z 1755 r. , 28 stycznia 1796 r. i 29 maja 1797 r. r. , mocą których włościanie otrzymali własność uprawianych przez siebie gruntów, wolność krudowania lasów na łąki i pola, prawo ścinania drzewa na barcie i budowle i polowania, wyłączając wielkiego zwierza. Byli wolni od podatków, szarwarku, dziesięciny i odbywania podróży; obowiązani zaś byli do opłaty 60 złp. z włóki chełm. , 3 jarząbków za każdą rusznicę i rączkę miodu z boru. W 1823 r, na części rządowej było 34 czyn. , 4 komor. , 6 chałupn. , kowal. Czynsz wynosił 1562 złp. z gruntów, 108 zł 28 gr. hyberny, 18 złp. 16 gr. z łąk etatowych któremi władali Olbrys i Rytelowski i 8 złp. 5 gr. z łąk bartnych któremi władał Olbrys. Wysiew wynosił 120 1 2 kor. jarzyny i tyleż oziminy; we wsi znajdowały się szkółki drzew. W części rządowej było 38 dm. , 248 mk. 52 męż. , 51 kob. , 52 syn. , 68 córek, 18 parob. , 7 dziewek; 67 koni, 67 wołów, 87 krów, 69 jałowic, 107 świń. W 1827 r. w całej wsi 57 dm. , 413 mk. W 1858 r. urządzono wś kolonialnie; na 1156 mr. 200 pręt. utworzono 51 osad rolnych po 19 20 mr. , 20 ogrod. po 5 mr. , pod plebanią i probostwem 208 mr. ; nadto szpital, szkołę, osadę kowalską i komorniczą. Czynsz ustanowiono na 463 rs. 4 kop. P. par. , dek. ostrowski, ma 4044 dusz. W skład parafii wchodzą Białobłoto, Budykierz, Dudowizna, Dybki, Osuchowo, Poręba, Przyjmy, Tuchlin, Udrzyn i Udrzynek. P. gmina, z urzędem we wsi Nagoszewo, ma 5375 mk. i 32, 935 mr. obszaru, w tem 20, 835 mr. lasów rząd. ; należy do sądu gm. okr. I we wsi Dybki, st. p. Ostrów. W gminie są dwie szkoły, 7 smolarni. W skład gminy wchodzą Bojany, Genka, Choboty, Dudowizna, Dudy, Dybki, Grabownica, Kaćpury, Kuskowizna, Laskowizna, Nagoszewo, Osuchowo Nowe, OsuchowoStare, Pałka, Poręby, Przyjmy, Puzdrowizny, Rakarz, Stog Sagaje, Turka i Wiśniewo. 9. P. Nowiny, pow. ostrowski, gm. i par. Poręba. Br. Ch. Poręba 1. strumień górski, wypływa z północ. stoku działu Obidowca 1102 mt. w Gorcach, w lesie, , Pod Obidowcem, w połudn. stronie Poręby Wielkiej, w pow. limanowskim. Płynie leśnym jarem na płn. , a potem dolinką, śród Poręby Wielkiej, nad którą od wsch. wznoszą się Zielona góra 1000 mt. i Jaworzyna 961 mt. , a od zach. Porębska góra 764 mi. Od ujścia Koninki koryto P. znacznie się rozszerza; strumień dosięgłszy płn. granicy obszaru Poręby Wielkiej, zwraca się na płn. wsch i zrasza obszar gm. Niedźwiedzia z Witowem. Mylnie podano przy opisie wsi Niedźwiedzia ob. t. VII, 67, jakoby ta wś leżała u zlewu pot. Olszówki z Koniną, które w tem miejscu przyjmują nazwę Poręby. Pot. Olszówka płynie dalej na zaSłownik Geograficzny Tom VIII. Zeszyt 95. chód, przepływa wś Olszówkę i w Rabie Niżniej uchodzi do Raby, wś zaś Niedźwiedź le ży u ujścia Koniny do Poręby, którą to nazwę ma ten potok od źródła. P. przyjąwszy od praw. brzegu znaczne ramię wodne Koninę, na wys. 488 mt. zwraca się na płn. , płynie śród rozległych kamieńców, doliną, nad którą od zach. wznoszą się Potoczkowa 747 mt. i Adamczykowa 612 mt. , a od wschodu dział Krzynów 723 do 610 mt. . Płynie przez wś Podobin, rozwidlając się na kilka ramion, w końcu tworzy granicę Mszany Górnej i Dolnej i uchodzi dwoma ramionami do rzeki Mszany al. Mszanki z lewego brzegu. Liczne młyny i tracze. Długość biegu 14 Hm. Z le wego brzegu przyjmuje pot. Pustelnik, z pra wego brzegu Koninkę i Koninę. W wodach tego strumienia żyje obficie pstrąg. 2. P. , potok, wypływa w połud. stronie Sławkowic, w pow. wielickim, płynie na wschód, przepły wa wś Bilczyce, a następnie, zwróciwszy się na płd. , tworzy granicę między Gdowem a Marszowicami. Na obszarze Marszowic wpada do Raby z lew. brzegu. Długość biegu 10 klm. W Bilczycach przyjmuje z lew. brzegu potok od Łazan. Przed ujściem wpada doń potok płynący od Gdowa. 3. P. , mor. Poruba, po tok, powstaje na granicy Budziszowic, Ligoty Górnej i Kojowic, w pow. opawskim, z połą czenia kilku strugj, naływąjących z Połomu Pustego, Budziszowic i Grabiny. Płynie na płd. wsch. po pod Ligotę Górną, Ligotę Małą, następnie przez obszar Wrzesina, Poręby i Świnowa. Na wschod. granicy ostatniej wsi uchodzi do Odry z lew. brzegu. Zabiera drobne strugi z okolicznych wzgórzy. Długość biegu 14 klm. Br. G. Poręba, góra, na półn. granicy gm. Jasienicy Sufczyńskiej, w pow. dobromilskim. U północnych stóp płynie San, od wsch. rz. Stupnica dopływ Sanu a od płd. potok bezimienny. Wznies. 414 mt. Miejsce znaku triang. Br. G. Poręba 1. Wielka, wś, pow. , bialski, położona 73 klm. na płd. wsch. od Oświęcima, nad małym dopływem Wisły z praw. brzegu, 237 mt, wznies. , zajmuje równinę zasłoniętą od płd. lasami. Przez wś idzie droga z Oświęcima do Polanki Wielkiej. Chaty ciągną się ulicą wzdłuż drogi, prawie w środku stoi kościół paraf. , zabudowania więk. pos. i duży staw, zasilany potokiem. Graniczy na płn. z Mono wicami i Włosienicą, na wsch. z Polanką Wielką, na zach. z przysiołkami Oświęcima a na płd. przez lasy z Łazami; ma 125 dm. i 707 mk. 335 męż. , 372 kob. rz. kat. , narodowości polskiej, prócz tego na obszarze więk. własn. 10 dm. i 64 mk. , 59 rz. kat. i 5 izrael. Jest tu szkoła ludowa niezorganizowana i młyn wodny. Prof Łepkowski Rocznik Tow. nauk. krak. z r. 1861, str. 179 podaje, że w archi52

Poręba

Poręba