ściół parafialny, dawniej filia do Bursztynowa, p. w. św. Sebastyana, zbudowany r. 1710 a w 1779 r. konsekrowany. Patronat koleją miesięcy należy do biskupa i rządu. Kościół istniał tu już w XIV w. , zdaje się, że w 13letniej wojnie został zniszczony. Około r. 1590 zbudowano kościół drewniany, który r. 1667 był w ruinie. Przy kościele istnieje bractwo trzeźwości od 1855 r. . W skład par. dek. radzyński wchodzą Rywałd, Bursztynowo, Powiatek, Kitnówko, Nowymłyn, Białobłoty, Białobłotki, Blizno, Blizienko i Ostrowo. W 1867 r. było 736 dusz a 451 komunikantów, r. 1887 zaś 715 dusz. Do prob. należały 1667 r. 4 włóki. Według wizyt. Strzesza było tu 5 gburów, którzy od włóki pod pługiem dawali mesznego po 1 kor. żyta i 1 owsa. Sołtys zaś dawał 2 kor. żyta i tyleż owsa. Po wojnie szwedzkiej włóki gburskie włączono do dworskich. Dziedzicem ich był Myszciszewski. Były jeszcze 3 posiadłości szlacheckie, z których każda dawała po 1 kor. żyta i tyleż owsa. Komunikantów było 300. Do filii należały Rywałd Liwalt, Blizno Wielkie i Blizienko Małe str. 476. R. 1312 nadaje komtur radzyński Hermann sołtysowi Hermanowi 54 włók w Lybewalde, sołtys ma posiadać 4 wolne włóki i rybołówstwo w jez. Bliznińskim. Tegoż roku uwalnia go komtur od szarwarku; włóka, na której wieś stoi, ma od tłoki być uwolniona. Do tego dołączył rybołówstwo w jez. przy Bliźnie i Blizenku. Kuźnia istniała już r. 1412. Rejestrowe księgi z r. 1415 wspominają po raz pierwszy o probostwie, obejmującem 4 włóki, czynszu płaciła wś od 51 włók 34 gr. 11 skojców. Szkodę, którą przez wojnę poniosła, obliczyli Krzyżacy na 1800 grzyw. ; 12 włók było bez pana, kościołowi wyrządzono 200 grzyw, szkody. Przywilej w Radzynie przechowywany spalił się wówczas. Więc r. 1422 wystawił w. m. Michał Kuechmeister nowy, nadając sołtysowi Hanuszowi Hannus i mieszkańcom R. Lybewalt 53 1 2 włók i 1 wł lasu na prawie chełm. ; prob. miał posiadać 4 wolne wł. , sołtys 5 wŁ wolnych od tłoki, od reszty mieli płacić po 15 skojców od włóki i po 2 kury, a od włóki leśnej 15 1 2 skojca. Do tłoki na zamku radzyńskim byli zobowiązani na każde zawołanie. Także sołtys miał od każdej dawać po 15 skojców i 2 kury. R. 1432 było we wsi 14 włók pustych, które za zezwoleniem w. m. nabył Erazm z Zakrzewa, ustępując w zamian Zakrzewo Zakonowi, lecz zastrzegając sobie i nadal prawa rycerskie i wolność od podatków i dziesięcin. R. 1438 było tu znów 10 pustych włók. R. I441 nadaje w. m. Konrad v. Erlichshausen jakiemuś Gadeke von Jokuschdorf za wierne zasługi 8 włók z małem i wielkiem sądownictwem, drożno wyjąwszy i wolne ryboł. dla własnego stołu. Za to miał służyć na koniin w lekkiej zbroi, pomagać przy budowlach, płacić 1 funt wosku, 1 fenik koloński i do zamku co rok odstawić 1 korzec pszenicy i tyleż żyta. W taki sposób powstała w R. , część szlachecka obok włościańskiej. I za polskich czasów takie przekształcenia nie były rzadkiemi. I tak nadaje król Zygmunt r. 1526 Albertemu Kownackiemu, burgrabi zamku radzyńskiego, 4 puste włóki w R. na prawie chełm. W podobny sposób nadaje Zygmunt August r. 1552 szl. Ambrożemu Paprockiemu i Maciejowi Markowiczowi, którzy już przedtem tu 8 włók posiadali, jeszcze 8, z obowiązkiem służby zbrojnej. Inne działy posiadali pisarz ziemski Tomasz Zaleski, Klicki i Szczęsny Wiecki. R. 1682 wynosiło symplum poboru 20 gr. Na początku X. VIII w. posiadali wszystkie działy szlacheckie Czapscy. Pierwszym z nich był woj. Piotr Jan Czapski po nim odziedziczyła wdowa Konstancya z Glińskich, a r. 1753 jej syn ssta Tomasz Czapski. R. 1790 była dziedziczką R. , Mełna i Dąbrówki Konstancya z Czapskich Małachowska, zona referendarza kor. i marszałka. R. 1790 puściła ona 18 włók 14 włościanom w wieczystą dzierżawę; zakupne wynosiło 100 zł. za włókę, czynsz roczny 9 tal. R. 1835 wreszcie nadał dziedzic Dąbrówki Jerzy Bertram 1341 mr. i 150 kw. prętów, które wówczas obejmował R. Szlach. , trzynastu osadnikom na własność; roczna renta wynosiła 169 tal. 10 sbr. R. Królewski trzymali r. 1765 w doczesnej dzierżawie włościanie; Józef Rożyński, Michał Hofi man, Jakub Falkiewicz, Wawrzyniec Rynstock, Bartłomiej Lasiński, Szymon Kamper i Piotr Schoeneberg, którzy od 9 wł, płacili 270 fl. R. 1819 puścił rząd pruski dzierżawcom Jakubowi i Chrystyanowi Manserowi, Jastrzębskiemu, Dobrigowi, Wiesemu i Fladerowi 28 wł. 4 morgi 163 kw. prętów w 6 działach w wieczystą dzierżawę. Szkoła i kuźnia należały do obu wsi wspólnie. Szkoła w R. Król. , kuźnia zaś w R. Szlach. Wizyt. Strzesza nazywa Ii. Szlachecki locus quondam religione miraculisque celebris. Tu bowiem znajduje się cudowna figura N. M. Panny. Legenda powiada, że razu pewnego ukazała się wielka światłość nad Bożą męką, w której stała ta figura, skutkiem tego urządzono małą kaplicę i w niej umieszczono figurę. W następnych latach pobudowano kościół p. w. Narod. N. P. M. i ustanowiono proboszcza. W 1581 r. był nim Stanisław de Kleczew. W uroczystości N. M. P. gromadziło się wiele ludu. O doznanych cudach świadczą wota, znajdujące się przy figurze. W r. 1732 było 116 srebrnych i 18 złotych i srebrnych pierścieni i innych ozdób. Obecnie jest

Rywałd