sprawę zabicia Dymitra Sanguszki, męża Halszki z Ostroga V, str. LXXXIV, CXXXVII. Zakończyła się ona nakazem pojmania Dymitra 1554 r. . Jednocześnie w Tykocinie traktowała się sprawa Izabelli, królowy węgierskiej, siostry królewskiej. W 1564 r. odbył się sejm w Bielsku litewskim w obec niektórych panów rad koronnych, celem uuii z Koroną. Obrady przeciągnęły się aż na sejmie w Parczewie Kron. Joach. Bielsk. . W 1569 r. wcielono Podlasie do Korony, z przyznaniem tej ziemi praw koronnych, prócz stosowania statutu o dobrach królewskich z sejmu piotrkowskiego 1504 r. , oraz ponowień tego statutu z czasów następnych. Urzędnicy podlascy w sejmic po mazowieckich siedzą. Przyznano P. wszystkie sądy grodzkie, ziemskie, komisarskie i podkomorskie. Roki ziemskie potrójne 2tygodniowe naznaczono w Drohiczynie i Mielniku terminy ich zmieniano 1581, 1588 i 1611 r. . W ruchu religijnym reformatorskim P. uczestniczy przez swego przedstawiciela Piotra Giezka z Goniądza, który w 1549 r. w Krakowie występuje przeciw Stankarowi co do jego negacyi obcowania śś. , a 1556 r. w Seceminie głosi jego zasady antytrynitarskie. Umarł proboszczem w Węgrowie, dziedzictwie Kiszków w 1581 r. W Mordach 1565 r. odbył się synod antytrynitarski Łukaszewicz, Hist. wyzn. Helweck. w Litwie, II. W Knyszynie 1572 r. zmarł Zygmunt August. Dla zarazy grasującej w tem mieście, zwłoki przeniesiono do Tykocina, wnętrzności pogrzebieno w Knyszynie. Kozacy litewscy, przez Zygmunta Augusta rozstawieni na stacyach leśnych od ostroga do Wasylkowa, zabierali wszystko co iść miało na dwór. Litwini postanowili dochody z Podlasia zabierać do swego skarbu wbrew unii 1569 r. Po ucieczce Henryka, wśród ogólnego zamętu, 1574 r. Stefan Bielawski zabrał Zabiele ze sstwa knyszyńskiego. Stefan Batory po koronacyi przybył do Knyszyna i Tykocina po skarbiec i na naradę z Litwą. Poczem przez Bielsk wrócił do Warszawy Hejdenstejn. Na zjazd koro nacyjny i toruński przybyłym 5 i 6 posłom podlaskim wypłacono ze skarbca po 48 fi. dyjet na głowę Pawiński, Źródła, IX, str. 92, 93. Wiece ziemskie 1578 r. naznaczono w Drohiczynie, a do trybunału tamże z Podlasia nakazano wybierać dwu postów. Z dygnitarzy ziemskich ustanowiono podczaszego, stolnika, cześnika i podstolego. W Drohiczynie też Stefan Batory wydał urządzenia dla Rygi, które zaprzysięgli posłowie w Sokołowie Solikowski, Comentarii. W 1581 r. nowe wiece w Tykocinie ustanowiono za Zygmunta III, co 1588 r. tak zmieniono, że roki ziemskie bielskie odbywały się w Brańsku i Surażu, a potem w Tykocinie sądziły parafie rajgrodzką, goniądzką i tykocińską. W 1590 r. Zygmunt III na sejmie odebrał Sapiehom Suraż, dany im przez Zygmunta Augusta, w zamian innych dóbr. Po kilku zmianach w sądowych kadencyach 1601, 1611, w r. 1616 odłączono od Suraża parafię kobylnicką, i sądy z niej odbywano w Tykocinie, dla trudnej przeprawy przez rz. Łyzę. Mimo ogólnej represyi katolickiej za Zygmunta III, odbył się w Orli podlaskiej 1626 r. zjazd kalwiński w sprawie przekładu biblii t. z. gdańskiej Łukaszewicz, Dz. kośc. belw. w Małopolsce, str. 272. Puszcza trzebiona 1531 r. przez Wodyńskich tak się zaludniła, że dla nowych osad 1631 r. potem 1678 nowe sądy ziemskie dla Zabużan ustanowiono w Miedznej i Międzylesiu. W r. 1630 w grudniu schronił się Zygmunt III do Tykocina z rodziną przed zarazą, używszy 1610 dział miejscowych pod Smoleńskiem. 1633 1638 Wiesiołowski, ssta knyszyński, założył w Tykocinie szpital żołnierski, i jak Zygmunta III tak Władysława IV 1633 r. podejmował. 1644r. nowy zjazd kalwiński odbył się w Orli Łukasz. . W 1645 r. wojsko najemne zwane Lisowczykami łupieżyło Podlasie i spaliło Rososze. W 1648 r. podlasiacy, biorący udział na wyprawie, zostali uwolnieni od podatków. W 1653 r. grasowała na P. zaraza, i księgi sądowe dla tego przeniesiono z Brańska do Suraża, a potem do Chojewa. W 1655 r. Bogusław Radziwiłł z nadania Gustawa Karola Szwedzkiego miał posiąść Podlasie dziedzictwem. Dumne plany skończyły się klęską pod Prostkami, w której Tatarzyn syn Gnazyagi wziął arkanem Bogusława. W 1657 r. Gosiewski hetman i Paweł Sapieha odbili Szwedom Tykocin. W kwietniu i maju tegoż roku Karol Gustaw z wojskiem bawił między Krzemieniem a Węgrowem. Po ugodzie welawskiej, Bogusław Radziwił był sstą brańskim 1659 r. , a 1661 posłem do Warszawy, mimo że jako namiestnik brandeburski rządził Prusami królewieckiemi Kulicki, Walewski. W 1660 r. Czarnecki w Konstantynowie szedł na Rosyę, a 1661 r. za zasługi dostał dziedzictwem sstwo tykocińskie wraz z Białymstokiem po Wiesiołowskiego 1637 wcielonym do sstwa. Po śmierci Glińskiego, władyki włodzimierskiego i brześciańskiego, zaszły niepokoje o zmianę cerkwi unickich na Podlasiu w Drohiczynie 1676 r. , co odłożono do 1678 r. mimo żądań posłów i nowego władyki ks. Zaleskiego. Ciągłe zrywanie sejmików dla niesforności i zawziętości niechętnych między sobą podlaskich obywateli, wywołało zaprowadzenie głosowania większością głosów, 1678 r. , i urządzenia alternaty w wyborze drugiego deputata trybunalskiego 1699. W r. 1702 w Tykocinie toczyły się układy dolegatów Karola XII i Augusta II Załuski,

Podlasie