lę. Jednakże od czasu podniesienia akcyzy na spirytus i piwo, gałęź ta przemysłu rolnego coraz bardziej przybiera charakter fabrycznej produkcyi, gdy dotąd była tylko pomocniczą gałęzią gospodarstwa rolnego. Przodujące miejsce w przemyśle fabrycznym zajmują trzy akcyjne cukrownie w pow. ciechanowskim Ciechanów, z prod. roczną 377, 560 rs. , zatrudnia od 170 do 380 robotników; Izabelin, z prod. 400, 000 rs. , robot. 305; Krasiniec, z prod. 800, 000 rs. , zatrudnia do 450 robot. Wartość produkcyi wymienionych cukrowni wynosi 1, 577, 560 rs. 332, 640 pud. cukru. Fabryki te zatrudniają łącznie z administracyą 1, 130 osób, zapłaciły zaś akcyzy 197, 092 rs. W, , Krasińcu zaprowadzono oświetlenie elektryczne, Ciechanów zaś połączony jest drutem telegraficznym ze stacyą kolei nadwiślańskiej tejże nazwy. Do ważniejszych zaliczyć także można 2 fabryki narzędzi rolniczych w Płocku, browary w Maszewie pod Płockiem, oraz fabrykę odlewów żelaznych w pow. płońskim, w miejscowości zwan. Myza, prowadzoną od r. 1861, wyrabiającą specyalnie przyrządy i pociski artyleryjskie. Wartość wyrobów fabryki dochodzi do 250, 000 rs. , ludzi pracuje 155; w bieżącym roku dla braku obstalunków fabryka zawiesiła czynności. W r. 1886 wykupiono świadectw i biletów handlowych za 79, 284 rs. łącznie z 5000 rs. nowo ustanowionej opłaty rozkładowej od gildyjnych przedsiębierstw handlowych, w tej liczbie świadectw Iej gildyi 15, 2ej gildyi kl. 4ej 87, kl. 5ej 249; świadectw na handel detaliczny w miejscowościach kl. 4ej 530, kl. 5ej 2036; na handel rozwozowy 9, na handel kramarski 51; przemysłowych świadectw 1go rzędu kl. 5ej 4, 2go rzędu kl. 4 i 5ej 485; świadectw bezpłatnych 194. Oprócz tego wykupiono biletów 1ej gildyi 38, 2ej gildyi 4ej kl. 98, 5ej kl. 300; handlu drobnego 4ej kl. 684 i 5ej kl. 1592. Ogół produkcyi przemysłowofabrycznej wyniósł 5, 319, 226 rs. przy udziale 3540 robotników, w tej liczbie 77 cudzoziemców. Z przemysłu drobnego garncarstwo znacznie jest rozpowszechniono we wszystkich prawie powiatach; mieszkańcy Ciechanowa w piecach prostej konstrukcyi produkują rocznie wyrobów tego rodzaju za 40, 000 rs. Również w pow. ciechanowskim, więcej niżeli w pozostałych powiatach, znajdujemy kołodziejów których wyroby warte są około 15, 000 rs. Nadto w pow. płońskim i ciechanowskim znacznie rozwinięte jest bednarstwo 12, 000 w mławskim widocznej przewagi nie ma żadne rzemiosło wartość wyrobów bednarskich, stolarskich i garncarskich, razem wziętych obliczono tam w stosunku 6000 rs. Jarmarków w gubernii odbywa się przez rok 181, lecz ruch handlowy bywa barSłownik geograficzny Tom VIII Zeszyt 88. dzo słaby; nawet 4niowy jarmark w Płocku na św. Michał, przed kilku laty ustanowiony, nie przedstawia ważniejszych obrotów handlowych. Co do rozdziału własności gruntowej, to ziemie dworskie zajmują w powiecie płockim 155, 612 a włościańskie 62, 489 mr. ; w pow. płońskim ziemie dwor. 150, 327 i włośc. 71, 562 mr. ; w pow. lipnowskim dwor. 170, 105, włośc. 86, 403 mr. ; w pow. rypińskim dwor. 138, 384 i włośc. 69, 895 mr. ; w pow. mławskim dwor. 166, 594 i włośc. 68, 280 mr. ; w pow. sierpeckim dwor. 128, 601 i włośc. 51, 293 mr. ; w powiecie przasnyskim dwor. 94, 542 i włośc. 63, 674 mr. i w pow. ciechanowskim ziemie dwor. 156, 037 i włośc. 51, 349 mr. ; ogółem 1, 160, 202 mr. ziemi dworskiej i 524, 945 mr. ziemi włościańskiej. W gubernii przeważają majątki średniej wielkości; własności drobne przeważają w pow. mławskim, wielkie w pow. lipnowskim. Do najrozleglej szych zaliczają się Chełmica z obszarem 9014 mr. , oprócz służebności, Skępe 14 folw. 7, 995 mr. i Zbójno 2, 939 mr. , wszystkie w pow. lipnowskim. Majątków obciążonych pożyczką Towarzystwa kredyt. jest w gubernii 1138, na których ciąży pożyczki 12, 589, 950 rs. seryi 1ej 5, 380, 450, 2ej 946, 150, 3ej 1, 441, 950, 4ej 500, 000 i 5ej 4, 321, 200 rs. . Pożyczek na sumę od 100 do 1000 rs. udzielono 14, od 1000 do 5000 rs. 339, od 5000 do 10, 000 rs. 324, od 10, 000 do 20, 000 rs. 301, od 20, 000 do 40, 000 rs. 139, od 40, 000 do 60, 000 rs. 12, od 60, 000 do 80, 000 rs. 2, 1 pożyczka na 90, 000 rs. i 1 na 100, 000 rs. Oprócz tego zastawionych było 21 osad włościańskich na sumę 58, 400 rs. Państwowych podatków gubernia opłaca rocznie 704, 903 rs. , a mianowicie dworskiego gruntowego głównego 210, 775 rs. , dodatkowego 96, 321 rs. , podymnego z budowli dworskich 89, 871, głównego gruntowego z osad 3785 rs. , dodatkowego 1801 rs. , podymnego 105, 883 rs. , głównego gruntowego włościańskiego 102, 048 rs. , dodatkowego 50, 117 rs. , podymnego z miast 33, 213 rs. , kontyngensu liwerunkowego 978 rs. , składki transportowej 8487 rs. , opłaty od ubezpieczeń nieruchomości przewyższających wartość 5000 rs. 1618 rs. Akcyzy od trunków zapłacono 681, 980 rs. , od tytuniu 8127 rs. i od cukru 197, 092 rs. , razem 887, 199 rs. Specyalnych podatków gubernia winna opłacić a od ubezpieczeń rs. 271, 185, przypadających od sumy szacunk. 31, 651, 626 rs. ze wszystkich zabezpieczonych zubudowań. Szkody przez pożary zrządzone, w asekurowanych i nieasekurcwanych budowlach obliczone w 1866 r. na 696, 915 rs. Zapłacono tytułem strat pogorzelowych 257, 792 rs. Bydło, w ilości 243, 680 sztuk, ubezpieczone było na sumę 84, 581 rs. , za rzeź zaś podległego epidemiom wypłacono 1971 rs. , b Podatku dro20

Płock