urząd gm. , st. poczt, , garbarnia, dwie olejarnie. O 2 w. od osady znajduje się cukrowniaw Młynowie. W osadzie jest około 120 dm. 5 murow. , 2392 mk. 1169 męż. , 1223 kob. , w tem 1005 katol, 1303 żyd. , 16 ewang. i 8 prawosł. W 1827 r. było 175 dm. i 1435 mk. ; w 1862 r. 114 dm. i 2001 mk. Do mieszczan należy 861 mr. , w tem 716 mr. roli ornej, 120 mr, pastwisk, 16 mr. nieużytków. Dochód osady wynosi 1760 rs. 1883 r. a rozchody 1596 rs. Kapitał zapasowy, w ilości 5333 rs. , użyty został w 1874 r. na założenie kasy wkładowo zaliczkowej dla całej gminy. Obecnie kasa ta ma 12, 500 rs. kapitału. Co do zajęć, to, prócz rolnictwa, mieszkańcy oddają się pracy rzemieślniczej. W 1884 r. było 9 stolarzów, 4 cieśli, 4 gonciarzów, 2 stelmachów, 3 ślusarzów, 2 gwoździarzów, 4 szklarzów, 2 tokarzów, 1 malarz, 24 krawców żydzi, 37 szewców 5 żydów, 1 czapnik, 1 introligator, 13 rzeźników 6 żydów, 3 młynarzów, 1 powroźnik, 3 rymarzów, 4 tkaczów, 9 piekarzów 17 żydów, 1 zegarmistrz, 5 felczerów żydzi. Prócz tego 1 lekarz i 2 akuszerki. P. jestto starożytna osada, zdawna należąca do dóbr stołu arcybisk. w Gnieźnie. Być może iż osada miejska utworzoną została na obszarze wsi Mroczkowice Mroskowice, o której, jako przyległej miastu a stojącej już pustką, wspomina Lib. Ben. Łaskiego II, 419. Położona na drodze z Łęczycy do Łowicza osada, nadawała. się na stacyą w przejazdach dostojników kościelnych. W odległych czasach powstał tu dworzec arcybiskupi, którego fundamenta w stronie północnej osady przetrwały do ostatnich czasów. Parafia i kościół powstały zapewne współcześnie z dworcem. Istniejąca już przedtem wieś zaludniała się i otrzymała przywilej miejski. Już w 1429 r. Władysław Jagiełło potwierdził dawne przywileje. Na wojnę pruską w 1459 r. dostarcza P. 14 ludzi, gdy inne miasta łęczyckie zaledwie po 2 dają. Zdaje się, że w XV w. przypada czas największej pomyślności osady. W początkach XV w. Wojciech Jastrzębiec, arcyb. gnieźnień. , przeznaczył probostwo w P. z częścią dochodów dla dziekana łowickiego, który obowiązany był utrzymywać w P. wikaryusza i rektora szkoły ob. szczegóły w Lib. Ben. Łask. , II, 509 i 510. Około połowy XV w. w miejsce drewnianego wzniesiony został murowany kościół p. w. św. Trójcy. Przy kościele tym Jarosław i Stanisław z Pokrzywnicy ustanowili i uposażyli altaryą p. w. Panny Maryi, którą potwierdził arcyb. Jan Gruszczyński w 1473 r. W cztery lata pó źniej Jakub Sieniński arcyb. zakłada i uposaża w P. szpital św. Bucha, nadając mu, między innemi, dziesięciny arcybiskupie z Pludwin. Kapelan ustanowiony przy tym szpitalu obowiązany był połowę dochodów obracać na utrzymywanie ubogich. W 1501 r. arcyb. kardynał Fryderyk Jagiellończyk nadał szpitalowi dziesięciny z Lipni. Dziś instytucya ta nie istnieje, a należące do niej grunta, w ilości 22 mr. 150 pręt. , weszły w skład dóbr Piekary. Pomyślny stan miasta utrzymywał się jeszcze do końca XVI w. Według regestr. pobor. z 1576 r. Pawiński Wielkop. , II, 113 po Brzezinach i Łęczycy największą sumę poboru 146 flor. 5 gr. płaci Piątek. Daje on 60 grzywien dawniej 30 poboru, a oprócz tego od 32 warzących piwo po 24 gr. , od 15 przekupniów po 7 gr. , od 31 komorników po 7 gr. , a od 2 po 6 gr. i od innych 2 po 5 gr. , a od 1 ubogiego 3 gr. ; od 5 rzemieślników po 4 gr. , od 6 czeladników po 9 denar. , od 3 szynkarzów po 5 gr. , ze 17 łanów po 20 gr. Wyrób piwa, głośnego z dobroci, stanowił główną gałęź przemysłu miejskiego. Jak wielką była produkcya i konsumcya piwa i w ogóle napojów, świadczy roczny dochód z czopowego, wynoszący w 1578 r. 2585 zł. 2 gr. , podczas gdy Łęczyca daje tylko 630 zł. a Brzeziny 732 zł. , inne zaś miasta łęczyckie nie dochodzą 100 zł. Pawiński Wielkop. , II, 165. Że zaś czopowe pobierano w stosunku osmej części ceny sprzedażnej piwa, przeto wartość produkcyi, nie licząc niewątpliwie szerokiej defraudacyi, wynosiła przeszło 20, 000 złp. , sumę znaczną bardzo. Podług reg. pobor. pow. łęczyckiego z r. 1576, wójtostwo piątkowskie należało do Jakuba Krzecieskiogo, który miał 1 łan, młyn i płacił poboru gr. 24. W części sukcesora tegoż Mik. Gajewskiego pusta karczma Pawiński Wielkop. , t. II, 56. W 1665 r. miała miejsce pod P. potyczka oddziałów Czarneckiego ze Szwedami, którzy zostali pokonani. W początkach obecnego stulecia P. jest nieludną mieściną, mającą Geogr. Holsche go 96 dm. i 439 mk. Żydom nie było wolno tu mieszkać. Jedynym zabytkiem przeszłości jest obecnie kościół, który przez przeróbki i odnowienia ostatnia w 1740 r. zatracił pierwotny charakter. Wielki ołtarz pochodzi ze zniesionego kościoła dominikanów w Łowiczu. Starożytnemi z XVI w. są dwa boczne ołtarze, rzeźbione z drzewa. Pożar w ostatnich czasach zniszczył archiwum miejskie, dość bogate w przywileje i księgi radzieckie i wójtowskie. Przy kościele cmentarnym św. Wawrzyńca przebywali mansyonarze do 1822 r. P. par. , dek. łęczycki dawniej zgierski, 4600 dusz. P. gmina należy do sądu gm. okr. III w miejscu; ma 13, 288 mr. obszaru i 6221 mk. W gminie jest cukrownia Młynów, dwie garbarnie os. Piątek, sześć młynów wodnych, cztery wiatraki, dwie szkoły początkowe. 2. P. Wielki, wś, prob, , fol. , pow. kaliski, gm. Brudzew Kaliski, par. Piątek Wielki, odl

Piątek