kw. Powierzchnia powiatu rozdzielona jest przez rz. Samarę na dwie prawie równa części. Część na prawym brzegu Samary jest górzysta, przerznięta pasmem gór Sokolich, na lewym przeważnie dość równa i stanowi przejście do stepów pow. nikołajewskiego. Powiat zroszony jest Wołgą, płynącą zachodnią granicą, oraz jej dopływami Sok zKundurczejem, Samara z Kinelą, Moczą i Berenczug. Jeziora nieznaczne, spotykają się tylko w dolinie Wołgi jak Baszkirskie ai Mały Mastugan, Lipowskie, Ostrowskie i Lebiaże błot prawic niema. Gleba urodzajna, wszędzie prawie czarnoziemną; piaszczystogliniasta spotyka się nad brzegami Wołgi. Lasów niewiele do 18 ogólnej przestrzeni, po większej części liściastych. Z bogactw mineralnych najważniejsze kop. siarki w pobliżu Samary. W 1867 r. było w powiecie bez mta S. 179, 557 mk. , w tej liczbie 87 jednowierców, 9146 rozkoln. , 2704 katol, 15, 005 machomet, i 98 poganów Czuwasze. Pod względem narodowości było tu 75, 18 Wielkoros. , 1, 8 Małorussów, 0, 34 Białorusinów, 3, 72 Tatarów, 13, 87 Mordwinów i 4, 99 Czuwaszów. Podług danych z 1859 r. było w powiecie 343 miejsc zaludnionych. Mieszkańcy zajmują się przeważnie rolnictwem i hodowlą bydła; nadto we wsiach położonych w pobliżu Samary ogrodnictwem. Przemysł nieznaczny; w 1867 r. było tylko 21 fabryk, zajmujących 104 robotn, i produkujących za 47, 780 rs. Samarska gubernia, jedna z gub. nadwołżańskich, graniczy na północ z gub. kazańską i orenburską, na wschód z orenburską, na południe z astrachańską, na zachód z saratowską i Symbirska. Utworzona w końcu 1850 r. z powiatów sąsiednich gubernii a mianowicie orenburskiej pow. bugulmiński, bugurusłański i buzułucki, saratowskiej pow. nikołajewsld i nowouzeński i symbirskiej pow. stawropolski i części pow. samarskiego i syzrańskicgo, leżące na lew. brzegu Wołgi, zajmuje 3056, 54 mil al 147, 894, 6 w. kw. Powierzchnia gubernii rozdzieloną jest przoz rz. Samarę na dwie równe prawie części północną i południową. Część południowa ma charakter czysto stepowy, północna zaś więcej wyniosły, chociaż i tutaj znajdują się stepy, są ono jednak okolone niezbyt wyniosłemi pagórkami. W tej części przechodzą ostatnie rozgałęzienia Syrtu Ogólnego, towarzyszące biegowi rzek Samary i Kineli. Gleba tu w ogole urodzajna, mająca grubą zwierzchnią warstwę czarnoziemu, na podłożu gliniastem. W części południowej warstwa urodzajnego humusu jest znacznie cieńszą, o podłożu więcej piaszczystem, gleba jednak i tutaj jest bardzo urodzajną. Pod względem geognostycznym posiada gubernia wapień i piaskowiec z rudą siarczaną. Wody gubernii należą do systematów Wołgi i Kamy. Wołga, oddzielająca na przestrzeni prawie 800 w, gub. samarską od saratowskiej i symbirskiej, przybiera Majnę, W. Czeremszan, Sok, Samarę, Moczę, Buzunczuk, EłanIrgiz al. Czagrę, Mały i W. Irgiz, M. i W. Karanan i Erusłan. Z dopływów Kamy ważniejsze Zaj, Ik i W. i M. Uzeń. Jezior znajduje się dość wiele, w ogóle jednak niewielkie; najważniejsze nad brzegami Wołgi i jej dopływów. Również i błota zajmują niewielką przestrzeń i nie wywierają wpływu na klimat. Najważniejsze błota gorzkosłone, używane w celach leczniczych. Lasów niewiele 9 przestrzeni, przeważnie w północnej części gubernii. Drzewostan stanowi głownio brzoza, osina i klon; spotyka się także dąb. Klimat kontynentalny, umiarkowany; średnia temperatura wynosi 4, 09 R. W 1867 r. było w gubernii 1, 743, 422 mk. , t. j. średnio 570 mk. na 1 milę kw. Pod względem wyznania było 1, 338, 750 prawosŁ, 10, 146 jednowierców, 63, 790 rozkoln. , 36, 783 katol, 88, 178 ewang. , 302 żydów, 201, 454 machometan, i 4019 pogan. Pod względem narodowości, oprócz Wielkorossyan, przebywają w gubernii Małorusini do 55, 000, Polacy 2780, Niemcy koloniści do 94000, Mordwini 140, 000, Czuwasze 58000, Tatarzy 100, 000, Baszkiry 20, 000, Teptjary 40, 000, Kirgizi 1000 i inne plemiona tatarskie i fińskie. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo i chodowla bydła; nadto ważną gałęź przemysłu miejscowego stanowi połów ryb w rz. Wołdze oraz uprawa tytuniu, która jest w kwitnącym stanie. W 1867 r. było w gubernii 698, 000 koni, 471, 000 bydła rogatego, 1, 386, 000 owiec zwyczajnych, 129, 000 owiec rasy poprawnej, 157, 000 świń i 43, 000 kóz. Przemysł fabryczny dość znaczny. W 1867 r. było w ogóle 459 fabryk, produkujących za 4, 789, 316 rs. Najważniejsze warzelnie łoju 88 fabryk z produkcyą na 2, 705, 528 rs. i gorzelnie 12 z prod. 1, 185, 904 rs. . Handel dość ożywiony. Główne jego przedmioty stanowią łój, skóry, sukno, potaż i po części spirytus. Pod względem administracyjnym S. gub. dzieli się na 7 powiatów samarski, bugulmiński, bugurusłański, buzułucki, nikołajewski, nowouzeński i stawropolski. Są one niejednostajne pod względem rozległości, gdy bowiem nowouzeński zajmuje 30 ogólnej przestrzeni, stawropolski ma tylko 7, W gubernii znajduje się 2212 miejsc zaludnionych, w tej liczbie 7 miast powiat, i 1 nadetatowe, 4 mka, 79 kolonii, 21 słobód, 477 siół, 1104 wsi i 519 mniejszych osad. W 1867 r. było w gub. 694 cerkwi praw. , 8 monasterów, 5 cerkwi jednowierców i 3 monasterów, 10 domów modl,

Samara