niosły w ciągu 1886 r. 135, 049 rs. 98 kop. , od włościan 175, 864 rs. , z osad 15, 409 rs. , od dworów zwyczajny podatek podymny wyniósł 63, 043 rs. 75 kop. , dodatkowy 20, 390 rs. 65 kop. Podatek zwyczajny gruntowy od dworów przyniósł w tymże roku skarbowi 157, 598 rs. 51 kop. , dodatkowy zaś 78, 464 rs. 28 kop. ; od włościan podatek zwyczajny gruntowy wyniósł 154, 781 rs. 45 kop. , dodatkowy 77, 188 rs. 15 kop, ; osady zapłaciły podatku zwyczajnego 11, 122 rs 22 kop. , dodatkowego 4531 rs. 19 kop. Kontyngens liwerunkowy z miast, zamiast podatku gruntowego, 1332 rs. 44 kop. Transportowy w 1885 r. wyniósł 16, 344 rs. 16 kop. Od 6609 zaasekurowanych budowli miejskich, ubezpieczonych na sumę 14, 906, 170 rs. , i od 91, 365 budowli w powiatach, ubezpieczonych na sumę 31, 935, 960 rs. , składka ogniowa za tenże rok wyniosła 379, 481 10 kop. Asekuracya od 248, 005 sztuk rs, bydła wyniosła 2480 rs. 5 kop. Kwaterunkowa opłata 129, 279 rs. 30 kop. ; składka bóżniczna z 39 istniejących w gubernii okręgów bóżnicznych wyniosła 46, 758 rs. 40 kop. ; dochód skarbowy z akcyzy gub. piotrkowskiej przyniósł 2, 071, 037 rs, 31 kop. Browarów było w gubernii 15, dystylarni 7, gorzelni 54. Szosy państwowej jest w gub. 97 1 2 wiorst, z tych kaliskofabrycznej 76 3 4 wiorsty i olkusko górniczej 20 3 4 wiorsty. Szosy gubernialnej pierwszego rzędu 496 wiorst; wszystkich dróg drugorzędnych jest 1396 1 4 w. Na utrzymanie tych dróg wydano z funduszów; państwowych 31, 177 rs. i z funduszów drogowych gubernialnych 123, 165 rs. 75 kop. Szarwarkowej opłaty pobrano w ciągu roku 100, 137 rs. 35 kop. ; składki gminne na ten cel wyniosły 14, 890 rs. 50 kop. ; z kas miejskich wydatkowano 16, 847 rs. Przytem na utrzymanie tak szosowych jak i nieszosowanych dróg użyto w naturze 9875 dni konnych oraz 29, 647dni pieszych, Na powyższych drogach znajdowało się 10 mostów taryfowych, ogólnej długości na 1394 stóp i 686 nietaryfowych, długichna8297 st. W gubernii zamieszkuje stale 87 lekarzy, z tych 24 rządowych, 63 wolnopraktykują cych, 9 weterynarzy, 220 felczerów, 114 akuszerek, 54 aptek. Jest 10 szpitali, na 276 łóżek; oprócz tego istnieje prywatny zakład wodoleczniczy w Nowem Mieście nad Pilicą i ośm prywatnych szpitali po wsiach i przy fabrykach. Domów przytułku jest 7; ochronek dla dzieci katolickich 3, dla dzieci prawosławnych 1, oraz 13 przytułków i 3 ochronki wiejskie, Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcian istnieją w Piotrkowie i Łodzi. Gimnazyów męskich gubernia liczy 3, żeńskie jedno; jedną szkołę wyższą rzemieślniczą, 2 szkoły niedzielno handlowe, 2 szkoły 4klasowe miejskie, jedną 2kla80wą i 2 początkowe 2kl. , szkół elementarnych jednoklasowych 448; szkół nie dzielnorzemieślniczych 17; elementarnych szkół żydowskich 12; prywatnych zakładów naukowych 31, takichże żydowskich 5; kantoratów augsburskich i reformowanych 57; szkół elementarnych utrzymywanych przez osoby prywatne przy fabrykach i zakładach 7; razem 594 zakłady naukowe. W 1885 r. pobierało w szkołach tych nauki 23, 955 chłopców i 15, 658 dziewcząt razem 39, 613 uczniów; z tej liczby w miastach pobierało naukę 11, 455 u czniów; w innych szkołach rozrzuconych po powiatach 28, 158. Na każde 1533 osób przypada w gubernii jedna szkoła, na każdą szkołę 67 uczniów. W obrębie gubernii znajduje się 37 księgarni i 10 czytelni publicznych; drukarń i litografii 26; wychodzi 3 polski i 2 niemieckie czasopisma. Kas oszczędnościowowkładowych jest 103, z kapitałem zakładowym 128, 114 rs. 81 kop. Pod względem kościelnym gubernia dzieli się na ośm dekanatów piotrkowski, brzeziński, łaski, łódzki, rawski, noworadomski, częstochowski i będziński; należy do dyecezyi kujawskokaliskiej, a częścią do kieleckiej i archidyecezyi warszawskiej. Pod względem sądowym podzielona jest na dwa okręgi sądów pokoju, pierwszy piotrkowski, drugi częstochowski; z tych pierwszy ma 10 oddziałów I i II w Piotrkowie, III w Brzezinach, IV, V, VI, VII, VIII w Łodzi, IX w Rawie, X w Łasku. Drugi okrąg dzieli się na trzy oddziały XI, XII i XIII w Częstochowie, Będzinie i Noworadomsku, Nadto gubernia dzieli się na 43 okręgi sądów gminnych. Pod względem administracyjnym dzieli się na 8 powiatów i 150 gmin, z których jedna ma 2000 dusz; 42, od 2000 do 4000; 63 od 4000 do 6000 i 37 przeszło po 6000 mk. Obzor petrok. gub. za 1885. Co się tyczy urządzenia akcyznego gubernia stanowi trzy okręgi akcyzie IV, V i VI, należące do kaliskopiotrkowskiego zarządu akcyznego. Zarząd pocztowy należy do okręgu warszawskiego. Gubernia piotrkowska w dzisiejszych granicach swoich zajmuje północną część dawnego województwa krakowskiego wraz z ks. siewierskiem, pomiędzy rzekami Brynicą, Białą Przemszą. Pilicą, Liczwartą i ziemię sieradz ką województwa sieradzkiego. Północna część pow. brzezińskiego, łódzkiego, oraz południowo zachodnia część pow. rawskiego stanowiły niegdyś część województwa łęczyckiego; pozostała część pow. rawskiego, to dawna ziemia rawska, należąca do wwdztwa rawskiego. W 1793 r. część z dawnego wwdztwa sieradzkiego, a w 1795 r. i całe przeszło pod panowanie Prus. W 1815 r. obszar ten wszedł w skład księstwa warszawskiego, stanowiąc część departamentów warszawskiego i kaliskiego. Po utworzeniu królestwa polskiego,

Piotrków