górę po Kaninę pow. limanowski, Jazowsko nad Dunajcem, Rytro nad Popradem, powyżej Nawojowej nad Kamienicą i po dział grybowski. Siedziby ich rozłożyły się w tej dolinie jakby wiankiem i wstępują na graniczne działy aż ku źródłom potoków, dopływów Dunajca, Popradu i Kamienicy. Lud w równinach osiadły nazywa ich góralami od Sącza, sąsiedni zaś górale zowią ich Równiakami, ponieważ zajęli rozległą równinę w ostępie gór. W rzeczywistości dolina sandecka należy jeszcze do krainy górskiej, a jej mieszkańcy są przechodniem ogniwem od rodów góralskich do podgórskiego ludu tak co do budowy ciała, sposobu życia jak i obyczajów. Równiacy saudeccy grani czą aa zachód z góralami od Łącka. W tej stronie nie posiadają oni jeszcze cech un wła ściwych, ci mianowicie co zamieszkują we wsiach po półn. stokach działu obidzkiego Dzwonkówka i Skałki i na płn. po lewym brzegu Dunajca poniżej Jazowska. To samo powiedzieć można o pograniczu połudn. , gdzie górale Sandeccy stykają nię że Spiżakami, W miarę tego jak nię graniczne działy doliny sandeckiej pochylają ku, niej i przechodzą w równinę, coraz wyraźniej występują od rębno cechy ludności. Zamieszkują oni nastę pujące wsi; Biegonice, Chomranice, Kamionka, Nawojowa, Nowy Sącz, Tęgoborze, Wielogło wy, Zbyczyce, Żełeźnikowa, Juzowsko, Bar czyce, Czarnypotok, Siary Sącz, Siedlce pow. sandecki, Męcina, Pisarzowa, Przyszowa, Łukowica, Kanina, Justrzębie pow. lima nowski, wreszcie Mystków, Mogilno i Pta szkowa pow. grybowski. Między osadami góralskiemi legły dość licznie osady niemiec kie. Niemcy, czyli jak ich górale nazywają Przyjęci, osiedli przeważnie w pierwszej połowie tego wieku, i utworzyli lub zajęli osady Barczyce, Biczyce, Biegonice al. Lau fendorf, Chełmiec al. Hundsdorf, Dąbrówka, Gaboń. Gaj al. Hutweide, Gołąbkowice, Goł kowice, Grodzkie przedm. N. Sącza, Janu szowa, Juraszowa, Kadcza, Łączki al. Wio sendorf, Mokrawieś, Morawina w obr. gminy Moszczenicy Niźniej, Naszacowice, Olszanka, Podmajerz al. Neudoerfel, Podrzecze, Rytro, Stadło, Świniarska, Świrkla al. Tannendorf, Szczereż al. Ernsdorf, Zagórzyn, Załubińcze, Zawada i Zbikowce. Koloniści atoli niemiec cy z biegiem czasu zmieniają swój strój, ję zyk i obyczaj, zachowując jednak wyznanie luterańskie i staranniejszą uprawę roli. W r. 1880 Niemcy przebywają tylko w osadach Biegonicach 24 głów, Gabonicach 4, Goł kowicach 207, na Grodzkiem 132, Kadczy 27, Podmajerzu 9, Naszacowicach 15, Stadle 192, Załubińczach 3, oprócz tego w Brzeźnie 3, Klęczanach 8 i Marcinko wicach 3; liczba ich ogólna wynosiła 629 głów. Br. G. Sandeczka, dwór i zabudowania w Klim kówce, pow. gorlicki. Br. G. Sandel niem. , ob. Sendała, Sandela, rzeczka w pow. lubawskim, wpada pod Lubawą do rzki Jesionny al. Lubawki dopł. Drwęcy. Ob. Jesionna i Lubawa. Sandenberg, fol, pow. rastemborski, st. poczt. i kol. źel Korsze, 1 dm. , 26 mk. Sandenn pow. łecki, ob. Piaski 2. . Sandern, dobra pryw. , w okr. , pow. i par. Sandata Sandata Sandau Sandberg Sanddorf Sandebor Sandecz Sandeczanie Sandeczka Sandel Sandela Sandenberg Sandenn