na. Późniejsze przeróbki zmieniły charakter pierwotny ostrołukowej budowli. Obecnie kościół ten jest parafialnym. Dwa drewniane kościoły św. Anny i św. Piotra, jakie miały tu istnieć, były niewątpliwie kaplicami, z których jedna zapewne łączyła się ze szpitalem dla u bogich, który obecnie jest przytułkiem dla starców i kalek. P. parafia, w dekanacie t. n. ma 4380 dusz. Płoński powiat gub. płockiej, utworzony w 1867 r. z 15 gmin dawnego płockiego, 1 gminy mławskiego i 1 pułtuskiego powiatu, zajmuje południowowschodnią część gubernii i ma 26, 01 mil kwadr. obszaru. Po łudniową granicę powiatu stanowi Wisła, oddzielająca go od pow. sochaczewskiego gub. warszawskiej, część płd. wschod. granicy tworży Narew, uchodząca na granicy powiatu pod Modlinem do Wisły; od zachodu graniczy z pow. pułtuskim, od północy z ciechanowskim i w części z sierpeckim, od zachodu z płockim. Układ poziomy obszaru przedstawia płaszczyznę pochylającą się ku Narwi i Wiśle. Obniżenie się poziomu występuje daleko wybitniej w kierunku ku dolinie Narwi niż w stronę doliny Wisły. Ztąd to w płd. wschodnim kierunku płynie zarówno główna rzeka, przerzynając powiat, Wkra wpada do Narwi naprzeciw Nowego Dworu jak i Płonka, najważniejszy jej dopływ na obszarze powiatu. Zachodnia połowa powiatu wznosi się średnio na 500 st. npm. a pojedyncze punkty dochodzą 560 st. Jestto dalszy ciąg płaskowzgórza ciągnącego się od Płocka przez okolice Bodzanowa i sięgającego aż pod Płońsk, który leży w zagłębieniu, jakie wytworzyła dolina rzeki Płonki wznies. 328 st. , podczas gdy okolica miasta wznosi się 400 do 480 st. W miarę zbliżania się ku dolinie Wkry, poziom obniża się i wschodnia część powiatu przedstawia około 350 st. wznies, średniego. Wisła, której poziom pod wsią Wychodź sięga 216 st. , płynie na obszarze powiatu prawie pod samą krawędzią dość nagle opadającej wyżyny, wznoszącej się 120 do 150 st. nad poziom rzeki. Najważniejszą rzeką w powiecie jest Wkra Działdówka, która wchodzi tu z pow. ciechanowskiego we wsi Kępa gm. Sochocin, płynie przez powiat w kierunku płd. wschodnim i wpada do Narwi w gm. Pomiechowo. Po przyborach wiosennych i jesiennych jest ona spławną, ma dno piaszczyste, brzegi wysokie, prąd dość szybki. Dopływami Wkry w powiecie są Płonka we wsi Kołoząb, Sona, biorąca początek we wsi Gościmin Zawady gm. Modzele i wpadająca we wsi PopielżynDolny gm. Szumlin, Naru szewka, mały strumień, i Żurawianka, dopływ Płonki. Obszar powiatu obejmuje ziemi ornej 5, 326 włók i 26 mr. , pod lasami 976 włók 20 mr. , łąk 238 włók, pod budowlami 227 włók 18 mr. , pod krzakami i zaroślami 594 włók 24 mr. , paśników 182 włók 8 mr. , ogrodów 13 włók 21 mr. i pod drogami, rzekami błotami i wygonami, czyli tak zwanych nieużytków 228 włók 8 mr. Co do natury ziemi ornej, to powiat można podzielić na dwie części; północno wschodnią i południowozacho dnią w pierwszej gleba piaszczysta, przeważnie żytnia a w ostatniej znajduje się więcej czarnoziemu. W 1886 r. wysiano pszenicy 19, 760 korcy, zebrano 148, 392 kor. , żyta wys. 42, 826 kor. , zebr. 262, 553 kor. , owsa, jęczmienia i gryki wys. 43, 445 kor. , zebr, 446, 182 kor. , kartofli zasadzono 90, 946 kor. , zebr. 454. 731 kor. , innych jarych zbóż wysiano 4762 kor. zebr. 23, 812 kor. Dla buraków ziemia nieodpowiednia, len zaś i konopie, jako też rośliny pastewne i trawy sztuczne siane są tylko dla użytku miejscowego. Lasy w powiecie są przeważnie iglaste i w ostatnich latach zostały bardzo podniszczone. Do większych należą lasy rządowe w gminach Sochocin i Pomiechowo. Zajmują one obszar 248 włók, lecz te dzisiaj, a mianowicie na Pomiechowie, są wycinane. Ilość łąk 238 włók co rok się zmniejsza, ponieważ właściciele zamieniają je na ziemie orne. Łąki te dały w 1886 r. 592, 800 pudów siana, co licząc po 37, 5 kopiejek za pud, wynosi 222, 300 rubli. W 1886 r. było w powiecie 178, 427 sztuk inwentarza, a mianowicie koni 11, 201, bydła 35, 011, owiec 97, 115, świń 34, 726 i kóz 374. Owiec zwyczajnej rasy 26, 0i2 a rasy poprawnej 71, 103. Hodowla owiec rasy poprawnej więcej jest rozwiniętą w stronie zachodniej powiatu. Ważniejsze owczarnie są w majątkach Krysk, Kroczewo, Arcelin, Żeromin, Sielec, Poświętne, Radzymin i Jarocin. Poprawne rasy inwentarza mają Nacpolsk bydło, Krysk bydło algawskie, Sielec owczarnia zarodowa owiec Negretti. Hodowla koni nie przedstawia nic godnego uwagi. We wsiach Kroczewo i Smarzewo są stacye ogierów rządowych. Główne bogactwo powiatu przedstawia rolnictwo. W większych majątkach zaprowadzono system płodozmienny. Zbiory zboża nie tylko zaspakajają potrzeby miejscowej ludności, ale także stanowią produkt handlowy. Po zaspokojeniu miejscowych potrzeb oraz potrzeb gorzelni i browarów pozostaje się dość znaczna ilość do sprzedaży. Głównymi punktami sprzedaży zboża są miasta Płońsk i Zakroczym. Handel zbożem przeważnie znajduje się w rękach żydów. Drugi produkt stanowi wełna, handel której znajduje się także w ręku miejscowych żydów. W ostatnich kilku latach gospodarstwo rolne zaczęło upadać; w wielu majątkach właściciele nic widząc dla siebie drogi do wyjścia z długów, znoszą budowle i pozostawiają ziemię bez zasiewów. Cena ziemi najwyższą była około 1880 r. ; wówczas za włókę ziemi

Płońsk