steru, że już w r. 1699 przebywało w P. 24 bazylianów. Stara cerkiewka, wzniesiona przez ks. Helenę, runęła w 1706 r. , a bazylianie zaczęli myśleć o wzniesieniu jednej, okazalszej cerkwi. o. Łomikowski dołożył starań, a Konstanty Sobieski dopomógł mu przywilejem, wydanym w Żółkwi d. 6 czerwca 1718 r. Barącz, 1. c, str. 195 do 197. Do fundacyi przyczynił się także Stefan Mokrzycki, który w 1720 r. dworek swój w Złoczowie zapisał monasterowi, a w 1724 r. otrzymali oo. bazylianie dwa korzystne przywileje, wydane przez królewicza Jakuba Sobieskiego w Olawie dnia 5 sierpnia, którym i pomnożenie funduszu i uwolnienie od ciężarów publicznych zawdzięczali Barącz, 1. c, str. 230 do 232. Dnia 10 Czerwca J726 r. Atanazy Szeptycki, biskup lwowski, wydał konsens na murowanie cerkwi podhoreckiej. Staraniem o. Łomikowskiego stanęła dość obszerna cerkiew w stylu odrodzenia, z kopułą pośrodku. W 1780 r. wybudował ihumen Anatoli Wodziński jednopiętrowe skrzydło monasteru przy cerkwi. W r. 1785 rząd austryacki chciał skasować klasztor, lecz dzięki zabiegom dziekana złoczowskiego odstąpiono od tego zamiaru. Dziś klasztor tak zubożał, iż ledwo 3 zakonników przy nim może się utrzymać. W cerkwi znajduje się 9 ołtarzy. Po lewej stronie carskich drzwi na ścianie znajduje się napis Celsissima Princeps Helena ducis Wschewoldi filia anno 1180 hoc monasterium primo fundavit, quod post modum Illustrissimus Stanislaus Koniecpolski Palatinus Sandorairiensis resuscitavit, ac tandem Serenissimus Joannes III Poloniarum Rex amplissimis beneficiis ditavit, confirmavit, privilegiis instruxit, idemque fecerunt Regii Principes Constantinus et Jacobus, unde monachi hujus monasterii memores tantorum beneficiorum hoc monumentum posuere Barącz, 1. c, str. 233 Na prawej ręce znajduje się napis Ecclesiam hanc Christo Salvatori et Virgini ab Angelo salutatae dicatam sub tutela divorum Joannis Baptistae et Onuphrius Anachoretae. Vir insignis in deum pietatis Parthenius Łomikowski Ordinis Sncti Basilii Magni Archidiaconus Cathedralis Leopoliensis et hujus Monasterii Superior erexit, sacraque suppellectili abornavit Przyłęcki, 1. c. , Dniestrzanka, str. 33. W cerkwi są też portrety Karola ks. Radziwiłła, Wacława Rzewuskiego i małżonki jego Anny; obok ołtarza św. Onufrego znajduje się wizerunek Jana Sobieskiego i Stanisława Koniecpolskiego; przechowuje się także portret Parteniusza Łomikowskiego. Nad drzwiami cerkwi umieszczone jest fantazyjne wyobrażenie ks. Heleny, pierwotnej fundatorki. W podziemiach mają się znajdować groby rycerzów, którzy polegli podczas najazdów tatarskich w obronie monasteru. Na uwagę zasługuje niewielki księgozbiór kla sztorny. Są tu dwie ewangelie, pisane na grubym papierze, z ktorych jedna ozdobiona złotemi literami; są myneje pisane, jermołojów pisanych siedm, prołohów dwa; jest dziełko wierszem pisane o rewolucyi szwedzkiej, z którego mały ustęp podano w Przyjacielu Ludu Leszno, 1849. Ma też monaster dwie księgi pisane in folio, częścią po polsku, częścią dawniejszym skoropisem ruskim, obejmujące wszystkie prawa klasztorne i wiele podań, tyczących się tego miejsca. W 1859 r. wykrył o. Jereny Jaworski rękopism pod napisem Żyźn prepodobnaho Otca Jowa osnowiatela stauropigianoi Skitskoi obiteli czyna światoho Wasyłyja spysana sowremennykom Jeromonachom Ihnatiem z Lubarowa. Żywot ten Jowa Knihinickiego, zmarłego w 1621 r. , ogłosił drukiem ks. kanonik Antoni Petruszewicz w Zorii halickiej, jako Album za rok 1860. Wspomina także ks. Barącz 1. c, str. 233 i w kronice Oleska, 425, że w monasterze bazyliańskim pokazują mszał, oprawny w gruby biały pergamin, wykładany srebrną blachą czy też złotą, w którym zapisano; Jan III król polski, Europy słońce, księżyca otomanskiego zaćmienie, piorun wschodnich krajów, urodził się w zamku Olesku 1624 r. d. 2 czerwca w wigilią św. Trójcy z przydatkiem podania o stole podczas chrztu pękniętym. Sokalski wspomina Rys geogr. statyst. złoczowskiego okręgu szkolnego. Ztoczów, 1885, str. 156, uwaga, że mszał ten zaginął ob. t. VII, str. 468. monasterze bazyliańskim prócz cytowanych opisów podaje wiadomości Synopsys iły kratkoje sobranyje Jestoryi i Sozerzdania światyja obiteli obszczeźetelnia Podhoreckija drewii imienujewsia Pliśneckija i t. d. .. w toje że światoje obiteli spysana Roku Bożyjega 1699, in fol. , str. 120 rękop. , własność bazylianów podhoreckich; Szematyzm prowincyi św. Spasytela Lwów, 1867, str. 17; Przyjaciel ludu z 1849 r. str. 46, z ryciną cerkwi i klasztoru, wykonaną wedle rysunku z r. 1848; Przyjaciel domowy Lwów, 1854, str. 340 i 1857, str. 309; Rkp. Ossolińskich 1087, str. 249 i 2389, str. 67. We wsi jest szkoła etatowa dwuklasowa, umieszczona w dwóch osobnych budynkach na górze z jęz. wykł. polskim, na dole, obok Zahorzec, z jęz. ruskim. Powierzchnia ogrodu szkolnego wynosi 384, 21 ara. Gmina posiada kasę pożyczkową z kapitał. w r. 1886 5561 zł. , a we wsi jest browar i 6 małych młynów. O początkach P. nie mamy pewnych wiadomości. Po zniszczeniu przez Tatarów starożytnego Pleśniska, nie słychać długo o jakiejkolwiek osadzie na tem miejscu. Jednakże przed r. 1400 istniała już osada pod nazwą Podhorzec, bo znajduje my w summaryuszu dokumentów do dóbr F. ,

Podhorce