gyan, chociaż między niemi dużo jest Polaków, I dawnych kolonistów z Mazowsza i Litwy, a także wielka liczba szlachty drobnej jednodworców, którzy skutkiem małżeństw mieszanych należą do wyznania prawosławnego. Wielkorossyan 19, 000, w tej liczbie urzędnicy, właściciele ziemscy, kupcy i starowiercy. Żydzi zamieszkują miasta i w ich ręku, jak i wszędzie handel. Niemców do. 3, 000 w mku Dunajowcach pow. uszycki; posiadają tu oni fabryki sukna. Mołdawian, dawnych osadników z Mołdawii i Wołoszczyzny, w pow. olhopolskim do 8, 000, w bałckim 2, 700; zachowali dotąd swój język rodzinny i zwyczaje. Ormianie, licznie tu dawniej zamieszkali, zleli się zupełnie z miejscową katolicką ludnością i dziś rozróżnić ich tylko można po nazwiskach i wschodnich rysach twarzy. Gub. podolska przedstawia płasko wzgórze, zniżające się ku południowowschodowi, wznoszące się od 1000 do 2000 st. nad pow. m. Baltyckiego. Płaszczyzna ta przerznięta jest głębokimi jarami, które tworzą rzeczki wpadające do Dniestru i sama rz. Dniestr. Najwyższa wysokość tego płaskowzgórza jest w płn. zach. części pow. proskurowskiego, na pograniczu Wołynia i Galicyi, przez geografów nazwana płaskowzgórzem Awratyńskiem. Jest to rzeczywiście gałęź gór Karpackich, która wchodzi na Podole i dzieli się na 2 części, jedna wypełnia wzgórzami pow. proskurowski, ciągnie się północną granicą gubernii i przechodzi do gub. kijowskiej, zasłaniając Podole od północnych i północnowschod. wiatrów. Druga gałęź wzgórz przecina Podole prawie pośrodku, stopniowo obniżając się ku Bałcie. Najwyższe wyniosłości spotykamy pod Aleksandrówką pow. proskurowski, 1298 st ang. , Felsztyn 1155 st. . Bebechy, Jołtuszków, Stanisławczyk, Szpików, Popieluchy, Krute, Kodyma, Księdzowka pod Bałtą, gdzie nikną Eichwald. Oprócz tego wchodzi na Podole z Galicyi druga gałęź Karpackich gór, zwanych tu górami Miodoborskiemi, między wsią Olchowcem i mkiem Satanowem, podnosi się najwyżej pod wsią Uwsiem w pow. kamienieckiem, ciągnie prześlicznemi wzgórzami obok wsi Iwachnowiec, Lanckoronią. Białej, Nihina do Przewrocia. Wierzchołki tych gór miejscami złożone są z obnażonych skał i pokryte lasami. Okalają one Kamieniec od północy, ciągną dalej obok Huminiec, Supruńkowiec i Boruszkowiec, skąd jedna część ginie pod Suboczą, a druga tworzy wyniosły brzeg Dniestru i w pow. jampolskim przechodzi do Bessarabii. Dla tego to rzeki wpadające do Dniestru wyżłobiły sobie tak głębokie i spadziste jary, są nadzwyczaj bystre a brzegi ich wznoszą się miejscami od 560 do 700 st. ang. Od Jampola brzeg Dniestru znacznie się obniża, tak że już pod Raszkowem, gdzie Dniestr przyjmuje południowy kierunek, wysokość brzegu wynosi tylko 420 st. , a poniżej Jahorłyka od 210 do 140 st. Prawie równolegle do Dniestru płynie rz. Boh i jej łoże ciągle się obniża, tak że przy źródle ma do 1160 st. , w pow. lityńskim do 1000 st a około Koniecpola, w pow. bałckim, zaledwie 500 st. Gub. podolska jest krajem bardzo pięknym i bogatym. Wjeżdżając do niego od północy, już w południowych częściach Wołynia rozstajemy się z piaskami, sosnowemi lasami i poleskiemi błotami. Miejscowość staje się coraz więcej urozmaicona, pagórkowata, z dębowemi lub grabowemi lasami, ogromnemi łanami pól z czarną, żyzną ziemią. W miejsce szeroko i wolno toczących się rzek, płyną bystre, o wysokich brzegach rzeki, z czystą i przezroczystą wodą. Nad brzegami rozrzucone wioski, okolone ogrodami i drzewami. Pięknością odznaczają się szczególniej południowe powiaty, nad Dniestrem leżące, osobliwie uszycki i mohylowski, nieustępujące górskim okolicom. Czem więcej jednak zbliżamy się ku gub. chersońskiej, tem więcej kraj staje się stepowy, równiejszy i mniej osiedlony. Pod względem fizycznym Podole dzielą na leśną równinę w kierunku Bohu, na leśnogórzystą w kierunku Dniestru i na stepową w południowowschodnich powiatach. Przez Podole płyną dwie główne rzeki, prawie równoległe do siebie od zachodu ku południowi rz. Boh, prawie pośrodku gubernii, na przestrzeni 508 w. , i Dniestr w granicach gubernii na przestrzeni 415 w. Z dopływów Bohu od prawej strony znaczniejsze są Płoska, Wołk, Tesówka, Bobka, Zhar, Zharek, Wisznia, Rowiec, Rów, Baran, Kraśnianka, Szpikówka, Jazowiec, Sielnica, Trościaniec, Dochna, Sawranka i Kodyma. od lewej strony Dzwonicha, Bożek, Tyrychwa, Kudynka, Ikwa, Domacha, Sniwoda, Pustułowa, Desna, Strzyżawka, Sob, Udycz, Sinica, Mołdawka i Siniucha. Dopływy Dniestru Zbrucz, Żwaniec, Muksza, Bahowica, Tarnawa, Studenica, Radka, Uszy ca, Tarłowa, Daniłowka, Kalusik, Zwan, Karajec, Ladawa, Serebryja, Niemija, Derła, Bronica, Morachwa, Rusawa, Markówka, Oknica, Kamionka, Biłocz, Mołokisz, Rybnica i Jahorłyk. Jezior w gubernii niema, są tylko duże stawy, zwane jeziorami, utworzone na Bohu i jego dopływach Rakowa pod Proskurowem na Bohu, Dubawa na rz. Samiec, jezioro Mołomolińskie na rz. Bożku i Opatówce, obok wsi Jarosławki, w pow. latyczowskim. Pod względem geologicznym Podole jest bardzo mało zbadane. W ogóle geologowie dzielą Podole na 2 części północnozachodnią, gdzie spostrzegać się dają formacye osadowe a przeważnie wapniaki, i północnowschodnią, ograniczoną rz. Bohem, gdzie wapno nie znajduje się, a brzegi rzek

Podole