szwedzka toczy się w granicach Rzpltej z rożnem powodzeniem stron walczących. Karol Gustaw nadaje Prusy w lenność elektorowi brandeburskiemu na mocy traktatu, zawartego z nim na dniu 12 stycznia 1656 r. , później przekazuje mu województwa poznańskie, kaliskie, łęczyckie, sieradzkie i ziemię wieluńską, a w końcu znosi prawo lenne z Prus i Warmii. W dniu 3 listopada t. r. zawarł Jan Kazimierz z Aleksym Michałowiczem, carem moskiewskim, przymierze w Niemieżu, wsi leżącej na wschódpołudnie od Wilna. Przy końcu t. r. wkracza Rakoczy, książe siedmiogrodzki, w granice Rzpitej, zajmuje Stryj, Przeworsk, Przemyśl i t. d. Dnia 1 kwietnia 1657 r. zjechali się Karol Gustaw i Rakoczy w Modliborzycach Moidlbositze w Puffendorfa De Reb. a Car. Gust. gestis, między Iwaniskami a Opatowem, na zachódpółnoc od Sandomierza. Tu miał powstać projekt rozbioru Polski. Małopolskę, Ruś, Mazowsze, Podlasie i Ukrainę przeznaczono Rakoczemu, Wielkopolskę i Kujawy elektorowi brandeburskiemu, a Prusy polskie, Pomorze kaszubskie, Kuronię, Inflanty i Estonię królowi szwedzkiemu; Litwą miano dzielić się z carem moskiewskim. Na dniu 19 września t. r. stanęła ugoda między Janem Kazimierzem a elektorem brandeburskim w Iławie Wehlau, przy ujściu Łyny do Pręgoli, na wschódpołudnie od Królewca, potwierdzona drugim traktatem, zawartym w Bydgoszczy dnia 5 6 listopada t. r. Ugody te zwalniały książąt pruskich od hołdu, elektorowi as brandeburskiemu dawały Bytów i Lębork w lennictwo, a Drahim i Elbląg w zastaw; Prusy miały wrócić do Korony polskiej po wygaśnięciu wszystkich lini domu brandeburskiego. W miejsce Elbląga, znajdującego się dotąd w ręku Szwedów, zajął elektor Braniewo i Narzyce na Warmii. Starostwo drahimskie, nie wykupione nigdy, nie wróciło już do Polski. W r. 1658 car Aleksy Michałowicz domaga się korony polskiej. Dnia 16 września t. r. stanęła w Hadziaczu 1634 umowa z Kozakami pod buławą Jana Wyhowskiego; województwa bracławskie, kijowskie i czernihowskie miały stanowić księstwo ruskie i być przypuszczone do unii z Polską i Litwą; metropolicie kijowskiemu i władykom łuckiemu, lwowskiemu, przemyskiemu, chełmskiemu i mścisławskiemu zapewnione być miały odpowiednie miejsca w senacie, a starostwo czehryńskie przywiązane do buławy zaporożskiej. W r. 1658 rozgościło się wojsko moskiewskie aa Litwie; Szwedzi spustoszyli Mitawę; Jan Kazimierz odebrał. im Toruń w dniu 17 listo pada t r. , a Czarniecki Stefan uganiał się z nimi po za granicami Rzpitej, Wojna szwedzka zakończyła się traktatem zawartym w Oliwic; nad Bałtykiem, dnia 3 maja 1660 roku; Polska odstąpiła Szwedom Estonię z wzspą Ozylią 1600 i Inflanty po pod Ewiksztę, prawy dopływ Dźwiny; Szwedzi zwrócili Polsce Elbląg, Malbork i Sztum. Z południowowschodniego odłamu Inflant utworzono województwo odn. księstwo inflanckie znane dotąd pod nazwą Inflant polskich. Wojna moskiewska i niepokoje kozackie trwały dalej. Doroszenko, pułkownik kozacki, poddał Turkom Ukrainę zadnieprską w r. 1666; w listopadzie t. r. poniosło wojsko polskie klęskę od Tatarów pod Batowem 1652. Pod dniem 30 stycznia r. 1667 stanął rozejm z Moskwą na lat 13 w Andruszowie Androsowo, wsi leżącej o 4 1 2 mili na północozachód od Mścisławia i o 2 1 2 mili na południozachód od Dosugowa, w pobliżu ujścia Horodnianki Gorodenka do Wiechry, która poniżej Mścisławia wpada do Sożu. A które horody i ziemie, brzmi odnośny ustęp tego traktatu, w tej przeszłej wojnie, są od Korony Polskiej i W. X. Lit. zawojowane i zostają pod władzą i dzierżeniem J. Cars. W. , to jest Smoleńsk ze wszystką siewierską ziemią i z horodami i z ujazdami, które z tego kraju od witebskiego i od połockiego i od Inflant, od lucyńskiego ujazdów do Smoleńska, jako to Drohobuż, Newel, Siebież, Krasne, także i Wieliż, lubo z dawna do województwa witebskiego należący, z swojemi miejscami i ujazdami. A z drugiego kraju, gdzie są siewierskie horody, około Czernihowa, wszystkie horody i ziemie, jakiemikolwiek nazwiskami i uroczyszczami nazwane, zostawać mają wszystkie w stronie Jego Cars. Wiel. A w stronie J. Kr. Moi od Dniepru co pod Kijowem i przez wszystek ten kraj do Putyrowskiej granicy, żadnego horodu, ani miasta, ani włości przez teraźniejsze przymierne lata od teraźniejszego czasu i dnia należeć będzie; nie przechodząc jednak granic województw połockiego i witebskiego i mścisławskiego, także i powiatów orszańskiego, mozyrskiego, rzeczyckiego i bracławskiego, także i inflanckiej granicy, tak jako się w sobie te granice i w dawnem swem ograniczeniu przed wojną miały, i ze wszystkiemi ujazdami, wsiami i włościami z obu stron rzek Dniepru i Dźwiny i innych będącemi, do tychże województw i powiatów, które w dzierżeniu J. Kr. Mci i Rzpitej zostają, należącemi; wyjąwszy Wieliża, który dla pokoju świętego od województwa witebskiego odłączony i w stronę J. Car. Wiel. tym traktatem do lat przymiernych zostawiony jest A wzwyż Dniepru, co się mianują Zaporohy i tameczni Kozacy, jakich oni tam obronach, ostrowach i siedliskach swoją żyją, mają być w posłeszeństwie pod obroną, pod wysoką ręką obudwóch w. Hospodarów naszych, na spólną Ich usługę od następujących, czego Boże uchowaj, bi

Polska