z kapitałem 1705 złr. Parafia powstała w 1014 r. i miała drewniany kościół, ale w r. 1448 zniósł ją bisk. krak. Zbigniew Oleśnicki, prze znaczając wieś kolegiacie nowosądeckiej, któ ra utrzymywała tu expozyturę. Po zniesieniu kolegiaty utworzył rząd austryacki na nowo parafią, poczem w 1814 r. wybudowano istnie jący obecnie murowany kościół, w miejscu da wnego drewnianego Morawski, Sądecz. , I, 100, II, 195. Oprócz kościoła parafialnego znajdują się tu cztery kaplice, a w jednej z nich św. Anny odprawia się nabożeństwo kilka razy w roku. W P. urodził się 1631 r. Jan Papiec Papciński, założyciel zakonu maryanów kleryków regularnych Niepokala nego Poczęcia P. M. . Wstąpiwszy do zako nu pijarów w Podolińcu 19 listopada 1662 r. , został wraz z kilku towarzyszami uwolnionym od ślubów zakonnych przez Klemensa X i udał się do Korabiewskiej puszczy w celu zało żenia nowego zakonu. Regułę tego zakonu spisał Szczepan Wierzbowski, bisk. poznański, zatwierdził zaś Innocenty XII bulą z 3 września 1723 r. Jan Papciński niedożył tego, za kończył bowiem życie 17 października 1701 r. in odore sanctitatis w Górze Kalwaryi. Do parafii należy 19 miejscowości Biczyce z Krasnem, Brzeźna, Chochorowice, Gaboń z Pracz ką, Gołkowice, Gostowica, Juraszowa, Mokra Wieś, Naszacowice, Nieszkowa, Olszanka, Po drzyce, Rogi, Trzetrzewina, Skrudzina, Stadle, Szymanowice i Wyglaszowice. Ogólna liczba parafian 7870 rz. kat. , 862 ewang. , 120 izr. ; dyec. tarnowska, dek. łącki. Mac. Podegrodzie Spiskie, Podhradź al. Podzamcze, słow. Podhrad, niem. Kirchdrauf, węg. SzepesVàralya, miasto w hr. spiskiem Węgr. , w pow. i dystrykcie spiskim, przy gościńcu z hr. szaryskiego z Szerokiej do Lewoczy i Czwartku Donnersmarkt, pod 49 płn. sz. g. a 38 25 20 wsch. dłg. , w pięknej dolinie, wznies. 435 mt. npm. Niem. Kirchdrauf powstało z przekręcenia nazwy Kirchdorf; węgierska SzepesVàralya oznacza Podzamcze. Szepes Varalya, w dawnych dokumentach Subarx podane, oznaczało w odległych czasach gromadę domów, które legły na zach. zboczu góry zamkowej, gdzie dzisiaj ciągnie się ulica Podzamcze. W tej to części miasta mieszkali. ongi urzędnicy i czeladź zamkowa. To Podzamcze stanowiło bardzo ważny punkt w hr. spiskiem. Tu odbywali urzędnicy hrabstwa swoje zgromadzenia, naradzając się nad sprawami sądowemi i politycznemi swego kraju Analecta Scep. , III, 296. Później odbywano zgromadzenia jużto w Kieżmarku, jużteż w Lewoczy naprzemian. W skutek przybycia saskich osadników, którzy zamieszkali pod zamkiem, zwiększyło się Podzamcze i utworzyło osobną niemiecką gminę Kirchdrauf Supp. Anal. Scep. , 1, 61. P. należało do 1 stycznia 1876 do związku 16 miast spiskich, na czole którego stała Nowa Wieś Spiska Iglô. Po rozwiązaniu togo związku przeszło pod zarząd hrabstwa spiskiego, podobnie jak pozostałe i uzyskało własny magistrat. W 1880 r. było 3256 mk. , z których większa część mówi słowackim, mniejsza niemieckim językiem. Według szem. duch. dyec. spiskiej z r. 1878 było dusz rz. kat. 2634, gr. kat. 34, prot. 700, nieun. 373, żyd. 217, razom 3958. Par. rz. kat. założona r. 1174. Posiada metryki chrztu od r. 1662, ślubów i zmarłych z r. 1723. Kościół p. w. Narodzenia N. P. M. Do par. należą Kolbach z kośc. fil. p. w. św. Józefa, dwa młyny Kolbach, młyn Rybniczek i domy Haj powyżej miasta i za Hornadem. W całej parafii było r. 1878 rz. kat 3091, gr. kat. 35, prot. 700, nieun. 432, żyd. 220, razem 4478. Oprócz tego jest tu także kościół z klasztorem braci miłosierdzia p. w. św. Jana, a na cmentarzu kaplica p. w. św. Krzyża. Protestanci mają swój kościół a żydzi synagogę. Dla każdego z trzech wyznań są oddzielne szkoły. Szkoła katolicka stanęła dopiero r. 879. Miasto liczy 541 dm. a obszar gminy wynosi 3543 katastr. sążni kw. Mieszkańcy trudnią się handlem. Jarmarki tygodniowe, nadane miastu r. 1456 przez króla Władysława, należą do najświetniejszych na całym Spiżu. Najstarsze domy, dziś jeszcze istniejące, pochodzą z XV i XVI w. Na rynku wznosi się statua Matki Boskiej postawiona przez Teodora Lubomirskiego, starostę spiskiego. Istniały tu także klasztory, później zniesione Anal. Scep. , I, 416. Dziś jest tylko klasztor braci miłosierdzia, najstarszy tego zakonu klasztor na Węgrzech, założony r. 1650 przez Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Jakkolwiek miasto w skutek bojów, u stóp zamku staczanych, wiele ucierpiało, przecież należy dziś do najpiękniejszych miast spiskich. Na wschód od miasta, na wysokiej górze 634 mt. , a więc niemal 200 mt. nad miastem, wznosi się zamek, który hrabstwu temu nadał nazwę. W dokumentach mianują go Cips, Zips, Cepus, Scepus i t. p. ; Niemcy zowią go Zipserhaus, Węgrzy Szepesvar, a Słowacy Spiski Zamek. Według jednych zgorzał od pioruna, według drugich od ognia, powstałego w karczmie zamkowej r. 1780. Również nie wiele wiadomo o założeniu jego; wszelako już istniał r. 1120, gdyż dokumenta wspominają Borysa, burgrabiego zamku. Dokładny topograficzny opis zamku wraz z historycznemi uwagami podał Józef Hradszky Jahrb. des Ung. KarpatheuVerein. z 1883 r. , t. X; ob. też Weber, Zipser Geschichtsund Zeitbilder, Leutschau, 1880. W miejscu jest sąd powiat. , st. poczt. , urząd tel. i st. kol. żel, W okolicy miasta ciągnie

Podegrodzie

Spiskie