Wyszogródkiem Wyżgródek, na północowschód od Zbaraża a Nową Groblą na zachód południe Bazalii do granicy galicyjskiej, wzdłuż której do Dniestru, a wzdłuż Dniestru do ujścia Jahorlika, ówczesnej granicy rossyjskiej. Traktatem zawartym między Polską a Prusami w Grodnie dnia 25 września t. r. odstępuje Rzplta królowi pruskiemu zajęte przezeń w styczniu t. r. ziemie, zgadzając się na zakreślenie następającej granicy Począwszy od kresów Szląska ku wschodowi o milę poniżej ku północy Częstochowy aż do Pilicy powyżej ku południowi Koniecpola, gdzie uchodzi płynąca od Lelowa rzeczka Biała Białka pod Wąsoszem; potem, wzdłuż Pilicy mijając Przedbórz, Sulejów i Inowłódz aż do Grotowic o 10 staj na wschódpółnoc od Inowło, dza; stąd pociągnie się linia prosta na Sochaczew, pozostawiająca o pół mili na lewo zachód Rawę mazowiecką; o milę stamtej strony na północ Rawy skręci granica prostym kątem ku zachodowi do Skierniewki, zwanej także Jeżówka, i pójdzie wzdłuż tej rzeczki aż do jej ujścia do Bzury, a wzdłuż Bzury do Wisły, naprzeciw Wyszogrodu; od Wyszogrodu do Działdowa nad Wkrą czyli Działdówką, w Prusiech linia prosta stanowić będzie dalszą granicę. Prawe więc brzegi Pilicy, Skierniewki czyli Jeżówki i Bzury pozostaną przy Polsce, a lewe ich brzegi do Prus należeć będą. Prócz tego odstępuje Rzplta królowi pruskiemu miasta Gdańsk i Toruń. Król pruski zaś, wywzajemniając się za to wszystko, zrzeka się praw swoich do ziem Serreie Sereje, na Litwie, między Grodnem a Kownem i Taurogie Taurogi, nad Jurą niemnową, na północwschód od Tylży, na Żmujdzi. W r. 1795 podzieliły się Polską trzy państwa ościenne. Odtąd przestała istnieć Polska w dotychczasowem znaczeniu. Przy Rossyi zostały Podole, Ukraina, Wołyń, Polesie wołyńskie, Litwa po prawym brzegu Niemna, Żmujdź, Inflanty i Kuronia. Do, , Galicyi austryackiej dołączono Małopolskę z południową kończyną Podlasia. Królowi pruskiemu dostały się Wielkopolska, Mazowsze, Podlasie, część Litwy po lewym brzegu Niemna, Warmia, Prusy i Pomorze kaszubskie. Obszary wchodzące w skład Rzpltej zajmowali Polacy, Rusini, Litwini, Żmujdzini, Łotysze, Niemcy, Tatarzy, Cyganie, Czesi i Morawcy, tudzież wytępione plemiona Jadźwieży, Prusaków i innych, co do narodowości; poganie, chrześcianie, katolicy, unici, dyzunici, protestanci, Ormianie, mahometanie i żydzi, co do wyznań. Stosunek tych odcieni nie da się odtworzyć wobec dzisiejszego stanu odnośnych badań. R. d Erkert a Atlas etnograficzny St. Petersbourg, 1863, wyobrażający Polskę przedrozbiorową, oparty jest na liczbach z nowszych czasów, w których z każdym prawie dniem znaczne dokonywają się zmiany na niekorzyść wyznań i narodowości. W różnych okresach upadku swego liczyło państwo polskolitewskie w przybliżenii; Na przestrzeni Ludności w r. 1620 18, 000 mil kwadr. , 15, 000, 000 1655 16, 000 14, 000, 000; 1683 12, 000 12, 000, 000; 1701 13, 000 12, 500, 000 1755 13, 000 13, 000, 000; 1764 14, 064 12, 980, 000; 1791 9, 630, , 7, 752, 486; 1794 4, 500, , 4, 500, 000 Plater, Atlas Hist. de la Pologne; i Lelewel, Geogr. W r. 1460 liczyła Polska z Litwą 14, 500, 000 ludności, na przestrzeni 17, 500 mil kwadr. Szczegółowem opisywaniem Polski zajmo wali się Długosz przed r. 1480, Jan Kra siński 1574 i 1852, M. Kromer 1577, 1588 i 1853. Gwagnin 1578, 1611 i 1860, Stan. Sarnicki 1585, Szymon Starowolski 1632 i 1733, Andr. Cellariusz 1659, Obraz Polski z r. 1705 spolszczył X. Godebski 1869, Wł. Łubieński Świat, 1740 r. i w końcu zeszłego wieku, Nowe Ateny 1754, str. 287 422, J. Bielski Widok, 1763, A. F. Buesching 1768, Sirisa Polens Ende 1797, T. Świecki 1816, 1828 i 1861, F. Andrysowicz 1842, M. Baliński i T. Lipiński 1843, Lelewel 1859, J. Szyc 1861 i L. Tatomir 1868. Uzupełnienia i poprawki zamieszczone będą przy końcu litery P. Edmund Callier, Polskie królestwo. Podział. Rozległość, ludmM i stosunki ekonomiczne. Podział administracyjny od czasu ustanowienia królestwa w r. 1815 do tej pory dwukrotnie ulegał zmianom kardynalnym. Zrazu podzielono kraj na 8 województw krakowskie z 4ma obwodami, do których należało 9 powiatów, sandomierskie z 4 obw. i 9 pow. , kaliskie z 5 obw. i 11 pow. , lubelskie z 4 obw. i 10 pow. , płockie z 6 obw. i tyluż pow. , mazowieckie z 7 obw. i 15 pow. , podlaskie z 4 obw. i 8 pow. , augustowskie z 5 obw. i 7 pow. ; w ogóle 39 obwodów a 75 powiatów. Podział ten przetrwał aż do r. 1846, w którym, w miejsce zniesionych województw, ustanowiono tylko 5 gubernii radomską z krakowskiego i sandomierskiego, lubelską z lubelskiego i podlaskiego, warszawską z mazowieckiego i kaliskiego, płocką i augustowską. Gubernie te podzielono na 39 powiatów. W 1867 r. wrócono znowu do podziału na mniejsze jednostki administracyjne i ustanowiono 10 gubernii warszawską, kaliską, piotrkowską z części

Polska