zestawienie Płocka z Połockiem, ale w obu widzi zwyczajną przemianę normańskiej nazwy Paltsk, Paltesk, Paltyska. Cztery etymologie ks. Krzyżanowskiego Katedra Płocka i jej Biskupi 1876 r. z nich dwie greckie dają płot i płaca do wyboru. Zestawienie nazw Połtowsk dziś Pułtusk, Połock i Płock, w każdym razie pewną analogią fonetyczną ujawnia. Do porównania nastręczają się rzeka Pełtew, Płotycze jezioro w dobrach Wereszczyn pow. włodawski. Kś. Wawrzyniec z Wzerocza, dr. medyc. , teol. i prawa 1614 autor rękopismu zawierającego rzecz o Mazowszu. spis biskupów, opis Płocka, zarazem sztukę dobrego umierania i spowiedzi, wywodzi Płock od płoto navigium, płoty pływaki w sieciach, albo płoki inclinatio, lub, że wymawiają Płotsko, od płotu sepes por. Pisma histor. Gawareckiego 1824, str. 3 n. 6. Historya Płocka z kronik i roczników sięga zaledwo w czasy Władysława Hermana 1102, który był wielce zamiłowany w swojem Mazowszu jak mówi t. z. Gallus i stale w P. przebywał, w nim umarł i spadkiem Zbigniewowi ten gród przekazał. Wiadomo, że po śmierci Bolesława II i innych braci Mieszka i Ottona, Władysław Herman, , sam panował. Łatwo sie domyśleć, że już 1058 r. po śmierci ojca P, wziął jako swój udział, o tyle podległym będąc Bolesławowi II, o ile wyższość uzdolnienia aż do 1138 r. decydowała o tem, kto będzie wyobrażał jedność kierunku działania całego państwa, mimo istnienia dzielnic samoistnych. W odtworzeniu dziejów P. za połowę XII w. nie sięgamy. Pobyt w nim Masława Mojsława, wybranego panem Mazowsza po wygnaniu Piastów 1036, jest tylko prawdopodobną wielce, ale nieudowodnioną ściśle hypotezą. W kronice Gallusa 1138, 1146 P, nosi tytuł urbs, civitas, a nazwa jego przekształcona na Banklaja, dochodzi aż do Sycylii, gdzie geograf arabski Edrisi, na dworze Rogera II układał swój opis Europy 1139 1154. Drzwi katedry płockiej koło 1152 robione w Magdeburgu dla Płocka Bloucich, a dokończone 1388 1390 dla W. Nowogrodu, świadczą o ile znanym był P. na zachodzie Pol. wiek. śred. Lelewela, II, 366, IV, 369. Dzieje katedry z dokumentów i kronik nie dadzą dat wcześniejszych niż historya miasta. Najdawniejszy ślad kościoła zwanego jeszcze 1237 r. kościołem Wisława albo Wojsława Kod. Maz. 11 znajduje się w akcie bisk. płockiego Getka Kod. Mazow. 2, potomka jego fundatora. Druga żona jego pradziada Wisława albo Wojsława, bezdzietna, dała początek uposażeniu tej fundacyi mężowskiej. Synami Wisława, a dziadami Getka, są dwaj bracia Trojan i Janusz. Pierwszy jest zarządcą majątków procurator ks, Bolesława IV 1155 r. Kod. Wielkp. 3 i ztąd wymieniony w akcie jego donacyi, w P. uczynionej na rzecz opactwa w Mogilnie, błędnie Bolesławowi II przypisanej. Obaj bracia napewno wymienieni są na akcie nadań trzemeszeńskich z 1145 r. Kod. Wielkp. , 11. Komes Trojan posiada i darowywa Pilchutkowo i Grobowno z jazem na Wiśle Pilchutkowo to jest Pikutkowem, jak chcą objaśniacze które darował Łokietek 1292 r. Brześciowi Rzyszcz. Cod. dypl. Pol, I, str. 143, 79. Brat Trojana komes Janusz nadaje Trzemesznu Strzelno, a po zbudowaniu, z żoną Sulisławą, dal mu zamek Wyszogród, dzierżony z łaski książęcej. Ojciec Getka, imieniem Sasin Rzyszcz. , II, str. 23 jest może obecny poświęceniu kościoła w Łęczycy 1161 Gawarecki, Pamięt. histor. Płocki 1828, str. 1, choć imię jedynym tu śladem, może niechronologicznym w stosunku do aktu 1145 r. Jestli Wojsław, propinguus Sieciecha za Władysława Hermana tylko powinowatym po kądzieli Toporczyków, trudno więcej, nad domysł stawić. Getko zaś biskup, zaliczany przez Paprockiego do Gryfów Herby, str. 123, pochodzić może z tego rodu, bo jest kolatorem prebendy w Kijach z sukcesyi po Żyronie Monum. Medii Aevi, I, str. 13; por. Kodeks Wielkp. , 34. Ten Źyron wojewoda z Bożej łaski Mazowsza za Leszka 1186 jest napewno dobrodziejem katedry płockiej w 1185 Ledebur, Allgem, Archiv. , XIV jak rodzina Getka. Gdyby więc Wojsław pradziad Getka propinquus po kądzieli Sieciecha Toporczyka, a jako pradziad był tylko po mieczu Gryfitą, wówczas fundacya tego kościoła Wojsława w P. , sięgałaby dość może głęboko w wiek XII, zbliżając się do daty pobytu tamże Władysława Hermana. Kościół zwany kościołem Wisława, w akcie Getka jest identyfikowanym z kościołem N. Maryi w Płocku, z czem praktyka późniejsza zupełnie się zgadza Kod. Mazow. , 11, str. 327, 176 i 253 z r. 1425 i 1485. Długosz, a za nim mylnie Gawarecki Pisma histor. , str. 42, lubo kś. Wawrzyniec przezeń cytowany, prawdziwie i autorzy Staroż. Polski Baliński i Lipiński wyd. 1885, I, str. 410 odnoszą jej fundacyą i biskupstwa do 966 r. i podają, iż była założona pierwotnie pod wez. św. Zygmunta burgundzkiego króla Hist. pol. , II, str. 118. Jakkolwiek jednak w 1345 r. bulla papieska daje katedrze wezwanie N. Maryi Panny i św. Zygmunta Kod. Mazow. 15, to faktycznie relikwie św. Henryka i Zygmunta koło 65 r. Monum. Germ. Pertzi, IV, str. 814 816 przywiózł dopiero biskup płocki Werner zabity w 1172 do Płocka. Wcześniej więc imię św. Zygmunta do intytulacyi katedry stanowczo wejść nie mogło. Szereg biskupów u Długosza, jak Angelotus 966

Płock