ga za Skierniewice do Łowicza wiorst 19, 68 i z Ząbkowic do Sosnowic wiorst 16 75, razem wiorst 324, 68. Warszawskobydgoska, główna linia z Łowicza do Aleksandrowa wiorst 130, 72, odnoga z Aleksandrowa do Ciechocinka wiorst 7, 20, razem wiorst 137, 92. Fabrycznołódzka z Koluszek do Łodzi wiorst 26. Warszawskoterespolska wiorst 193, 67. Nadwiślańska, główna linia w granicach królestwa od Dorohuska do Mławy wiorst 361, odnoga z Iwangrodu do Łukowa wiorst 57 i droga obwodowa w okół Warszawy wiorst 27, razem wiorst 445. Iwangrodzkodąbrowska, główna linia wiorst 279, odnoga z Koluszek do Ostrowca wiorst 148, razem wiorst 427, nadto z drogi petersburskowarszawskiej z Łap do Warszawy i z Kowna do Wierzbołowa wiorst 242, z brzeskograjewskiej od stacyi Mońki do Grajewa wiorst 28 i terespolskobrzeska wiorst 8, 36; razem w ruchu dróg żelaznych było wiorst 1883, co odpowiada blisko 0, 8 wiorstom na milę kw. , zamieniając zaś przestrzeń królestwa 2312 mil kwadr. na wiorsty kwadr. 111, 874 kwadr. wiorstom, wypadnie jedna wiorsta drogi żelaznej średnio na 61 wiorst kwadr. , w stosunku zaś do zaludnienia jedna wiorsta drogi żelaznej na 4, 191 mieszkańców. Obok dróg znajdujących się już w ruchu, wykończają się i będą czynne jeszcze w roku bieżącym 1887 dwie odnogi drogi iwangrodzkodąbrowskiejj z Dąbrowy do granicy pruskiej i austryackiej razem około 29 wiorst i odnoga drogi terespolskiej z Siedlec do Małkini wiorst 62, jako też linia z Chełma do Brześcia wiorst 107. Dróg szosowanych znajduje się w królestwie traktów 1go rzędu wszystkich pobudowanych przed r. 1845, kiedy nie było jeszcze dróg żelaznych w kraju wiorst 2, 159, 34, pobudowanych kosztem 2, 282, 735 rs. , czyli średnio po 3837, 77 rs. za wiorstę; traktów 2go rzędu, do r. 1876 wytkniętych, znajdowło się 4, 229, 38 wiorst. Od tego czasu przybyło kilkaset wiorst szos już to wykończonych, już to w budowie znajdujących się, jako drogi podjazdowe do stacyj nowootwartych od tego czasu dróg żelaznych nadwiślańskiej i iwangrodzko dąbrowskiej. Nadto dróg lądowych międzywioskowych w r. 1876 liczono wiorst 35, 755 i pocztowych gruntowych 2, 328 wiorst. Komunikacyj wodnych w r. 1876 liczono rzek spławnych w granicach królestwa wraz z kanałem augustowskim wiorst 3, 073, w ozem dla statków tylko 2490 wiorst, co daje na jedną kwadratową milę przestrzeni wiorst 1 3, a na sto wiorst kwadratowych 2, 75 wiorst. Od te. go czasu komunikacye wodne krajowe żadnej bodaj poprawie nie uległy. Razem ulepszonych komunikacyi w kraju licząc w to drogi żelazne, drogi wodne i trakty szosowane znajdowało się z końcem r. 1886 około 11, 560 wiorst, to znaczy średnio 5 wiorst na każdą milę kwadr. przestrzeni. Źródła Fr. Rodecki, Obraz geograficznostatystyczny królestwa polskiego 1830; Wolski, Statystyka królestwa polskiego w Encyklopedyi Orgelbranda 1867; Załęski W. , Statystyka porównawcza królestwa polskiego 1876; Banzemer J. , Instcytucye przezorności w królestwie polakiem z początkiem r. 1878 1878; Poznański J. , Proizwoditielnyja sity carstwa polskago 1880; Aleksandrowicz Bron. , Obecny stan lasów i sadów owocowych w królestwie polskiem 1870, w Ekonomiście; Banzemer J. , Obraz przemysłu w kraju naszym 1886; Dmochowski L. , W sprawie ubezpieczeń nieruchomości w Niwie z r. 1887. Dr J. Banzemen PolskaBrama, w Kamieńcu Podolskim ob. Arch. J. Z. R. , cz. V, Ł 1 421. PolskaCerkiew, pow. kozielski, ok Cerkiew, Polska Gierłoża, niem. Polnisch Goerlitz, dobra i leśn, pow. ostródzki, 7 klm, od st. p. Berkfredy. Ob. Gierłoż. Polska Kamienica, wś i os. fabr. , pow, częstochowski; ob. Kamienica Polska. Polska Karczma, niem. Polnisch Krug, dawniej Polnisch Kretscham, karczma, powiat wschowski, par. Świdnica, okr. wiejski Dryżyna, ma 1 dm. i 14 mk. ; należała przy schyłku zeszłego wieku do dóbr dryżyńskich Władysława Gurowskiego; ob. Dryżna, Polska Lutynia, ob. Lutynia Polska. Polska Nowawieś, ob. Nowawieś VII, 212. Polska Ostrawa, ob. Ostrawa Polska. Polska Przełęcz, zwykle Polskim Grzebieniem zwana, przełęcz w głównym grzbiecie Tatr, wznosząca się 2196 mt. npm. szt. gen. , między Litworową turnią 2218 mt. od zach. a Małą Wysoką 2430 mt. od wschodu, prowadząca z doliny Białej Wody przez Światową dolinkę, do doliny Wielickiej. Nazwa tej przełęczy pochodzi z czasów, kiedy tędy szła granica Węgier od Polski. Góralska nazwa jest Polska przełęcz; jedynie pod wpływem turystów, tłumaczących dosłownie z niemieckich map Polnischer Kamm, rozpowszechniła się nazwa wtóra. Przełęcz ta dzieli łuk właściwych Tatr na dwie wielkie połowy. Zachodnia z nich, od tejże przełęczy aż do Świnnicy 2293 mt. ciągnie się od płd. wsch. ku płn. zach. , druga zaś od tej przełęczy, aż po Koperszady Bielskie, ma kierunek od płd. za chodu ku płn. wschodowi. Widok z tej Przełęczy wspaniały, tak na polską, jak węgierską stronę. Sama przełęcz jest wąska, skalista i z obu stron urwista. Tędy wiedzie szlak pieszy z Zakopanego do Szczaw Sławkowskich czyli Szmeksu. Wznieś, 2140 mt. Korzistka

Polska-Brama

Polska

Polska

Polska Gierłoża

Polska Kamienica

Polska Karczma

Polska Lutynia

Polska Nowawieś

Polska Ostrawa

Polska Przełęcz