gorzelski, dziedzic połowy P. , nakłoniony przez żonę swoją z Ujejskich, ale brat jego Andrzej, dziedzic drugiej połowy miasta, trzymał się protestantyzmu. Gdy w 1620 r. zmarła jego krewna Górecka, także protestantka, a proboszcz wzbraniał się jej w grobie familijnym w tymże kościele złożyć, wtedy Andrzej rozkazał sługom swoim kościół gwałtem otworzyć i wprowadzić zwłoki Góreckiej, Kościół sprofanowany, zamkniętym został z rozkazu władzy duchownej. Jak ten spór się zakończył niewiadomo. Wizyta z r. 1684 zastała ten kościół poświęcony juz i murowany, lecz wymagający naprawy; kolatorami jego byli wówczas Jan z Bnina Radzewski i Marcin Bielicki. W 1785 r. wystawił w miejsce starego nowy kościół, także z cegły palonej, Roch Zbijewski, woj. kaliski, zachowawszy w nim jeden tylko nagrobek, wyobrażający niewiastę w sukni zakonnej i poświęcony pamięci Jadwigi z Kąkolewa Pogorzelskiej 1588. Zwłoki Zbijewskiego, w czerwonym żupanie i niebieskim kuntuszu, z wstęgą i gwiazdą orderu orła białego, i żony jego Anny z Konarzewskich, w ubiorze zakonnym, spoczywają w sklepieniach kościoła. W kościele tym były niegdyś dwa bractwa, t. j. Anioła Stróża od 1650 r. i św. Anny od 1658 r. Księgi kościelne sięgają 1674 r. i zawierają różne zapiski wypadków współczesnych, jak np. opowieść pod r. 1702 o pewnym protestancie, który przystąpił do ołtarza w chwili, gdy ksiądz udzielał komunii; skoro przyszła kolej na niego, podniósł się nagle, a św. Michał zstąpił z ołtarza i tak machnął mieczem obosiecznym nad głową indigni maledicti haeretici, że ten zaniewidział natychmiast i rozum stracił. Parafią pogorzelską składały Gumienice, Pogorzela i Głuchów, gdzie niegdyś stał kościół filialny. Szkoła istniała przy kościele aż do końca zeszłego wieku. Szpital uposażony był ćwiercią łanu, kilkoma ogrodami i łączkami, tudzież kapitałem, którego większa część, 500 złp. , pochodziła od Stanisława Pogorzelskiego 1658. Synagoga i kościół protestancki stanęły w nowszych dopiero czasach. Od schyłku XVI w. istniały w P. dwa dwory drewniane dziedziców miejscowych. Jeden w pobliżu kościoła runął z czasem, a drugi, otoczony fosą i wałem, w miejscu dzisiejszego dworu, służy dotąd za mieszkanie właścicielom. Miasteczko to jest gniazdem Pogorzelskich h. Wczele, z których Dorota, wdowa po Januszu, załatwia w 1419 r. pewną czynność w grodzie kaliskim. W ręku tej rodziny, o której różne drobne szczegóły podaje J. Łukaszewicz w Opisie powiatu krotoszyńskiego II, 109, pozostawała P. aż po za r. 1658. Około czasu tego dostała się prawem spadku Krystynie z Pogorzelskich Bielickiej połowa P. , zwana zamkową, z połową wsi Gumienic i Głuchowa i z prawem kolatorstwa a draga polowa, zwana folwarkową na wale, siostrze jej Maryi z Bnina Radzewskiej; Adam zaś Konarzewski, syn Melchiora i trze ciej Pogorzelskiej, otrzymał Wziąchów i Małgowo. W 1721 r. posiada P. Franciszek Ra dzewski, podkomorzy poznański, a nieco póź niej Tomasz Olewiński h. Ostoja. Wdowa po nim Maryanna z Grudzińskich, wyszedłszy za RochaNepomucena Zbijewskiego herbu Rola, wniosła P. w dom Zbijewskich. Około 1793 r. rozdrabnia się ta majętność znów na kilka czę ści; spotykamy tu bowiem równocześnie Drwęskich. Koszutskich, Szczytnickich i Taczanowskich, z których Mikołaj, a w nowszych cza sach Maksymilian, byli dziedzicami całej P. ; Mikołaj posiadał prócz tego Głuchów i Gu mienice; za czasów Maksymiliana należały nadto do dóbr folwarki Bielawy, Felicyanów i Maksymilianów. Bolesław Taczanowski syn Feliksa sprzedał tę majętność hr. Arco za 150000 tal. , a ten odstąpił ją Rohrmanowi za 163000 tal. Dominium P. ma 4 dm. i 162 mk. , obszaru wraz z fol. Elisenhof i Taczanów, tu dzież leśnictwem Lilienhain, ma 1195, 13 ha, t. j. 860, 38 roli, 68, 01 łąk, 230, 92 lasu prze ważnie liściowego i 35, 82 nieuż. ; czysty do chód 10659 mrk; młyn parowy i gorzelnia, fo lusz i cegielnia; glina i margiel siny. Właści cielem jest Robert Rohrmann. Prócz zwykłej zwierzyny znajdują się tu słomki i cietrzewie. W skład okręgu dominialnego wchodzą folw. Buchwald Pogorzela na mapie Chrzanowskie go z 77 mk. w 3 dm. , Elisenhof z 86 mk. w 3 dm. , Taczano w z 21 mk. , cegielnia z 20 mk. i leśnictwo Lilienhain z 6 mk. Cały okrąg ma 13 dm. , 372 dm. 215 katol. i 157 protest. , P. par. , dekan. koźmińskiego, ma 1777 dusz 1873 r. . E. Cal. Pogorzela, niem. , Pogarell, 1315 Pogrella, wś, pow. brzeski Brzeg na Szląsku. W 1842 r. kościół par. ewang. od 1535 r. , przedtem katolicki, 112 dm. , 534 mk. 18 katol. , par. Lossen, szkoła ewang. , warsztaty płócienne. P. jest gniazdem rodzinnem Pogorzelskich h. Grzymała; pisali się stąd Wincenty, proboszcz kamieniecki, w 1210 r. , Moroczko 1244 r. , Przecław, biskup wrocławski, 1320 r. i inni. W 1273 r. żona komesa Przecława z Michałowa przekazuje plebanowi pogorzelskiemu Arnoldowi, między innemi, dwa łany ziemi w P. ; w 1315 i 1316 r. potwierdza Henryk, biskup wrocławski, nadane już dawniej klasztorowi kamienieckiemu dziesięciny z P. W 1333 r. książę Bolesław na Lignicy oddaje Przecławowi i bratu jego tę wieś z przyległościami, a 1349 r. odstępuje Pogorzelskim swe prawa książęce. W 1344 r. przekazuje biskup wrocławski Przecław klasztorowi kamienieckiemu różne dochody z P. ; w 1346 r. sprzedał 2

Pogorzela

Pogorzela