Bublitz, Bytowo Buetow, Koszalin Coeslin lin, KołobrzegCoerlin, Drawenburg Dramburg, Lębork Lauenburg, Szczecinek Neustettin, Miastko Rummelsburg, Schivelbein, Sławno Schlawe i Słupsk Stolp. Obwód I szczeciński obejmuje 13 powiatów mto Szcze cin, Nakło Anclam, Kamień Cammin, Dy, min Demmin, Greifenberg, Greifenhagen, Naugard, Pierzyce Pyritz, Randow, Regenwalde, Saazig, Ueckermunde i UsedomWollin. Obwód wreszcie stralsundzki liczy 5 powiatów mto Stralsund, Franzburg, Gryfią, Grimmen i Rugią. Obszar P. wynosi 574, 9 mil kw. ; ludności 1, 462, 290 1884 r. w tej liczbie 97, 6 ewang. , 1, 2 katol. i 0, 9 żydów. W 1867 r. liczono 14, 219 kat. Katolicy mieszkający w obwodzie stralsundzkim i szczecińskim zostają pod władzą bisk. wrocławskiego, ci zaś którzy się znajdują w obwodzie koszalińskim są przyłączeni po części do delegatury wałeckiej, po części do gdańskiej. Żydów w 1867 r. było 13, 049. Na milę kw. przypada zatem 2614 mk. , podczas gdy w całem państwie pruskiem wypadało w 1871 r. 3907 mk. Z ogólnej cyfry ludności 32, 83 mieszka w miastach, 67, 17 na wsiach. Miast liczy P. 73, z których 10 ma więcej niż 10, 000 mk Są niemi Dymin 10, 554, Bredow 12, 723, Nakło 12, 784, Grabow 14, 545, Kołobrzeg 16, 547, Koszalin 17, 328, Gryfia 20, 343, Słupsk 22, 443, Stralsund 28, 981 i Szczecin 99, 550 r. 1885. Wsi jest 2172, dóbr 2497. Obszar P. co do układu powierzchni przedstawia równinę nisko położoną gleba jest po większej części piaszczysta, po części zaś tłusta i żyzna, bagnami, torfiskami i licznemi jeziorami pokryta. Przez wschód. c P. ciągnie się t. z. Pomorskie pojezierze prawie równolegle z Bałtykiem. Jest to dalszy ciąg pojezierza pruskiego. W wschodniej częścłj tam gdzie płynie Łeba, jest ono pokryte lasami liściastymi i dochodzi w górze Dąbrową zwanej 238 mt. wznieś. Taras tej pojeziernej wyżyny pod Miastkiem Rummelsburg tworzy obszar bezleśny i pusty; zasiany torfiskami i głębokiemi jeziorami, należy do najsmutniejszych stron Pomeranii. Niektóre punkty na północ i płn. zachod leżące, dochodzą w tym tarasie znacznej wysokości, mianowicie Mnttrinberg 193 mt, , Hollenberg 248j Uerekol 154 mt. a pod Koszalinem góra Goiłem 139 mt. Do najpiękniejszych okolic P. należą wzniesienia pod Szczecinkiem, Okolicę zaś pod Połczynem Polzin, na południe od Białogrodu, zowią dla jej romantyczności Pomoraką Szwajcaryą, Główną rzeką Pomeranii Jest Odra, która płynąc w północnym kierunku dzieli tę prowincyą na dwie części. Długość jej biegu od granicy P. aż do ujścia wynosi 105 kim. Z rzek wybrzeźnych po prawej stronie Odry zadugnją na wzmiankę Łeba, Lupowa Lupow, Słupna Stolpe Wieprz Wipper, Prosnica Persante i Rega; po le wej stronie zaś Rieck Barthe i Reckaitz. Klimat ma P. morski, chłodny. Źródła mine ralne są tylko w Pełczynie. Za to łagodne pochylanie się brzegu morskiego umożliwia byt licznych zakładów kąpielowych Sassaitz Putbus, Zinnowitz, Heringsdorf, Swinemuende, Misdroy, Dievenow Kołobrzeg, Stolpmiiende, Ruegenwalde i Gr. Moellen. Liczba gości kąpielowych wynosiła w 1876 r. do 26, 000. Gleba tutejsza wydaje żyto, niekiedy pszenicę kartofle, len, konopie, buraki. Lasy przeważ nie sosnowe. W 1873 r. liczono 177, 559 koni 486, 698 sztuk bydła, 3, 218J74 owiec, 328, 477 świni i 54, 528 kóz. Ludność dawniej słowiań ska, jest dziś nieomal całkiem. zniemczoną i protestancką; tylko w pow. lęborskim, słup skim i bytowskim zachowały się jeszcze reszt ki żywiołu kaszubskiego. Tu bowiem mie szkają t. z. Niniacy ob. , których j est jeszcze około 8000. Zresztą już tylko niektóre zwy czaje i skośławione słowiańskie nazwy geogra ficzne, jak Potok, Dambeck, Biali, Wendisch Pribbernow, Premslaff i inne, świadczą o da wniejszych panach tej ziemi. Herbem prowin cyi jak w ogóle całego Pomorza jest gryf His tory a Pomeranii zlewa się przynajmniej w swoich początkach z dziejami Pomorza ob. . Osłabienie polityczne Polski w XII i następ nych stuleciach sprzyjało szerzeniu się kolo nizacyi i kultury niemieckiej. Do umocnienia niemczyzny przyczyniło się też szybkie i, wczesne rozszerzenie protestantyzmu od 1518 roku, głównie za sprawą Jana Bugenhagena. W 1534 r. uchwaliły stany zebrane w Treptowie nad Regą powszechne zaprowadzenie no wego wyznania w całej Pomeranii. W 1637 r. umarł bezdzietnie ostatni książę pomorski Bo gusław Xiy, a mocą starych traktatów miał jego księstwo odziedziczyć elektor branden burski Jerzy Wilhelm 1. Wysłał on też nie bawem gońca do Szczecina z dokumentem oku pacyjnym. Ale w mieście tem siedzieli pod ówczas Szwedzi, było to bowiem w czasie trzy dziestoletniej wojny, a ich komendant Steno Bjelke groził posłowi, że mu jego list do głewy przybije, jeżeli się wnet nie oddali. Do piero w pokoju westfalskim r. 1648 uzyskał wielki elektor t. z. Pomeranią Tylną Hinterpommern po prawej stronie Odry i biskup stwo kamińskie, w drugiej wojnie szwedzkiej zaś mocą traktatu welawskiego r. 1657 ziemię lęborską i bytowską. W 1720 r. ustąpili Szwedzi pokojem stralsundskim Prusom Po meranią Przednią Yorpommern po lewej stro nie Odry aż do Piany Peene oraz wyspy Usedom i Wolin. W 1814 r. wreszcie dostały Prusy i Pomeranią Szwedzką Schwedisch Pommern wraz z Rugią. KL Fr.

Pomerania