podziału Rzpltej do zawarcia traktatu tylźyckiego; ekładała się z 6 inspekoyi celnych Gniezno, Międzyrzecz, Poznań, Pyzdry, Włocławek i Wschowa i z 17 powiatów Babimost, Brześć KujawskiGniezno, Kościan, Kowal, Krobia, Krotoszyn, Międzyrzecz, Oborniki, Powidz, Poznań, Pyzdry, Radziejów KujawskiSzrem, Środa, Wągrowiec i Wschowa. Do inspekoyi międzyrzeckiej przyłączono Świebodzin, Ołobok i Lubrzę okręgami. Mapę kamery poznańskiej wydali w r. 1799 Hopfgarten i Sotzmann, opisem jej zajmowali się SirisaHuebner w r. 1798 i Holsche w r. 1800 1807. Departament poznański istniał od r. 1807 do 1815, jako część księstwa warszawskiego; składał się z 14 powiatów i 8 zgromadzeń gminnych. Miasta powiatowe były Babimost, Gniezno, Kościan, Krobia, Krotoszyn, Międzyrzecz, Oborniki, Powidz, Poznań, Pyzdry, Szrem, Środa, Wągrowiec i Wschowa. Zgromadzenia gminne tworzyły się z dwóch powiatów; miasto Poznań tworzyło tylko jedną całość. Obszar departamentu był mniej więcej ten sam co późniejszego okręgu regencyjnego, w miejsce bowiem pow. gnieźnieńskiego i wągrowieckiego weszły pow. odolanowski i ostrzeszowski, które za księstwa warszawskiego wchodziły w skład departamentu kaliskiego. Miast i miasteczek było 80 szlacheckich i 23 narodowych, mieszczących w sobie 20, 000 dm, 3. 600 stodół, 260 kościołów, 3, 000 placów pustych i 160, 000 mk. , w tem 32, 000 żydów i 450 zakonników. Łeśnictw narodowych było 15, zagajeń 50, 000 mr. , dóbr narodowych 36, szlacheckich 1100, włościan 400, 000 w 60, 000 dm. , szlachty dziedzicznej 800, bez majątków 500. Biblioteka Raczyńskich posiada w rękopisie Mapę topograficzną, wojskową i statystatyczną części Wielkopolski, która dziś departament poznański składa, wyd. p. E. Raczyńskiego 1807 12, rysował E. Gaul, Orąg regencyjny poznański na płn. graniczy z okr. bydgoskim, na zach. z Brandenburgią, na płd. z Szląskiem, a na wsch. z królestwem polskiem. Obszar okręgu wynosi 1, 750, 644 ha Jahrbuch fuer die amtliche Statistik 1883, str. 13 i 17. W r. 1880 było 5331 osad i 103, 690 dm. Cały obszar składa się z 1, 102, 391 ha roli, 352, 396 ha lasów, 138, 197 ha łąk, 67, 103 ha pastwisk, 43, 156 ha dróg i t. p. , 22, 392 ha wody, 16, 891 ha pod dziedzińcami i zabudowaniami, 7876 ha nieużyt. , 158 ha winnic. Czysty dochód z tych obszarów oblicza się na 14, 097, 704 mrk, t. j. 13, 302, 8381 mrk z 1, 6. 59, 777 ha wiejskich i 794, 866 mrk z 90, 903 ha miejskich. Stosunek jakości ziemia do czystego dochodu przedstawia się w nastę pujący sposób 61, 3 o roli 10, 2 mrk z haj, i 21, 3 lasów 2, 7 mrk, 8, 1, łąk 12, 6 mrk, 4, 2 pastwisk 3, 9 mrk i 0, 5 ogrodów 19 5 mrk, czyli w przecięciu 8 1 mrk czystego dochodu z ha. Lasów dominialnych jest 276, 934 ha, rządowych 68, 357 ha, gminnych 4864 ha, zakładowych 2191 ha i spółkowych 50 ha. Lasy rządowe składają się z 63, 577 ha sośniny i modrzewia, 1438 ha dębiny, 1181 ha olszyny i brzeziny, 593 ha buczyny 250 ha jedliny i świerczyny i 1318 ha nieoznaczonych Tak zwane domeny królewskie, któ rych jest 52 w okręgu, obejmują 17, 596 ha. W 1843 r. było 848, 402 mk. , t. j. 571, 763 katol, 221, 798 protest. , 54, 787 żyd. , 1 mononita i 53 greków; w 1867 r. 986, 443 mk. ; w 1871 r. 1, 017, 194 mk, t. j. 695, 897 katol, 280, 518 protest. , 40, 224 żyd, i 555 innych chrześcian; w 1875 r. 1, 033, 747 mk. a w 1880 r. 1, 095, 873 mk, t. j. 772, 187 katol, 281, 982 ewang. , 36, 570 żyd. , 1569 luter. , 1372 reform. , 1166 bezwyznaniowych i wątpliwych, 888 staroluter. , 57 katol greek. , 27 baptys. , 22 dysyden. , 16 wolnodumców, 13 unitów protestanckich, 2 menonitów, 1 heruhuta i 1 starorefor. ; co do płci było 570, 039 kob. i 525, 834 męż. ; co do stanu 185, 938 zamężnych, 181, 335 żonatych, 47, 745 wdów, 11, 045 wdowców, 836 rozwiedź, kob. , 399 rozw. męż. , 335, 520 niezam, kob. , 333, 055 nież. męż. W latach od 70 do 80 lat niewiast 10, 226 a mężcz. 7834, od 80 do 90 lat kob. 2681 a męż. 1635, od 90 do 100 lat kob. 346, a męż. 158, przeszło 100 lat miało kob. 30 a męż. 24. Było też 875 obłąkanych męż. i 878 kob. , 812 głuchoniemych męż. i 685 kob. , 371 ociemniałych męż. i 499 kob. W r, 1881 urodziło się 23, 204 chłop, i 22110 dziew. , w tem 1385 chłop, i 1371 dziew, nieślubnych; nieżywych 832 chłop, i 640 dziew. , w tem 78 chłop, i 68 dziew. nieprawego łoża. Umarło 30, 538 osób. Związków małżeńskich zawarto 7982; z tych 5486 katolickich, 1816 protestanckich, 406 mieszanych chrzęść, 270 żydowskich, 2 chrześc. ży dowskich i 2 nieokreślone. W r. 1883 było 1, 075, 537 owiec, 408, 678 bydła rogatego, 290, 000 nierogacizny, 128, 212 koni, 45, 649 kóz, 724 osłów, 40 mułów i 53, 657 ułów z pszczołami. W r. 1883 4 ioozpisanych było podatków 1, 310, 850 mrk gruntowego, 810, 075 mrk pogłównego, 611, 400 mrk podymnego, 561, 427 mrk dochodowego i 448, 632 mrk procederowego, czyli razem 3, 742, 384 marek. Okręgów miejskich jest 89, wiejskich 2120 i dominialnych 1185, urzędów stanu cywilnego 257, t. j. 22 ż ludnością miejską, 169 z wiejską i 66 z mieszaną. Powiatów było dotąd 18, a według nowego podziału jest ieh 28 z miastami Gostyń, Grodzisk, Jarocin, Kępno, Kościan, Koźmin, Krotoszyn, Leszno, Lutomyśly Międzychód, Międzyrzec, Oborniki, Odolanów, Ostrów, Ostrzeszów, Pleszew, Po

Poznań