powiatu, wyłączając z rachunku zakłady na ukowe w Płocku, są następne cyfry 33 szkół początkowych gminnych i wiejskich z 27101 uczących się, 3 kantoraty ewangielickie z 76 I ucz. i w m. Wyszogrodzie 2klas. szkoła męzka z 80 ucz. , lklas. żeń. z 67 ucz. , jedna wspólna w której 14 chłop. i 10 dziew. i niedzielno rzemieślnicza a w niej 22 ucz. co do szkół żydowskich brak ścisłych danych ogółem 1767 chłopców i 943 dziewczyn, co do wyznań 1957 katol, 69 praw. , 365 ewang. i 319 żyd. , co w zestawieniu z ogółem 16, 944 uczniów w gubernii przedstawia 1 7. Kasy oszczędności gminne istnieją w gminach Brwilno, Drobin, Święcice, Rogozino, Ramutowko, Zągoty, Lelice, Mąkolin i Kleniewo. Trzy pierwsze utworzone z procentów od funduszów skarbowych posiadają 2645 rs. , dwie zaś ostatnie otwarte z funduszów gminnych i posiadają 852 rs. , łącznie 7381 rs. , oprócz 28, 159 rs. prywatnych kapitałów wkłado wych. Z kas tych użytkować mogą włościanie danej gminy i jej bezrolni mieszkańcy. Wysokość pożyczki udzielanej na 1 mr. ziemi oznaczona w pow. płockim najwyższa, to jest 8 rs. 50 kop. Pod względem kościelnym dekanat płocki dyec. płockiej składa się z 33 parafii Biała, Bielsk, Blichowo, Bodzanów, Bonisław, Brwilno, Bulkowo, Ciachcin, Daniszewo. Drobin, Góra, Imielnica, Kobylniki, Łęg, Łętowo, Miszewo Murowane, Miszewo Strzałkowskie, Orszymowo, Pilichowo, Płock, Proboszczowice, Radzanowo, Rogotworsk, Sikorz, Słupia, Słupno, Staroźreby, Święcienice, Trzepowo, Woźniki, Wyszogród, Zagroba i Zakrzewo. Pod względem sądowym powiat stanowi 2 okręgi sądów pokoju dla Płocka jeden dla Wyszogrodu i 4 okręgi sądów gminnych we wsiach Niegłosy, Bielsk, Góra i Bodzanów. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 15 gmin Zągoty 28 wsi i osad, Kleniewo 31, Lelice 18, Majki 33, Góra 24, Drobin 31, Łubki 24, Staroźreby 30, Mąkolin 23, Ramutówko 28, Rębowo 16, Święcice 33, Brwilno 20 i Rogozino 34. Prócz tego są w powiecie dwa miasta Płock i Wyszogród 218 dm. i 4300 mk. i trzy osady Drobin 112 dm. i 2415 mk. , Bielsk 92 dm. i 810 mk. i Bodzanów 85 dm. i 1071 mk. . Płocka gubernia utworzona została z dawniejszej gubernii t. n. , której część pow. ostrołęcki i pułtuski weszła w 1867 r. wskład nowo utworzonej gub. łomżyńskiej. Zajmuje ona zachodniopółnocną część królestwa polskiego, i obejmuje 197, 55 mil kwadr. , t. j. 9558, 4 wiorst al. 10, 187, 7 klm. kwadr. Południową i połudn. zach. granicę gubernii stanowi Wisła, oddzielająca ją od gub. warszawskiej, ciągnącej się wzdłuż przeciwległego lewego brzegu tej rzeki. Od zachodu i północy graniczy gub. z Prusami zachodnie i wschodnie Prussy, od których odgranicza na przestrzeni od Lubicza do ujścia Rypienicy rz. Drwęca. Od wschodu przytyka do gub. łomżyńskiej pow. ostrołęcki, makowski, pułtuski. O układzie geologicznym tego obszaru niemamy dotąd wiadomości. Na mapie Puscha Pam. Fizyogr. , t. I, oznaczoną jest tylko wzdłuż brzegów Wisły formacya węgla brunatnego, której istnienie stwierdziły odkrycia pokładów tego węgla. Taż sama formacya zaznaczoną jest w półn. części gubernii w pasie między Mławą a Kolnem. Go do układu powierzchni, to przedstawia się obszar zajmowany przez gubernią, w ogólnym zarysie, jako równina pochylająca się od wyżyny pojezierza baltyckiego ku Wiśle i Narwi, od północy i płn. zacho du ku wschodowi i płd. wschodowi. Przy szczegółowszem rozpatrzeniu się odróżnimy tu kilka odrębnych części. W północnej części gubernii spotykamy się z odnogą wyżyny baltyckiej, zajmującą półn. wschodnią i wschodnią część pow. mławskiego, większą połowę zachodnią pow. przasnyskiego i część pow, ciechanowskiego. Chorzele, Mława, Ciechanów mieszczą się na stokach tego tarasu i oznaczają w przybliżeniu jego krańcowe punkty. Taras ten, wzniesiony średnio 500 st. npm. i poprzerzynany licznemi zagłębieniami błotnistemi, dźwiga na sobie drugi taras, wzniesiony 1000 do 1150 stóp. To drugie piętro wyżyny przedstawia się w półn. części jako błotnista kotlina, zamknięta dokoła wysokimi brzegami i stanowiąca kiedyś dno rozległego jeziora, którego wody spłynęły korytem rzeki Orzyc, mającej tu swój początek. Kotlina ta znana jest jako błota Niemyje. Wyniosłe krawędzie otaczającej ją wyżyny sięgają koło Rud Szydłowskich na prawo od drogi z Nosarzewa do Szydłowa do 1150 st. npm. ; inne punkty nadbrzeżne, jak Dębsk, Wola Dębska, mają do 1050 st. Ten wyniosły taras ciągnie się dalej jeszcze ku południowi na Stupsk i Krośnice 1033 st. i dopiero w pobliżu Ciechanowa w stronie zach. połn. obniża się szybko do 400 stóp. Rzeka Orzyc okrąża wielkim łukiem tę wyżynę, uprowadzając przez prawoboczne dopływy jej wody a Łydynia, biorąca początek w połudn. części tegoż wyniosłego tarasu, z którego wypływa Orzyc, zaznacza w dolnym swym biegu jego południowo zachodnią granicę w okolicy Ciechanowa. Niższe piętro tej wyżyny rozciąga się jako pagórkowata, piaszczysta, nieżyzna równina wzdłuż granicy pruskiej w północnej i półn. wschodniej części pow. mławskiego i wschodniej części pow. przasnyskiego. Środkowa część obszaru gubernii, zawarta między rzekami Wkrą i Skrwą od zachodu, przedstawia równinę lekko pochylającą się w kie

Płock