Na zachód od Kostrayna 99, 7, między Koi strzynem a Paczkowem 95 6, Paczkowo 101, 8 mi, przy bramie bydgoskiej w Poznaniu 57, 5 mi e Obszar Poznań Pniewy Kamionna Skwirzyna. Jerzyce 92 9 mt. , Michałowo 93 4 mi, Swadzim 88 mt. , Tarnowo 97 4 mt. , Rumianek 78, 6 mt. Młodawsko 97, 7 mi, Bytyń 92 i 94, 9 mt. , Wilczyn 108, 7 mi, Chełmno 98, 9 mt. na zachód od Pniew 994 mt. , Lubosz 98, 5 mt. , między Luboszem a Orzeszkowem 105, 7 mt, , RozbitekKamionna 100 2 i 106, 7 mi, na wschód od Kamionny 69 4 mi, a na zachód 71. 8 mt, , Górzyn 74 9 i 50, 4 mi, na wysokości Goraja 67, 7 mi, na zachód od Złotej Łodzi 55, 3 mi. Chełmsko Chemsko 69 5, Skwirzyna 228 i 283 mi Obszar Pleszew Dobrzyca Koźmin Pogorzela, Gostyń Leszno Wschowa. Pleszew 1282 i 1397 mi, Kowalew 150 5 mi, Fabianów 147 mt. , Augustynów 145 8 mt. , Dobrzyca 150 3 mi Koźmin 138 5 mt. , Pogorzela 133 5 mi, Bielawy 134 55 mt. , Gostyń 90 3 do 118 6 mi, Gola 1145 mi, PłacEkowo 1226 mi, Garzyn 112 7 mi, Kąkolewo 113 7 mi, Leszno 94 mi, Lasooice 89 mi Stare Długie 103 2 mt. , Dębowa Łęka 945 mi, Wschowa 1046 i 90 8 mt. , Andrychowice 85 6 mi, Górezyno 79 8 mt. g Obszar Poznańń Stęszew Kościan Szmigiel Leszno Rzydzyna Bojanowo Mawicz, W Poznaniu na Świętym Marcinie 81 2 mi, Górczyn 84, 2 mt. Junikowo 69 5 mi, Kotowo 81 9 mi, Rośnowskie Holendry 95 9 mi, Stęszewo 69 5 mt. , Zamysłowo 84 5 mi, Piotrowo 68 8 mt. , Głuchowo 72 mt, Kidczew 75 3 mij Kościan 69 3 mi, Ponin 87 2 mi, Szmigiel 1021 mi, Radomice 89 5 do 101 mt. . Lipno 115 mt. , Leszno 94 mt. Rzydzyna 85 3 mi, Bojanowo 113 3 mt. , Izbice 91 8 mi, Rawicz 97 3 mi Rzeki mają główny spadek ku zachodowi i płn. zachodowi. Wisła odgranicza płn. wscho dnią część księztwa od ziemi chełmińskiej na praestrzeni około 44 klm. Zbliża się do granicy na 9 klm. poniżej Torunia i opuszcza ją pod Złą Wsią o 11 klm. na płn. wschód od Fordonia; na tej przestrzeni przyjmuje rzekę Zieloną pod Katarzynkami, naprzeciw Starego Torunia i Brdę na wschód od Bydgoszczy. Zielona rzeka powstaje pod Wielką Dąbrową, na pänoo od Inowrodawia, i płynie od zachodu ku wschodowi na przestrzeni około 20 klm Brda płynie z Pomorza od północy ku południowi, wchodzi do księztwa pod Lachowem przy spływie z Sępolna, oblewa Koronowo i Bydgoszcz, gdzie prostym kątem skręca ku wschodowi; spławną jest 30 ton od Jaksic do Bydgoszczy na przestrzeni 3 klm. i ztąd do Wisły 125 ton na przestrzeni 13 klm, ; długość biegu jej w granicach księstwa wynosi przeszło 50 klm. ; kanał bydgoski łączy ją z Notecią od Bydgoszczy do Nakła. Struga płynie od Pruszcza z pow. świeckiego w kierunku zachod. połudn. około 20 klm. w granicach pow. bydgoskiego i uchodzi do Brdy ped Łączyskami o 10 klm, na południe od Koronowa. Warta wchodzi do pow. wrzesińskiego pod Paruchowem, poniżej Pyzdr. płyaie od wschodu ku zachodowi na Nowe Miasto i Szrem, gdzie skręca ku północy, minąwszy zaś Poznań, pod Radzimiem zwraca się znów ku zachodowi i opuszcza księztwo pod Czajką, poniżej Skwirzyny, o 10 klm. przed złączeniem się z Notecią. Podług nowego podziału rozgranicza pow. wrzesiński od jarocińskiego, średzki od jarocińskiego i szremskiego, tudzież oba powiaty poznańskie, płynie przez pow. szremski, poznańskowschodni, rogoziński, szamotulskie sierakowski i skwirzyński. Spławną jest na całej przestrzeni od granicy królestwa polskiego do ujścia Noteci; nosi szkuty o 100 do 120 ton; poziom jej przy granicy królestwa 85 mi, przy ujściu Noteci 20 mt. , w Kistrzynie czyli Kościerzynie 12 mt. , a szerokość w tych miejscach wynosi 78 125 i 180 mi Warta przyjmuje na tej przestrzeni z lewego brzegu Prosnę, Lutynię, Niegutkę, Mosinkę, Ciemną Rzekę, Bogdankę, Wierzbak, Samicę Kiekrską i SzamotulskąjOstroroźankę, Kwilcz, Kamionnę i Obrę, a z prawego Wrześnię, Maskawę, Cybinę, Główne, Stawisko, Owińską Strugę, Goślinkę, Wełnę i inne drobne. Noteć poza granicami w. ks. poznańskiego. Prosna płynie od południa ku północy, z małą przerwą pod Kaliszem odgranicza od Siemianic aż do ujścia swego pod Baruchowem w. ks. poznańskie od królestwa polskiego na przestrzeni około 140 klm. ; z lewego brzegu przyjmuje Pratwę, Niesób Janiea, Rudnicę, Porajówkę, Ołoboczkę, Trzemnę Bóbr, So winkę. Ner czyli Strugę, Korzkiewkę, Strydzewkę i strugi bezimienne. Lutynia bierze początek na południe zachód od Pleszewa i z dopływami zdąża ku północy; uchodzi dwoma ramionami między Nowem Miastem a Pyzdrami, przebiegłszy około 40 klm. Niegutha powstaje w Włościejówkach, mija Książ i ubiegłszy 10 kim. uchodzi naprzeciw Kotowa. Mosinka pod Mosiną kanałem połączoną jest z Obrą. Ciemna Rzeka płynie od Dąbrówki w kierunku płd. wschodnim i ubiegłszy 12 klm. uchodzi pod Łęczycą, na południe od Poznania. W Poznaniu uchodzą Bogdanka i Wierzbak, Samica Kiehrsha wypływa z jeziora Kiekrz, płynie od południa ku północy i ubiegłszy około 22 klm, uchodzi naprzeciw Kiszewa. Samica Szamotulska powstaje w jeziorze Lusowskiem, na za chód od Poznania, płynie przez Szamotuły i ubiegłszy do 36 klm. uchodzi pod Obrzyckiem.

Poznań