lak. Pierwszym biskupem pomezańskim był Ernest z Torgawy 1246 1260. Pod nim rozdzielono dyecezyą w myśl rozporządzenia papieża na trzy częsci. Biskup wybrał kwi dzyńską, później zamienił ją na kiszporską, krótko potem jednak znowu do kwidzyńskiej powrócił. Podział ten zatwierdził papież Aleksander I bullą z 10 marca 1256 r. Następca jego Albert 1260 1286, podobno siostrzeniec margrabi Jana brandenburskiego, panował właśnie w czasie najgorętszych bojów z Prusakami, któray, usiłując pozbyć się jarzma krzyżackiego, walczyli z zaciętością na śmierć lub życie. Stolica biskupia Kwidzyn od której czasami zowią się biskupi pomezańscy episeopi quidinenses została dwa razy do szczętu zburzona, jak niemniej całe biskupstwo. Sprawa zakonu stała bardzo źle. Ale odwróciło się szczęście od ludu pruskiego, nadeszły posiłki z Niemiec, rycerze krzyżowi wygrali. Czasy nastały spokjniejsze, po 50letnich zapach, , Terra Prussiae quievit in pace Buisburg. Korzystając z tego spokoju, ustanowił biskup kapitułę, wydając owo rozporządzenie, że członkami jej mogą być tylko członkowie zakonu. Pierwszymi kanonikami zostali wybrani Heidenreich, jako prepozyt, Konrad, Bartłomiej, dwóch Janów i Henryk. Kapitułę uposażył biskup w ten sposób, że odstąpił jej trzecią część swego udziału z biskupstwa, a dopóki podziału nie dokonano, trzecią część swych dochodów. Cała panowanie następcy jego biskupa Henryka 1286 1302 wypdełniła praca około ostatecznego uregulowania praw kapituły; także określono ściślej granice całego biskupstwa. Część kapitule przypadająca obejmowała ziemię późniejszego obwodu szymbarskiego i suskiego Rosenberg. Kanonicy mieszkali w Kwidzynie, biskup rezydował w Prabutach Biesenburg lub też na zamku kwidzyńskim. Czwartym biskupem był Krystyan Cristanus, prepozyt kapitulny, od 1303 1305. Za następcy jego nazwiskiem Ludeko Luedtke, Lucas, Ludwiga Ludolf von Baldersheim od r. 1306 1321 przeniósł w. mistrz Zygfryd on Feuchtwangen stolicę do Malborka. Nastąpił po nim biskup Rudolf 1322 1332 rodem z Elbląga. Był w wielkiem u zakonu poważaniu i niejednokrotnie pośredniczył między nim a sąsiadami. Po nim obrano Bartolda 13331346, którego staraniem stanął wspaniały tum kwidzyński. Po Jego śmierci zasiadł na stolicy Arnold 1346 1360, były kanonik i scholastyk pomezański, następni Mikołaj I 1360 1376, a po nim jeden z najmłodszych kanoników pomezańskich Jan I 1378 1409, zwany mnichem monachus. Był to biskup energiczny, praw swych ściśle przestrzegający. Nie pozwolił, by lennicy Jego t. z. pecunias custodiales zaprzestali płacić, ponieważ zapanował spokój w kraju i na granicy straży nie potrzebowano gdy jednak pokornie prosili, zwolnił ich z tego podatku na pewien czas. Wydał w osobnym statucie dla duchowieństwa przepisy zachowania się i wielce się starał o wykszałcenie duchownych. Za jego rządów liczyła kapituła pomezańska w swem gronie uczonych bakałarzy i magistrów akademii, jak Jana z Pozylii, autora kroniki ziemi pruskiej od 1360 1405 doprowadzonej przez kogoś innego do r. 1419, Jana Rymana, późniejszego biskupa pomezańskiego, i Jana z Kwidzyna. Za jego czasów żyła także błogosławiona Dorota z Mątw właściwie nazwiskiem Schwartze, która świątobliwego żywota dokonała zamurowana w krypcie katedralnego kościoła kwidzyńskiego. Choć przez kościół w poczet świętych niepoiczonai doznawała szczególniejszej czci w Prusieck Po nim zajął stolicę pomezańską biskup Jan II Rymann 1409 1417, mąż nie tylko uczony, ale i zręczny dyplomata, który w różnych misyach udawał się do dworów obcych książąt i pomagał zakonowi w ciężkich czasach. Rok 1410 był ostatnim kresem powodzenia zakonu; od bitwy grunwaldzkiej poczyna on dążyć ku pochyłości; odtąd przez sto lat dogorywa. Biskup Jan złożył w obozie pod Starymtargiem Altmark hołd królowi polskiemu. W rozpoczętej na nowo wojnie 1414 uległo i biskupstwo pomezańskie spustoszeniu, tak że biskupowi zaledwie kilka wsi na Nierzei pozostało. Następca jego kanonik pomezański Gerard Stolpmann, z Elbląga rodem 1417 1427, usilnie się starał, by coprędzej z Polską pokój zawrzećj co też nastąpiło w 1422 r. Biskupstwo wiele ucierpiało, kościoły zburzone, miasta i sioła opustoszałe, tak dalece, że po śmierci biskupa jakiś czas stolica była nieobsadzoną, bo nie starczyło na utrzymanie dworu biskupiego. Zarządzał nią kanclerz zakonu Jan Winkler, kanonik królewiecki, który później pod imieniem Jana III na stolicę wstąpił 1428 1440. Następcą jego był Kasper Linke 1440 1463, dawniejszy kapelan i syndyk w. mistrza. Za jego rządów miasta pruskie utworzyły związek Jaszczurczy, którego celem była obrona przed zdzierstwami Krzyżaków i poczęła się żwawa agitacya przeciw zakonowi. Biskup także się w sprawę tę wmieszał w roli pośrednika. Gdy po poddaniu się miast pruskich Polsce 1454 r. wojna wybuchła, król Kazimierz do hołdu go zmusił. Biskup musiał się nawet zobowiązać, że z zakonu wystąpi. Ale nieszczęśliwa dla Polaków bitwa pod Chojnicami 18 września 1454 rzuciła znowu biskupa w ramiona zakonu. Kapituła pomezańska nawet srebra, kościelne odstąpić była gotowa na wspomożenie sprawy Krzyżaków. To upome trzymanie się

Pomezania