zamcza cechy do swej juryzdykcyi nie pociągały Arch. Bernard. we Lwowie, C, t. 469, str. 1653. 6. P. , przedm. mta, pow. Przemy śla. 7. P. , przedmieście Stryja. 8. P. , fol. w Tarnopolu. 9. P. , część Pomorzan, w pow. złoczowskim. Lu. Dz. Podzamcze, ob. Podegrodzie Spiskie. Podzamcze Orawskie, słow. Podzamok, niem, Unterschloss, węg. Arva Varalya, wś i zamek, w hr. orawskiem Węg. , pow. warski podzamecki, na praw. brzegu Orawy, przy ujściu pot. Raczowy do Orawy, u płd. stóp Magóry orawskiej. W 1880 r. było 40 dm. , 355 mk. a obszaru dwors. 4510 kw. sążni katastr. Par. łacin, i st. p. w miejscu. Sąd pow. i urząd podatk. w Kubinie Niźnim. W tej osadzie między rzeką Orawą a pot. Raczową, na stromej skale wznosi się Orawski Zamek niem. Arvasz Schloss, węg. Arvaraz, po wschodniej stronie wsi, dostępny jedynie od strony zachodniej. Wschodni i południowy bok skały zamkowej oblewa Orawa, a zachodni okrąża Raczowa, U płd. stoku most na Orawie, wsparty na ciosowych słupcach, pozwala okrążyć zamek zewsząd i przypatrzeć się mu z każdej strony. Budowla ta składa się z trzech oddzielnych części, noszących w aktach miejscowych nazwę zamku górnego, pośredniego i dolnego. Górny jest najdawniejszą budowlą, chociaż nie brak w nim dobudowań pó źniejszych. Z kształtu jego, a głównie z okrą głej wieży, wznoszącej się w zach. płn. narożniku, sądzić należy, że pochodzi z XIII w. Pośredni zamek z śladami ostrołuku, sięga XIV w. ; przerabiany był w XV a w XVI w. doczekał się uzupełnienia. Dolny pochodzi z XVI i XVII w. Początek jego nie sięga przed r. 1561. Mostek na Raczowej prowadzi na dość stromą drogę pod górę, w cieniu drzew ku bramie wiodącą. Stały most, w miejscu zwodzonego, wiedzie przez drzwi, żelazną blachą okute, na dziedzińczyk, zewsząd obmurowany. Postępując w górę, przez drugą bramę wchodzimy do ciemnego kurytarza, do którego światło przedziera się przez kilka otworów w sklepieniu. Ściany jego murowane stykają się ze skałą, służącą za fundament zamku. Kurytarz ten wyginając się do środka zamku, w kształcie łuku, wyprowadza na główny dziedziniec, skąd w lewo po schodach wstępuje się na wspaniały teras, wyłożony płytami z ciosowego kamienia. W południowym narożniku jego piękna renesansowa gloryetta, z kamienia wykuta, z kolumnami, balustradą i kopułką, pokrytą blachą; piękny z niej widok na dolinę Orawy. Dziedziniec ten otaczają zabudowania. Schodki w lewym boku dziedzińca prowadzą do okrągłej baszty z małemi celkami. Obok kaplica p. w. św, Michała, z wieżą zegarową. Ołtarz i chór z r. 1776; pomniki z początku XVII w. Jerzego Thurzy, żony jego Elżbiety i syna Emeryka, których zwłoki tu spoczywają. Kaplicę tę posiadali przez pewien czas protestanci; w 1782 r. oddano ją katolikom. Do kaplicy z drugiej strony przytyka piękniejsza część dolnego zamku, którą zamieszkiwali dziedzice. Jest tu obszerna sala, ozdobiona portretami dyrektorów orawskich, które dawniej znajdowały się w sali jadalnej pałacu Thurzów w Wielicznej, skąd je przeniósł tu obecny dyrektor hrabstwa orawskiego hr. Edmund Zichy. Z sali tej prowadziły drzwi, dziś zamurowane, do kaplicy. W następnym małym pokoiku wiszą dwa olejne obrazy, jeden przedstawiający na marach hr. Jerzego Thurzę, a drugi żonę jego Elżbietę Czoborównę na śmiertelnem łożu. Tu mieści się toż muzeum przyrodnicze i przemysłowe hr. orawskiego. Szereg komnat zakończa sala okrągła w baszcie, z bardzo grubymi murami i ozdobnym pułapem przeznaczona na zbrojownią. Reszta broni palnej i siecznej, oraz różnych uzbrojeń z XVII w. wisi po ścianach. Naprzeciw głównego pawilonu widać zabudowania, po części zamieszkałe, po części pustką będące. Tu w r. 1880 wybuchnął pożar, który pochłonął górne zamki. Wodę prowadził wodociąg z Raczowego potoku, zbudowany w drugiej połowie XVI w. Obszerne schody kamienne, ozdobione balustradą, wiodą do zamku pośredniego. Do wnętrza budowli wchodzi się po stromo prowadzonych schodach, w których miejscu istniał dawniej most zwodzony. Odtąd zwiedza się nagie, przepalone ogniem mury, w których tkwią jeszcze odrzwia ozdobne, futryny ka mienne, z czego można sobie wyobrazić rozległość, kształt komnat i ich przeznaczenie. Drewniane schody z mocnemi poręczami wyprowadzają turystę na górne piętra. Dachy gontowe chronią zamki pośredni i górny od ruiny. Minąwszy czworoboczną wieżę, którą, jak świadczy napis na ścianie, zajmował od r. 1539 1543 Jan z Dubowy, dziedzic Orawy, wchodzi się na mały dziedzińczyk, gdzie pod dachem jest studnia wykuta w skale, 288 stóp głęboka, której dno leży o 34 stóp niżej powierzchni Orawy. Studnię tę kazal wykuć dziedzic zamku Franciszek Turzy; pracowano dwa lata; nakład wynosił 2000 fl. Wyszedłszy na najwyższe piętro zamku pośredniego wstępuje się do wnętrza krytego ganku, a z niego na schody, wykute w skale pod gołem niebem, po których dostać się można do zamku górnego. Tu spotykamy zbiornik, z grubych głazów wymurowany, na wodę deszczową, spływającą z dachów. Do górnych piąter prowadzą schody drewniane prowizoryczne. W narożnej wieży, na zewnętrznej ścianie, zrobiono ganek żelazny dla widoku. Tajemni

Podzamcze Orawskie

Podzamcze