Gasztold, wysłany przez Kazimierza, usunął z Drohiczyna i Mielnika namiestnika Bolesławowego, mazura Jerzego Nasutę Stryjkowski. W 1448 r. Drohiczanie pod wodzą Kazimierza, jako w, ks. Litwy, bili się przeciw najazdowi Tatarów Mon. m. aevi, II, B, str. 45. 1450 r. Kazimierz Jagiel, oddał Brańsk Iwanowi Możajskiemu Akty. .. zapad. Rusi, I, str. 67, 52. Pod tę porę jest już wojewoda bielski Pietko, Arkwist podsędek suraski Kapica, Herbarz, 177 i chorąży drohicki Boruta Jus polonic. Bandtke, str. 957. O ile te tytuły świadczą o zupełnej już administracyi i organizacyi sądowej na Podlasiu, o tyle zadziwia obecność chorążego w Warszawie u boku Bolesława IV mazowieckiego, elekta do korony polskiej. W 1491 r. Polacy spustoszyli Drohiczyn, na co Mikołaj Radziwiłł, krajczy Aleksandra w. ks. Litwy 1492 r. skarżył się królowi Olbrachtowi Akty zap. Rusi, I, str. 122, 104. W 1495 r. Bielsk w ziemi drohickiej dostaje prawo niemieckie od w. ks. Litwy Aleksandra a Mikołaj Mikołajewicz Radziwiłł jest starostą bielskim i podczaszym litewskim, który to urząd piastuje i 1499 r. i wówczas na akcie odnowienia unii Litwy z Koroną, figuruje starosta bielski Radziwiłł, Jakób Dowojnowicz drohicki i Niemira Grzymałowicz mielnicki Skarbiec, 2091, 2111. W Mielniku, obrany królem Aleksander, wydał sławny akt z 1501 r. , stanowiący rząd moźnowładczy w koronie 2140. Stąd wysłał posłów do Moskwy po rozejm sześcioletni Akty zapadnoj Rusi, I, str. 320, 192. Z Mielnika też pierwszy podatek koronacyjny wysłano Zygmuntowi I nowoobranemu Ks. Lubomirski, Trzy Rozdziały. Helena, wdowa po Aleksandrze, 1507 r. uzyskała dożywociem Bielsk, Suraż i Brańsk Skarbiec, 2239; Akty, II, str. 6, a 1511 r. określono władzę i. juryzdykcyą starostów drohickich 2227. W 1516 r. powiat drohicki w myśl przywilei Kazimierza i Aleksandra, na żądanie ziemian, otrzymał w Wilnie od Zygmunta, jako w. księcia, prawo polskie, zniesienie dzieckieh nadal utrzymano, pozwy po rusku, elekcya sędziów ziemskiego i grodzkiego, z ziemian miejscowych, ale katolików i t. d. Pieczęć nadana koń z jeźdzcem zbrojnym Vol. leg. , I, str. 174 175. Wcześniejszą musi być sprawa Litawora z drohickiemi ziemianami w kwestyi stosowania praw, nadanych przez Kazimierza i Aleksandra Skarbiec, 2320 niby 1523. W 1516 r. dla ułatwienia sobie drogi Zygmunt założył Milejczyce między Mielnikiem a Bielskiem Skarbiec, 2270, na prawie niemieckiem, jak Bielsk i Mielnik. Olbracht Martynowicz Gasztold, wojewoda wileński, kanclerz i starosta bielski 1539, z polecenia królewskiego kolonizował te strony, jak Kleszczele 1523 r. . Skarbiec, 2296. Zamet i zmiany, jakie stąd powstały, urno rzył Zygmunt August 1569 r. , zatwierdzając stan istniejący Vol. leg. , II, str. 79, 6. Księgi wszelako, chowane w Rajgrodzie, Tykocinie i Goniądzu, a zawierające akta z czasów Gasztolda, dopiero 1607 r. odesłano do sądu ziemskiego ziemi bielskiej Vol. leg. , II, 444, 47. Tę działalność Gasztolda, Czacki zestawia z podobnem rozdawnictwem ziem królewskich osobom prywatnym przez Konstantego ks. Ostrogskiego na Wołyniu, a przez Siemiona ks. Słuckiego w Kijowszczyźnie, też za Zygmunta I O lit. pol. prawach, I, str. 265. Za panowania tegoż króla przed 1531 r. , Wodzyński Jan założył Międzylesie Star. Polska, III, 416, wyszedłszy z Mniszewa i Kołoząba na Mazowszu. Była to puszcza za Paprockiego gdy lasy rozkopano, było do samych Wodyń lepiej niż 20 wsi, oprócz folwarków Herby, str. 390. Stała się głośną sprawa Feliksa Zielińskiego, awanturnika, przeciw któremu powołano miejscowe pospolite ruszenie. Dragą sprawą podlaską, w której o też zasady chodziło co w sprawie Halszki z Ostroga, było wydanie starszej córki podskarbiny ziemskiej litewskiej Bohuszyny wdowy po Bohuszu Bohowitynowiczu 1530r. przez matkę za Tęczyńskiego, wbrew woli męża i opiekunów. Sprowadziło to zabór jej dóbr podlaskich i Siemiatycz dla zamku królewskiego Mielnika, a Koszeli do Bielska innych do Brześcia, Słowisznia i Puń. Skarbiec, 2326; St. Polska, III, 4223. W 1539 r. Siemiatycze zwrócono Bohuszowej, a w 1546 r. , na prośby jej zięcia, Zygmunt I wcielił ich majątek Siemiatycze do ptu drohickiego, przenosząc z mielnickiego. Jednocześnie, t. j. 1538 r. , skarżył się Nikodem, starosta mielnicki, że wojewoda lubelski zostawszy opiekunem dzieci Niemiry Grzymały, b. ssty mielnickiego z 1529 r. , wbrew prawu, zajął wiele ziem w powiecie mielnickim, po za juryzdykcyą praw litewskich. Uważano to za anektowanie do Korony ziem litewskich. Żalono się dalej, na pozywanie ziemian P. do sądów polskich zamiast litewskich. Odwrotnie Jan Mikołajewicz Radziwiłł, ssta żmudzki, skarżył się, iż go pozywał Mikołaj Korycki, namiestnik brański i suraski, do prawa bielskiego. Te zatargi o juryzdykcyą świadczą o niejasnym stosunku Podlasia do obu połów Rzpltej. Ekonomia bielska nadana została jako oprawa Bonie, która 1544 r. w Kleszczelach założyła kościół. Na jesieni 1553 r. z nową żoną, Katarzyną rakuską, Zygmunt August przybył do Knyszyna i zaprosił do siebie Radziwiłła, wojewodę trockiego Przeźdz. , Jagiell. polski, II, 29. Bawili tu jeszcze oboje w styczniu 1554 r. , i król z radą senatu rozważał

Podlasie