fiami Dunajowce, Wańkowce, Mukarów, Sołobkowce, Struga, Nowa Uszyca Letniowce, Kitajgród, Mińkowce, Sokulec, Supruńkowce, Tynna, Wierzbowicc, Zamiechów, Żwańczyk i Stara Uszyca; dekanat hajsyńsko bracławski z 9 parafiami Bracław, Niemirów, Tulczyn, Woronowica, Granów, Kuna, Ładyżyn, Kopijowka i Tornawka. Podług ostatniej rubryceli podolska gub. ma 223576 parafian katolików, 97 kościołów, w tej liczbie jeden tylko pozostał klasztor kapucynów w Winnicy. Dyecezya podolska miała początkowo należeć do dyecezyi krakowskiej i dopiero Ludwik, król polski i węgierski, wyrobił u Grzegorza XII potwierdzenie biskupstwa kamienieckiego około 1374 r. Inni zaś utrzymują, że Kazimierz W. otrzymał go od papieża Urbana między 1361 1364 r. , poczet jednak biskupów zaczyna się od 1375 r. Podług rubryceli pierwszym biskupem kamienieckim był Wilhelm, dominikanin, chociaż według Chwałkowskiego pierwszym biskupem miał być Dereszniak. Poczet biskupów kamienieckich podany został w art. Kamieniec ob. t. III, str. 761. Granice dyecezyi kamienieckiej nic przekraczały granic wwdztwa podolskiego. Podział na dekanaty nie zawsze był jednakowy. Po zaborze tureckim biskup Rupniewski podzielił ją na 4 dek. dunajowiecki, satanowski, międzyboski i jazłowiecki; było wtedy 40 kościołów, oprócz lii zgromadzeń zakonnych. W 1751 r. za biskupa Sierakowskiego było już 60 kościołów i 2 nowe dekanaty szarogrodzki i czarnokozienicki. Po pierwszym rozbiorze kraju odpadł do Ausiryi dekanat jazłowiecki i część Satanowskiego. W 1793 r. cesarzowa Katarzyna zniosła dyccezyą kamieniecką i łucką, a natomiast utworzyła latyczowską i pińską, do pierwszej weszła gub. podolska u biskupem mianowany został Roman hr. Sie rakowski, sufragan przemyski, proboszcz kumański, któremu Zofia Potocka, żona Szczęsnego, przysłała infułę z kart zrobioną. Cesarz Paweł I przywrócił biskupstwo kamienieckie i przyłączył do niego 11 parafii b. wwdztwa bracławskiego i 4 parafie w Bessarabii. Te ostatnie w 1849 r. odłączono do dyecezyi tyraspolskiej. W czasie przyłączenia do Rossyi było w dzisiejszej dyecezyi 132 kościołów, 100 parafij, 28 kościołów przy klasztorach, 4 kościoły ormianokatol. Kamieniec, Raszkow, Mohylów i Bałta. Początkowe uposażenie biskupów kamienieckich, według Ruggie ri, wynosiło 20000 złp. , dlatego Batory nadał im prawo kollacyi 1578 r. do parafii Zambrów pod Łomżą i do prebendy łosickiej. Oprócz tego darami królów i osób prywatnych posiadali wsie Czercze, Stefanówkę, Chropotowę, Dymkowce, Zińkowce, Czarnokozienice, Szustowce, Niwerkę, po drugiej stronie Zbrucza Ujście Biskupie, Zalesie, Młynówkę, Nowosiółkę i częsć Kapustiany. Praga pod Warszawą była także w posiadaniu biskupów kamienieckich do 1794 r. Dobra po tam tej stronie Zbrucza odpadły do Austryi, tutejsze zaś, w granicach gubernii podolskiej, cesarzowa Katarzyna darowała hetmanowej Branickiej i jej siostrze Skowrońskiej 2 voto Littowej, z domu Engelhardt, a te zaraz je częściami rozsprzedały. Nowo mianowanemu biskupowi Sierakowskiemu naznaczono pensyi 3000 rs. , a następnie powiększono do 6000 rs. Biskup Mackiewicz wyjednał sobie w dożywocie starostwo mukarowskie. Cesarz Mikołaj I naznaczył biskupowi kamienieckiemu 4180 rs. W czasie przyłączenia kraju było tu 12 klasztorów dominikanów U męz. i 1 źeńs. , z majątkiem liczącym 1720 poddanych, 4 klasztory franciszkanów ze 167 poddanymi, 2 klasztory karmelitów z 21 poddanymi, 2 klasztory trynitarzy, klasztor sióstr miłosierdzia w Gródku z 2 wioskami i 250 poddanymi, 2 klasztory bernardynów i 4 klasztory kapucynów. Majątki klasztorne przez rząd zostały zabrane. Cerkwi prawosławnych i sobornych, przy których są księża, jest w gub. podolskiej 1345, cerkwi bez księży 168, cerkwi cmentarnych 33, domowych 5, razem więc w gubernii 1551 cerkwi, należących do eparchii podolsko bracławskiej. Eparchia ta dzieli się na 71 dekanatów błahoczynii, mianowicie 7 w pow. kamienieckim, 5 w proskurowskim, 5 w latyczowskim, 6 w lityńskim, 6 w Winnickim, 9 w bałckim, 5 w hajsyńskim, 6 w bracławskim, 5 w olhopolskim, 7 w jampolskim, 5 w mohylowskim, 5 w uszyckim. Podolska eparchia nosi tytuł podolsko bracławskiej, z siedzibą arcybiskupa archireja i jego pomocnika w Kamieńcu, gdzie jest soborna katedra pod wezwaniem N. M. F. , przerobiona w 1878 r. z klasztoru karmelickiego; przed tem katedra soborna była u św. Jana, zbudowana jeszcze przez ks. Koryatowicza w XVI w. , po zniesieniu unii zamieniona na cerkiew. Kościół wschodni prawosławny za rządów Rzpltej, do wprowadzenia unii, był zależnym od metropolii kijowskiej, następnie halickiej, w końcu od lwowskiej. Po wprowadzeniu unii w 1595 r. Rusini prawosławni uznawali albo metropolitę kijowskiego, jeżeli nie był unitą, albo udawali się do biskupów perejasławskich, czernihowskich i łuckich; prawosławnych w końcu zeszłego stulecia było bardzo mało. Unici zależeli od władyków lwowskich, którzy początkowo od Makarego Tupczańskiego zaczęli się zwać biskupami halickiemi i kamienieckiemi, rządzili zaś Podolem za pomocą oficyałów, którzy stali na czele kapituły i konsystorza i byli proboszczami cerkwi św. Trójcy w Kamieńcu. W czasie zaboru tureckiego

Podole