stępujące opłaty czynszu świątecznego z ratusza fi. 16, owsa stacyjnego z ratusza 120 korcy, licząc korzec po fl. 1 gr. 10, piwa stacyjnego beczek 12, po fl. 3 beczka, od rzeźników z jatek fi. 12 gr. 24, łopatkowego czyli łoju nietopionego kamieni 16 a fl. 3, od prasołów czyli przekupniów soli fl. 1 gr. 6, z domów szynkowych fi. 6 gr. 10, od wymiaru 500 korcy słodów piwnych i 100 gorzałczanych, licząc od korca fl. 3 gr. 15. Od piekarek targowego i jarmarcznego po fi. 1, oraz z pola zwanego Folarka, nadanego miastu przez Władysława Jagiełłę, 8 grzywien na św. Marcin. Nadto P. jakkolwiek wolny od postojow i leży żołnierza, obowiązany był w razie pospolitego ruszenia stawać z innemi miastami województwa sieradzkiego; dostarczał też na potrzebę wojenną czterech pachołków w barwie, z muszkietami i wozem. Na mieszczanach ciążył obowiązek naprawy i obrony murów miejskich, tak że przywilej Henryka Walezyusza z 1574 roku zastrzega, by nikogo do obywatelstwa nie dopuszczono pierwej, dopóki by w cekhauzie nie złożył rusznicy. Lustracye koronne, których w P. dopełniono trzy w latach 1565, 1629 i 1659, wiele ciekawych zawierają szczegółów. Lustracya dopełniona za Zygmunta III, znajduje się podobno w aktach archiwum piotrkowskiego, przewiezionego do Warszawy. Podług Flatta Opis Piotrkowa trybunalskiego podaje ona, że mury miejskie utrzymywane były kosztem miasta; że przy bramie Wolborskiej znajdowała się szkoła parafialna, przez proboszcza utrzymywana; dworków szlacheckich było w mieście 15, na przedmieściach 32, w mieście domów 123, bez browarów a z browarami 47. Trzecia lustracya w 1659 r. znajduje się w archiwum koronnem w Oblatach trybunału piotrkowskiego i w Lustracyach Wielkopolski anno 1659 1661, księga 64, fol. 42 47. Lustracya ta ze wszystkich najobszerniejsza i zawiera wiele szczegółów do historyi P. Zestawiając dane pierwszej i trzeciej lustracyi, otrzymamy dość ciekawe wskazówki co do rozwoju miasta por. pracę E. Dylewskiego, , Tydzień za 1883 r. . Podczas 1ej lustracyi było dworków szlacheccich 20, podczas ostatniej 18; domów do mieszczan należących lsza lustracya znalazła 182, ostatnia 142. Domostw pustkami stojących było w 1564 r. 3 a w 1659 r. 16. Pierwsza lustracya wspomina o jednym zaledwie domu na przedmieściu, ostatnia wymienia całe trzy przedmieścia Sieradzkie, Krakowskie i Rokszyckie i znajduje tam 81 domów. Tak więc w ciągu 90 lat liczba domów w obrębie miasta zmniejszyła się o 23; na przedmieściach zaś wzrosła o 81. W ciągu 90 lat liczba miejscowych szewców, rzeźników i przekupniów soli pozostaje niezmienną; piwowarów w 1569 r. liczono 154, w 1659 r. 94. Beczka piwa, która w 1569 r. kosztowała 24 grosze, w 1659 r. ceniona 3 złp. Kamień łoju w tymże samym stosunku podrożał. Za korzec owsa, ceniony w 1569 r. na 8 gr. , płacą w 1659 zł. 1 gr. 10; korzec słodu piwnego, kosztujący według 1 lustracyi groszy 15, w następstwie bywa sprzedawany za zł. 3 gr. 15. Co do ciężarów miejskich o tych lustracye prawie zupełnie milczą; w ostatniej znajdujemy wzmiankę, że cechy winny wnosić do skrzynki miejskiej podatek na obronę murów; ilości jednak tego poboru lustracya nie oznacza. Kupcy przyjeżdżający na trybunał zł. 50, a żydzi zł. 20 na rzecz miasta uiszczać byli obowiązani. Główną i najważniejszą część lustracyi stanowi wyliczenie poborów zamkowi należących, których ogółem rocznie pobierano z miasta podczas 1 lustracyi złp. 1464 gr. 9, podczas ostatniej 4282 złp. 23 gr. Z tego to dochodu na skarb krakowski szło 3 5 na rzecz starosty 1 5, pozostała piąta część stanowiła pobór kwarciany. Tak więc w epoce między pierwszą a ostatnią lustracya pobory z miasta prawie trzy razy się powiększyły, nie licząc w to poradlnego, opłacanego przez kmieci powiatów piotrkowskiego i radomskiego, które do dochodów starostwa piotrkowskiego zaliczano. Nowym źródłem dochodu był handel, jaki podczas sesyi trybunalskich prowadzili w mieście obcy przybysze i żydzi. Pobierane od nich złp. 186 figurują dopiero w budżecie miasta za rok 1659. Przybywa podwodne, które w 1 lustracyi nie było notowane z przyczyny, iż wówczas miasta dostarczały komornikom królewskim podwód w naturze; na stały podatek zaś dopiero później je zamieniono. Nakoniec skarb z dwóch źródeł przestaje czerpać dochody nie pobiera łanowego, od którego zwolnił mieszczan piotrkowskich Władysław IV i win bitych kar pieniężnych za wykroczenia policyjne, przez marszałka podczas sejmu sądzone, odkąd sejmy przestały się w P. odbywać. Podatki sejmowe, z miasta pobierano, płynęły do skarbu pospolitego z tych samych źródeł co i pobory do zamku należące. Różnica zachodzi tylko w ilości pobieranego podatku. Tak np. łanowego miejskiego w roku poborowym, oprócz zwykłych 2 gr. z łanu uiszczonych skarbowi nadwornemu, płacono na skarb pospolity po 20 i 30 gr. z łanu. Lustracye P. podają ilość szosu płaconego przez miasto na skarb pospolity a mianowicie do roku 1531 płacono po złp. 70; od roku 1531 do 1559 r. płacono złp. 50 a od roku 1559 już tylko złp, 40. Oprócz powyższych podatków lustracye wspominają o dziesięcinach piotrkowskich; wybierali je z ról miejskich i powiatu arcybiskup, opat z Witowa i pleban piotrkowski. Inwentarz podawczy starostwa piotrkowskiego do archi

Piotrków