sborka, zarówno dworzec książęcy i zbrojownią, jako też i stare zabudowania, z wyjątkiem zamku. Mieszkańców uprowadzono w niewolę. Jako stolica wójtowstwa przeszedł R. pod panowanie ks. brandenburskich, z których Fryderyk Wilhelm wyniósł go do rzędu miast w r. 1726, równocześnie z Orzyszem. Za rządów zakonu była na zamku ryńskim kaplica. W pobliżu zaś zamku stała kaplica św. Wawrzyńca. W 1529 r. upoważnia biskup warmiński prob. Meurera z Rastemborku do wizytowania kościoła parafialn. także i w Rynie. W pobliżu osady znaleziono brązową monetę z czasów Konstantyna W. 2. R. Mały, dobra na pol. prus. Mazurach, pow. lecki, tuż przy mieście Rynie, 4 dm. , 26 mk. , 124 ha obszaru. Jerzy Ramung v. Ramek, komtur ryński, nadaje 1485 r. 12 bartnikom mieszkającym pod zamkiem na prawie chełmińskiem 1 włókę i 6 mr. roii i 1 włókę łąk między Salpikiem a rz. Guber. 3. R. , wś na pol. prus. Mazurach, pow. ostródzki, na zrębie Zajączkowskich lasów, 6 klm. na zach. od st. poczt. Rychnowa, 12 klm. od Ostródu, 27 dm. , 107 mk. , 65 ha. 4. R. , dobra ryc, tamże, 18 dm. , 96 mk. , 297 ha. 5. R. , leśniczówka, pow. ządzborski, przy wsi Osie. 6. R. al. Schellen V. Scheiden, wś na niem. Warmii, pow. reszelski, par. Glockstein, 89 dm. , 452 mk. , 995 ha. Kapituła warmińska powierza, , honesto viro Scheiden prutheno 62 włók dla lokacyi wsi, quae Ryn debet nuncapari iure hereditario. otrzymuje on 10 włók, 1 włókę wolną jako sołtys, 2 włóki na służbę konną i zwykłe warunki, 12 lat wolności; mieszkańcy wsi płacą od włóki 1 2 grzywny i 2 korce pszenicy i 2 kurczęta. Scheiden ma trzecią część dochodów z wszystkich praw sądowych a w razie gdy chwyci złoczyńcę ma także trzecią część. Prawo rybołówstwa cum parvis instrumentis mają wszyscy mieszkańcy morę pruthenorum tak w rzece Ryn, nad którą wieś położona, jak i in solitudine. Po działach między biskupem a kapitułą dostała się ta wieś in terra Barthen do posiadłości biskupa. Jan II potwierdza przywilej sołtysowi Nicolaus Smith r. 1361. Pierwotnie była wś wspólną posiadłością biskupa i kapituły. Przywilej na karczmę dano r. 1359 i 1380. Jest to wieś gburska, dziś, a moze i dawniej, polska. Ad. N. Rynarczyce, ob. Lenarczyce, Według reg. pob. pow. sandomierskiego z r. 1508 r. wś Rynarczyce, Pełczyce, Wysokie i inne, własność Pawła Lipnickiego, płaciły poboru 7 grzyw. Rynarczyce, Wrzazów, własność Mikołaja Wrzazowskiego, płaciły poboru 1 grzyw, 8 gr. Pawiński, Małop. 457, 461. Rynarzew al. Rynarzewo, mto, pow. szubiński, o 8 klm. na płn. wsch. od Szubina, na trakcie bydgoskim, przyujściu Gąsawki do Noteci, wznies, 63 mi npm. , nad łęgami notockiemi, par. i poczta w miejscu, st. dr. żeL w Bydgoszczy i Chmielnikach o 15 klm. Ma kościoł par. kat. i kościół par. prot. , urz. poczt. , komisarza polic, 4 jarmarki do roku. Z os. Bagno 2 dm. , 14 mk, ma 93 dm. , 718 mk. 282 kat. , 426 prot. , 10 żyd. ; 351 męż. , 367 kob. i 874 ha 397 roii, 318 łąk. Mieszkańcy trudnią się rolnictwem, chowem bydła i sukiennictwem. W r. l579 było 7 rzemieśl, zwyczajnych, 5 rybaków, 4 komorn. , 3 piekarki, śledziarz i szynkarka; soszu płaciło miasto 4 złp. ówczesne; w r. 1618 płacono z 28 dm. w rynku po 6 gr. , 1 4 dm. ku Kościołom i 10 przy ulicy ku Żninowi po 4 gr. , od 7 rzemieślników, 2 piekarek i 1 rzeźnika po 15 gr. , od 3 rybaków po 8 gr. i od 2 komorn, po 6 gr. W r. 1788 było 62 dm. , 439 mk; 1816 r. 68 dm. , 512 mk 176 kat. , 422 prot. , 12 żyd. ; 1831 r. 83 dm. , 693 mk 260k at, , 379 prot, 54 żyd. ; 1871 r. 92 dm. , 791 mk. 329 kat. , 449 prot. , 13 żyd. . Herb przedstawia w czerwonem polu srebrną Szreniawę z złotym krzyżem u góry. Dziedzicami R. byli Eynarzewscy, Andrzej Czarnkowski, który dobra te zastawił Zygm. Grudzińskiemu za 40, 000 złr. , Gębiccy r. 1691 i Skórzewscy r. 1772. Kościół p. w. św. Katarzyny istniał w R. już przed r. 1430 Łaski, Lib. Ben. , I, 130 1; kto wystawił dzisiejszy, niewiadomo. Par. , liczącą 1127 dusz, składają Aleksandrowo, Anno wo, Bagno, Bielawy, Czarny Zdrój, Drogosław, Florentowo, Hakowo, Hamerek, Jaktórki, Izabela, Kołaczkowo, Kornelin, Majdany, Meszne, Nadjeziorze, Nadkanale, Nadstawie, Popielarka, Podlaski, Pszczółczyn, Euda, Rynarzew, Sarnia Góra, Siedliska, Skorzewo, Sosnowiec, Stanisławka, Suchypies, Szkocya, Szwedzkie Okopy, Torgacz, Trzciniec, Władysławów, Wołowiec, Zamość i Zazdrość. Kościół prot. powstał około 1843 r. Łokietek przyzwolił Henrykowi, synowi Świętosława, zamienić R. , dziedzictwo jego, na miasto i osadzić na prawie niemieckiem. Inny zapewne Henryk z R. i Bogusław z Piłatowa prawowali się w r. 1369 z Wojciechem, woj. brzeskokujawskim, o młyn na Noteci Kod. Wielkop. , nr. 1610. Odtąd właściciele R, pisali się Rynarzewskimi. W r. 1458 dostawiło miasto 2 pieszych. Przecław Słowak de Rinarzow Kod. Dypl. Rzyszcz, , II, 942, który królowi pożyczył 300 zł. węg. , nie pochodził z R. , jak chcą niektórzy; przydomek Słowak, złote węgierskie i Kraków, gdzie akt spisano, wskazują raczej na Rymarzów morawski, w okolicy Opawy i Ołomuńca. Około r. 1691 wchodził R. już w skład dóbr łabiszyńskich; dziedzic Gębicki potwierdził przywileje miasta dnia 30 lipca 1691 r. W r. 1772 król pruski zajął bezprawnie miasto, które dotąd li Rynarczyce Rynarczyce Rynarzew a