Najbardziej charakterystyczny piaskowiec formacyi dewońskiej występuje około mk a Birże. Nadto w powiecie znajdują mę wielkie pokłady gipsu, ciągnące się pasem szerokim do 7 w. od mka Pompian, przez Poswol, Kryniczyn, Podbirże i o 6 w. od Birż przechodzącym do Kurlandyi. Z pokładów tych wytryska mnóstwo źródeł siarczanych, między innemi w po bliżii Poniewieża, pod mkiem Poswol i Pompiany oraz w pobliżu wsi TatuDy Malany i Sraerdona. Grunt powiatu stanowi przeważnie cmraoziem, najbardziej urodzajny w całej guhermi; zmienny tylko klimat wywiera niekiedy szkodliwy wpływ na urodzaje. W ogóle powierzchnia powiatu zajmuje 5189 w. kw, aL 54O352O dzies, podług innych danych 5317 a nawei 5451 5 w. kw. , w tej liczbie 10, 104 dzies, pod sadybami, 282, 291 dz. gr. orn. , 78, 645 dz. lasów 31, 250 dz. zarośli, 70, 104 dz. łąk, 25, 937 błot, 20, 414 wygonów, 15, 937 nieużytków i t. d. , 5833 pod wodami. Podług danych z 1857 r. było w powiecie 68, 778 sztuk koni, 99, 872 bydła rogatego, 42, 522 owiec zwyczajnych i 1328 rasy poprawnej, 53, 314 świń, 5732 kóz. W 1877 r. było w powiecie oprócz mta P. 181, 647 mk. 89, 059 męż. i 92, 588 kob. , w tej liczbie 110 stanu duchownego, 5100 szlachty, 50 kupców 34, 240 mieszczan, 137, 985 włościan, 3937 wojskowych i 205 cudzoziemców. Pod względem wyznaniowym było 134, 873 katol. , 1239 pra wosł, , 588 rozkolnikow, 17, 579 ewangielików, 27, 250 żydów i 118 karaimów. W tymże roku urodziło się 6297 dzieci prawych 3260 chłopców i 3037 dziewcząt i 252 dzieci nieślubnych 132 chłopców i 120 dziewczątjj zmarło 4299 osób 2226 męż. i 2073 kob. , zawarto 1258 małżeństw; przyrost ludności wynosił 2250 dusz. W 1860 r. było 115, 852 mk. , w tej liczbie 78, 730 Litwinów, 25, 288 Zmujdzinów i 22, 115 Łotyszów. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 4 okr. policyjne Krakinowo, Pojeziory, Poswol i Birze, 4 rewiry sądów pokoju, 2 rewiry sędziów śledczych, oraz 4 okręgi powołanych do odbycia powinności wojsk. ; 20 gmin poniewieska, pniewska, nowomiejska, krakinowska, remigolska, pokrojska, linkowska, rozalińska, smilgowska, naciuńska, kiburska, skrobatyszska, mołdaczańska, pompiańskaj gir sudzka, birźańska, gulbińska, podbirżańska, czypiańska i stumbrzyska. Gminy te obejmują 229 okr. wiejskich starostw i 1316 wsi. W powiecie znajduje się 23 szkół ludowych, do których w 1875 r. uczęsczało 1556 dzieci. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo i uprawa lnu. Przemysł fabryczny mało rozwiliięty. Pod względem kościelnym znajdują się w powiecie dwie parafie prawosławne ponie wioska z 519 wiernymi i birźańsko pos wolska z 662 wiernymi, trzy parafie ewang. augsb. żejmelska z 4583 wiernymi, poniewi ka z 1245 wiern. i birźańska z 4700 wiern. , 4 par. ewang. reform. Birźe 5608 wiern. , Radziwiliszki z 1180 wiern. , Sołomieście z 55 wiern. i Szwabiszki z 400 wiern. i 21 par. katoL należących do 4 dekanatów poniewieskiego, janiskiego, krokowskiego i szadowskiego. Bo dek. poniewieskiego należy 12 parafii wyliczo nych powyżej, do janiskiego Linków Sała ty i Konstantynów; do krokowskiego Krakinów i wreszcie do szadowskiego Smilgi, Rozalin, Pokrój, Kławany, Piiszołaty i Johaniszkiele. Marszałkami szlachty pow. poniewie skiego, między innymi byli Barba Klety h. Odyniec 1846 r. , Mejsztowicz Edward h. Rawicz 1851 53 i powtórnie 1877 Bystram Karol h. Tarnawa 1859, Karp Felicyan h. własny 1860. J. Mrz, Poiiiewiez 1. wś włośc, i dobra skarbowe pow. święciańskij w 2 okr. pol. gm. Kukuciszki, okr. wiejski Purweniszki, o 7 w. od gminy, 30 dusz rewiz. 2. P. zaśc. rząd. nad jez. Niewieżelis, pow. święciański, w 2 okr. poL, o 55 w. od Święcian, t dm. , 19 mk kat. Poiiieiiiil ai Fijsznum y okolica szlach, nad rzką Niezdzilką, pow. lidzki, w 2 okr. , poL, o 42 w. od Lidy a 6 w. od Ejszyszek, ma 5 dm. , 6 mk. katol. Ponlgwoia, u Długosza Foaykwoda, właśc. Poniktmda fol. , pow. lubelski gm. i par. Lubliuj odl. 1 w. od miasta. Wspomina ją Dłu gosz Lib. Ben. III, 459 jako granicząi z Lublinem Jakubowicami i Świdnikiem. Fol. ten. w 1884 r. rozl. 251 mr. gr. or. i ogr, 206 mr. , łąk 28 mr. , pastw. 7 mr. , nieuż, 10 mr. ; bud. mur. 7, z drzewa 5; płodozmian 80 polowy; cegielnia. Mr. Ch. Ponik L wś nad strum. Ostrężnik pow. częstochowski, gm. i par. Potok Złoty, ma 29 dm. , 224 mk, 538 mr. ziemi włośc. Wchodziła w skład dóbr Janów. Około 1860 r. fabryka narzędzi rolniczych. W XV w. Ponik, w par. PotokZłoty, był własnością Jana, Piotra Serafina i Feliksa Potockich; były tu łany kmiece, z których dziesięcinę dawano do Potoka Długosz, L. B. , II, 218. Według reg. pob. pow, lelowskiego z r. 1581 wś Wola Ponikowa w par. Potok PotokZłoty, własność Silnickiego, miała 3 łan. km, 1 rzem. Pawiński, Małop. , 76. 2. P. 5 os. młyn. nad rz. Kamienną, pow. iłżecki, gm. Pętkowice, par. Bałtów, odl. od Iłży 33 w. Jest tn tartak i młyn wodny, 8 dm. , 62 mk. , 2 mr. ziemi dwór. , 9 mr. ziemi włośc. W 1827 r. 3 dm. , 13 mk. 3. P. . wś i fol, pow. stopnicki, gm. i par. Kurozwęki. Wś ma 10 os. , 266 mr. obszaru; foL należy do dóbr Kurozwęki, W 1827 r. było 11 dm, , 111 mk. W XV w. wś Ponik, w par. Kurozwęki. była własnością Piotra Lubelczy

Ponik