kraina wnet lasem zarowła. Odiąd zapanował spokój, którego rękojmią zresztą byli zakładnicy, stawieni zakonowi r. 1203. Z tej ciszy korzystali Krzyżacy, wznosząc zamki, sprowadzając kolonistów z Niemiec i z innych krajów pruskich, zaprowadzając urządzenia administracyjne w Sambii. Jeszcze raz w r. 1277 2; namowy niejakiogoś Bonse podnieśli się Sambijczykowie, ale za sprawą Theodora T. Lidelow, który miał mir między nimi, uspokoili się wnet a Bonsego ukarali. To powstanie nie przerwało pracy zakonowi. Już w r. 1254 wspominają dzieje komtura w Sambii, później przejściowo komtura w Tapiewie i Labiewie Od r. 1312 stał się Królowioc siedzibą marszałka zakonu, który zarządzał całą prowincyą. Składała się ona z kameratów; Wargen, German, Pobethen, Rudau, Schaaken, Rossitten, Kaymen, Kromitton, Waldau. Marszałkowi dopomagali rządzcy sambijscy i wójtowie lochsteccy i tapiewscy. Od r. 1397 urzędują, także wójtowie w Schaaken, za to r. 1404 znikają rządzcy sambijscy a nastają od r. 1433 wójtowie w Gruenhof. W skutek tych urządzeń zacierała się coraz więcej odrębność Sambii jako osobnego terytoryum, niknęły cechy wybitne pierwotnych mioszkańców. Dzieje dalsze ziemi tej zlewają się z dziejami zakonu i późniejazego księstwa pruskiego. Sambijskie biskupstwo utworzono zostało równocześnie z warmińskiom, pornozańskiem i chełmińskiem r. 1243 przez legata Wilhelma z Modeny. O granicach jogo mówi dokument erekcyjny Z kraju jeszcze pogańskiego utworzyliśmy dyecezyę czwartą, która ze zachodu słonego morza tyka, z północy rzeki Niemna, z południa Pregoły, a ze wschodu aż do granic Litwy sięga. Ale dopiero w 12 lat potem, około r. 1255, po zajęciu Sambii przez Otokara, ustanowiony został biskup w osobie Henryka Bruenn. Według aktu erekcyjnego przypadało we wszystkich 4 biskupstwach 2 3 ziemi zakonowi, 1 3 biskupowi. Podzielono się naprzód Królewcem i najbliższą okolicą. W marcu 1258 r. nastąpił stanowczy podział kraju. Dokument odnośny wystawiony został 3 marca w Elblągu z podpisem landmeistra Gerharda v. Herzberg. Powstanie Sambijczyków w r. 1258 przerwało pracę nad rozszerzeniem chrześciańtwa. Biskup Henryk siedział wprawdzie wtedy w Królewcu, lecz był, tak jak zakon, na razie bezsilnym. Zapewne bieda zmusiła go wówczas do odstąpienia Krzyżakom starego zamku, w którym mieszkał, i 70 włók z posiadłości, za co mu kawalerowie 70 włók w ziemi chełmińskiej odstąpili, zobowiązując aię dopomódz do wybudowania własnego zamku w Sambii. Do budowy tegoż przystąpił biskup zapewne zaraz po uśmierzenia powstania, bo już w r, 1268 nadaje pewno posiadłości przy, , swym zamku Schoenewyk. Nazwa ta przeszła z czasem na Bischofshausen, Bischhausen, Fischhausen. Od biskupa Henryka zywkat zakon na pld. zachodnim brzegu część zwaną Witlandsort, dając mu za to inną posiadłość. Krystyan, biskup, następca Henryka, zamieszkał w Niemczech i niekiedy tylko do dyecezyi zaglądał, a posiadłości biskupie wypuścił zakonowi w dzierżawo za opłatą roczną 80 grzyw. W 1296 r. już rządzi bisk. Zygfryd, przebywający znowa w kraju. Kapituła żyła w pierwszych czasach łaską biskupa i zakonu. Dopiero r. 1294 nadal jej bisk. Krystyan ziemię Quednau. Ponieważ jednak dotąd dyecezya nie miała katedralnego kościoła, żyli członkowie kapituły w rozproHzeniu po zamkach zakonu. Wreszcie w. mistrz Konrad t. Feuchtwagon oddał im kościół parafialny w Królewcu, z pozwoleniein wzniesienia katedry 1290. Wybudowano kościół katedralny blisko bramy Starego miasta p. w. św. Wojciecha. Dokument odnośny biskupa Zygfryda, podpisany także przoz biskupów Henryka pomezańskiego i Eberharda warmińakiego, nosi datę 11 stycznia 1302 w Schoenwiku. Biskup Zygfryd v. Rogenniein powiększył posiadłości kapitulne o kilka wai na terytoryum Quednau i Medenau, a przyrzekł odstąpie jeszcze 1 3 tych poBiadłości, jakie sam od zakonu 0trzyma. Kiedy w r. 1322 przypadła biskupowi z działu potowa Knipawy w Królewcu, postanowił przcnieść tam katedrę. Pod następcą Zygfryda Jakubem dostała się kapitule trzecia część posiadłości, jakie w Nadrowiu przyznano biwkupowi 1353. Następny bisk. Bartłomiej dzieli się z kapitułą rybołówstwem w zatoce fryskiej i daje trzy wsi w kameracie Powunden. Wkutck częstych sporów. między kapitułą a zakonom postanowiono nowe rozgraniczenie posiadłości. Wtedy przypadły biskupowi kameraty llinau, Medenau, Fischhausen, Quednau, Powunden; zakonowi German, Pobethen, Eudau, Wargen, Schaaken, Kaymen, Waldau i Kremitten. W r. 1352 nantąpiły działy części leżącej między rzeczką Nono w okolicy Taplaken a Niemnem, Wystrucią i Pregoła. Potem różnymi czasy jeszcze upominają się biskupi o trzecią częśó obu mierzeji zatoki Kuryjskiej, nizin przy ujściu Niemna i ziem na wschód od Nadrowii do granicy Litwy. Ale zakon niczego już nie ustąpił; jedynie w r. 1366 przyznał biskupowi prawo rybołówstwa w pewnej części zatoki Kuryjekicj. Biskupi sambijscy nigdy się zupełnie z pod wpływów zakonu wyzwolić nie zdołali. Biskup nawet w swych posiadłościach nie był w tym stopniu samodzielnym, jak inni biskupi, mniej nawet niż biskupi pomezańscy. Katedrę sambijską, prócz kilku

Sambia