członków, mających wkładu 321, 350 rs. Pożyczek na weksle, zastawy i i p. razem w ciągu r. 1886 udzieliła kasa 3, 650, 755 rs. Kapitałów na lokacyi posiadała w ciągu roku rs. 1, 494, 378, na rachunki przekazowe złożono 609, 370 rs. Kapitał zasobowy z końcem 1886 r. wynosił 144, 200 rs. , dywidendy uczestnikom udzieliła 7. Na wzór warszawskiej kasy przemysłowców potworzyły się w ostatnich czasach podobne instytucye także w Radomia i Lublinie, ale dotąd sprawozdań ni ogłaszały. Na wzajemności oparte są takie drobne instytucye kredytowe, tak zwane stowarzyszenia zaliczkowowkładowe, od lat kilkunastu fankcyonujące w Grójcu, Kutnie i Wiskitkach. Kredytem włościańskim, jak dotąd, zajmują się tylko kasy mliczkowowkładowe gminne, jakich z początkiem 1881 r. na 1300 gmin w kraju istniało już 841, z ogólnym kapitałem zakładowym 648, 616 rs. Liczba kas tych z każdym rokiem się zwiększa i wynosi już więcej niżeli l000, a niektóre gubernie, Jak np. lubelska, posiadają już kasy takie we wszystkich gminach. W gub. warszawskiej z początkiem r. 1886 na 154 gminy było już 122 kas. Kas oszczędności w królestwie, dawnej organizacyi, założonych między r. 1843 62 przez b. Dyrekcyą ubezpieczeń, jest 18, a mianowicie w Warszawie przy Magistracie, we wszystkich miastach gubernialnych, jako też w niektórych większych powiatowych, jak w Łodzi, Włocławku, Częstochowie, Łęczycy, Hrubieszowie, Biały, Mławie i Sandomierzu. Kasy te, oprócz warszawskiej przy Magistracie, która z pocztkiem r. 1887 liczyła 39, 384 uczestników, a 1, 758, 657 rs. nagromadzonego przez nich kapitału, Jak przekonywają w r. 1878 zebrane o nich szczegółowe wiadomości, rozwijają się bardzo powolnie, po kilkuset prócz płockiej, więcej niż 1000 uczestników liczącej, a niektóre po kilkadziesiąt zaledwie liczą uczestników. Z rokiem 1861 warszawskie towarzystwo dobroczynności pozakładało t. zw. kasy groszowe, na wzór angielskich PennyBanków, gromadzące drobnemi składkami oszczędność ludową, a na procent przelewające ją do kasy głównej przy Magistracie. Instytucye, te obecnie w liczbie kilkunastu czynne, znaczny udział przyjmują w rozwoju głównej kasy przy Magistracie. W ostatnich latach Petersburski Bank Państwa, przy zaprowadzonych w miejsce b. Banku polskiego i jego oddziałów kantorach swoich, podobno także otworzył kasy oszczędności, ale rozwój, a nawet istnienie tychże, podobnie jak całej działalności Banka państwa w królestwie, nie jest znanem publiczności. oprócz kas oszczędności, do poważniejszych instytucyi przezorności należą jeszcze kasy zjednoczenia czyli emerytalne kasy wsparcia i zabezpieczenia przy krajowych drogach żelaznych, jako też kasy przezorności i pomocy, potworzone dla urzędników i oficyalistów przy bankach prywatnych i innych towarzystwach akcyjnych i wzajemnych. Ubezpieczeniem na życie, tą koroną instytucyj przezorności na Zachodzie, dotąd w królestwie, po zniesieniu b. Dyrekcyi ubezpieczeń, żadna miejscowa instytucy a się nie zajmuje. Asekuracyą w królestwie, oprócz zaprowadzonych, po zniesieniu b. centralnej dyrekcyi ubezpieczeń dla całego kraju, rządowych instytucyi wzajemnego ubezpieczenia obowiązkowego budynków od ognia, bez żadnego rzeczywistego związku między sobą prowadzonych przez 10 rządów gubernialnych, które w r. 1885 ubezpieczały w ogóle w całym kraju, prócz Warszawy, 776, 993 nieruchomości na 362, 463, 540 rs. , w czem 767, 238 w wartości niższej od 5, 000 rs. , a 9, 755 w wyżzsej. Ilość nieruchomości obowiązkowo ubezbicczonych, a zatem i budowli w ogóle, między gubernie rozdzielała się jak następuje lubelska 106, 823, piotrkowska 98, 129, radomska 91, 367, kielecka 81, 928, warszawska 78, 050, kaliska 72, 446, siedlecka 69. 572, suwalska 65, 747, łomżyńska 62, 963 i płocka 49, 963. W Warszawie ubezpiecza budowle sam Magistrat. Na cały kraj istnieje jedno tylko towarzystwo miejscowe, a mianowicie Warszawskie towarz. ubezpieczeń od ognia. W ostatnich sześciu latach doszło już do 2, 000, 000 rs. rocznego dochodu z premii, z czego pewna, niewielka stosunkowo, część przypada na zabezpieczenia przyjmowane w wielkich miastach cesarstwa. Głównem zaś polem działalności towarzystwa jest królestwo i sąsiednie gubernie cesarstwa. Wszelkie inne dziedziny asekuracyi eksploatowane są dotąd w królestwie przez obce tylko agentury, nie ogłaszające szczegółowych sprawozdań o działalności swojej. Towarzystw akcyjnych po 1870 r. powstało w kraju kilkadziesiąt oprócz towarzystw dróg żelaznych i banków, jedno towarzystwo ubezpieczeń, a z pomiędzy przemysłowych kilkanaście towarzystw cukrowniczych, dwa górnicze, jedno prowadzące łaźnie i łazienki w Warszawie, dwa dla fabrykacyi stali, a w ostatnich latach kilkanaście także wielkich przedsiębiorstw fabrycznych, dotąd prywatnych, przekształciło się na towarzystwa akcyjne jak zakłady żelazne Lilpopa i Rau a, fabryki Szajblera i inno w Łodzi, fabryki Żyrardowskie i inne. Komunikacye. Z końcem 1886 r. znajdowały się w ruchu w granicach królestwa następne drogi żelazne warszawskowiedeńska, główna linia z Warszawy do granicy wiorst 288, odno

Polska