gmunta I wydany. W XII w. panowali w księstwie połockiem potomkowie Wszesława Braczysławicza, z domu Włodzimierza I, księcia kijowskiego. Potem znowu pod gminowładnym rządem zostając, stała się ta ziemia przy końcu XII stulecia udzielnem księstwem pod władzą rodu panującego na Litwie; nakoniec podbite i przyłączone do niej w pierwszej połowie XIII w. , stanowiło to księstwo już tylko prowincyą rozległego państwa ruskolitew skiego. Zrazu rządzili w tej prowincyi namiestnicy czyli starostowie, którzy dopiero na początku XVI w. zasiedli w senacie pod tytułem wojewodów i wtenczas ks. połockie nazwisko województwa otrzymało. Dzieje ks, połockiego napisał uczony pijar. ks. Maciej Brodowicz, zmarły 1879 r. na probostwie w Kobrynin, lecz rękopis po śmierci autora zaginął ob. Tygodn. Powszechny, 1880 r. , 13, str. 202. Połockie województwo graniczyło na północ z Rossyą, na wschód z województwem witebskiem, od południa z województwem mińskiem, na zachód zaś z województwem wileńskiem i Inflamtami i zajmowało rozległą przestrzeń dawnego księstwa połockiego, która w czas jakiś po unii z Rzpltą nietylko osobnych wojewodów ale i nazwę województwa otrzymało. Po ostatecznej unii wojewodom połockim wyznaczono miejsce w senacie obu narodów 1569 r. po wojewodach lubelskich, przyczem szlachcie województwa połockiego przyznano prawo elekcyi swoich wojewodów Vol. leg. , t. IV, 133. Obranego wojewodę król, wydaniem nominacyi, w godności potwierdzał. Z tego częste i długie wahanie. Drugim senatorem z województwa był kasztelan, a prócz tego byli urzędnicy ziemscy, z których najpierwszy podkomorzy lub marszałkowie. Województwo obierało dwóch posłów na sejm i dwóch deputatów ma trybunał litewski, sejmiki zaś odbywały się za czasów województwa w Połocku, a dopiero po 1772 r. w Uszaczu. Herb województwa przedstawiał w czarnem polu białego jeźdźca, trzymającego w ręku dobytą szablę i tarczę niebieskiego koloru, na której podobnyż jeździec jest wyrzeźbiony. Mundurem województwa był kontusz karmazynowy, żupan i wyłogi granatowe. Województwo to nie dzieliło się na żadne powiaty; głównem jego miastem był Połock. Przy ostatecznem odpadnięciu od Rzpltej polskiej w 1772 r. , część województwa z prawej strony Dźwiny wraz z m. Połockiem w dnia 28 maja 1772 r. przeszła do cesarstwa rossyjskiego i otrzymała nazwę prowincyi połockiej, zaś m. Połock w dniu 9 października t. r. wyniesione zostało na stolicę tej nowokreowanej prowincyi cesarstwa, która weszła w skład nader rozległej w owym czasie gab. pskowskiej, zanim cesarzowa Katarzyna II w 1776 r. d. 24 sierpnia nie rozkazała utworzyć osobnej gubernii połockiej. Po drugim rozbiorze, gdy wwdztwo połockie przeszło w całości pod panowanie rossyjskie, król Stanisław August w grudniu 1793 r. zniósł godność wojewody i kasztelana połockiego Szereg wojewodów połockich, poczynający się od Stanisława Hlebowicza, z namiestnika połockiego mianowanego wwodą połockim w 1504 r. i zmarłego w 1513 r. , a kończący się na głośnym z okrucieństwa Tadeuszu Żabie, mianowanym d. 17 listopada 1784 r. , jak również kasztelanów połockich, rozpoczynający się Jurjem Mikołajewiczem Zenowiczem, mianowanym 1566 r. do 1579 r. , w którym wstąpił na kasztelanią smoleńską, a kończący się na Robercie Brzostowskim, mianowanym d. 14 maja 1791 r. podaje J. Wolff w dziele Senatorowie i dygnitarze w. ks. litewskiego str. 44 48 i 125 128. Połocka gubernia, do której utworzenia przystąpiono skutkiem wspomnianego powyżej ukazu Katarzyny II, urzędownie zatwierdzoną została ukazem cesarskim z dnia 22 marca 1777 r. i, jak dzisiejsza gubernia witebska, dzieliła się na U powiatów, z których jeden, obejmujący wraz z miastem Witebskiem i dawną prowincyą witebską, przyjął wtenczas nazwę pow. witebskiego. W skład tychże 11 powiatów gubernii połockiej weszło i dawne województwo inflanckie, które od 1go podziału Rzpltej nosiło nazwę prowincyi dźwinskiej. Pierwszym gubernatorem połockim był Kreczetnikow. Gubernia połocka w d. 10 stycznia 1778 r. , skutkiem ukazu cesarzowej, przyjmuje urzędownie nazwę namiestnictwa i w tymże roku d. 14 lipca ukaz senatu oznacza szczegółowo barwy i krój mundurów wszystkich urzędników tego t. zw. namiestnictwa, któro wszelako niczem się nie wyróżniało od gubernii. Gub. połocka przezwana następnie namiestnictwem przetrwała zaledwie 19 lat, a mianowicie do d. 12 grudnia 1796 r. , w którym nowy ukaz cesarski połączył gub. połocką i mohylewską w jedną obszerną gub. białoruską z gubernialnem miastem Witebskiem na czele, starodawny zaś Połock został w tej nowokreowanej gub. białoruskiej już tylko miastem powiatowem. A gdy po czterech leciech w 1802 r. podzielono gub. białoruską na dwie oddzielne gubernie mohylewską. i witebską, powiat połocki wszedł w skład tej ostatniej. Marszałkami szlachty gub. połockiej byli Stanisław Snarski h. Murdelio 1783, Józef Szadurski h. Ciołek 1790, Józef Chrapowiecki, instygator lit. , h. Gozdawa 1800. Połocki powiat leży w zachodniej części gub. witebskiej i graniczy na północ z pow, sie

Połock