województw. W 1458 r. na zjazd zwołany do Piotrkowa przybył Iskra, gubernator Węgier, z propozycyą by król orężem prawa swe po bracie do korony węgierskiej popierał. W 1459 r, znowu ma miejsce zjazd walny, na którym panowie przypisując królowi niepowodzenia w Prusiech, odmawiają podatku i pospolitego ruszenia. Kazimierz, nie dopiąwszy celu i na następnym sejmie, zwołanym we wrześniu tegoż roku, wymógł dopiero na szlachcie przychylenie się do swego żądania na zjeździe w grudniu tegoż roku w P. odbytym, na którym uchwalono żądane zasiłki pieniężne, ale za to król zmuszony był zgodzić się na przybranie dwudziestu mężów zaufania, którzy odtąd na wszystkie sprawy państwowe wpływali. W 1462 r. rozstrzygnęła się w P. sprawa o spadkobierstwo po Władysławie ks. płockim, pomiędzy królem Kazimierzem z jednej a Konradem Mazowieckim i innymi spadkobiercami z drugiej strony. Przewodniczył sądowi Stanisław Ostroróg. Przysądzono dziedzictwo królowi Kazimierzowi, skutkiem czego ziemia płocka, sochaczewska i gostyńska do Korony przyłączone zostały. W 1463 r. zakończony został w P. spór o biskupstwo krakowskie pomiędzy Jakubem z Sienna a Janem Gruszczyńskim. W1467 r. d. 3 maja, nieobecni przy układach toruńskich senatorowie, na sejmie w P. pokój toruński podpisali i król nabyte ziemie podzielił na trzy województwa, zaprowadziwszy w nich też same co i w Koronie porządki. Na sejmie w 1468 r. po raz pierwszy zasiedli posłowie ziemscy, wybrani ze wszystkich ziem i powiatów Wielkiej i Małej Polski, umocowani od szlachty do stanowienia o poborach na potrzeby publiczne. W 1469 r. posłowie czescy przybyli do P. w celu ofiarowania korony Władysławowi, najstarszemu synowi Kazimierza Jagiellończyka. Odtąd sejmy bardzo często ponawiały się w P. , mianowicie w 1470, 1472, 1473 i 1474 r. , głównie w celu uzyskania od stanów nowych podatków. Ostatni sejm za panowania Kazimierza, odbyty w P. 1478 r. , zwołany był w celu obmyślenia środków ostatecznego uspokojenia pruskich prowincyi. Tu nadto ułożono notę do Rzymu, wykazującą bezzasadność klątwy rzuconej na króla przez legata, sprzyjającego krzyżakom, oraz żądającą zatwierdzenia traktatu toruńskiego, czego dotąd papież Sykstus IV odmawiał. Od śmierci Kazimierza Jagiellończyka P. staje się miejscem zjazdów potwierdzających objęcie tronu królów jagiellońskiej dynastyi. W 1492 r. ogłoszono tu Olbrachta. W 1496 r. tenże Jan Olbracht na sejmie w P. podpisał uchwałę, mocą której województwa miały dawać posłom na sejmikach obranym instrukcye na sejm walny, król zaś nic przedsiębrać takiego nie może, coby się tyczyło zaprowadzenia nowych ustaw, lub zniesienia dawnych. Po śmierci Olbrachta w 1501 r. , brat jego Aleksander w P. na tron powołanym został; w roku zaś 1506 Zygmunt I, za którego panowania odbył się w P. cały szereg sejmów. Z tych zasługują na wspomnienie sejm z 1512 r. , na którym uchwalono po 18 gr. na rok pierwszy, a po 12 na drugi podatku łanowego, na utrzymanie stałe 4000 konnicy na obronę Podola; sejm 1528 r. , na którym następcą po ojcu wybrano dziesięcioletniego Zygmunta Augusta i wreszcie sejm 1529 r. , na którym po śmierci Janusza i Stanisława, Mazowsze zostało do Korony wcielone. Inne sejmy odbywały się tu w la tach 1509, 1511, 1522, 1526, 1534, 1538, 1542, 1543, 1544 i 1547. W 1548 r. na sejmie w P. chciano zmusić Zygmunta Augusta do rozwodu z Barbarą. Sejm ten ciągnął się do 1549 r. W 1550 r. d. 5 maja zaczęły się znów obrady, na których sprawa rozwodowa pominiętą została a sprawa egzekucyi praw na pierwszy plan wysunięta. Panowie domagali się potwierdzenia praw od czasów króla Aleksandra wydanych; Zygmunt August wymogom tym tamę położył i sejm na niczem się skończył. Sprawa o juryzdykcyą duchowną i złączoną z nią sprawa Orzechowskiego uwydatniły na sejmie 1552 r. przewagę nowych pojęć religijnych i ogólną niechęć względem duchowieństwa. Na zjeździe w P. 1563 r. zabroniono starostom wykonywać egzekucyą na tych, którzy pod klątwą zostawali. Sejm 1564 r. wielki jako sądny dzień, jak mówi Bielski, pamiętnym jest przez to, iż ustanowioną na nim została kwarta, gdyż król z miłości ku Rzpltej, wszystkich dochodów swoich część czwartą na obronę ojczyzny dać pozwolił. Na tymże sejmie ustanowiono sądy wojewódzkie. W końcu 1567 r. odbył się w P. ostatni sejm, poczem na miejsce obrad przeznaczoną została Warszawa. Po dziesięcioletniej przerwie mury P. nowem zawrzały życiem, gdy Stefan Batory w 1578 r. ustanowił tu dla Wielkopolski i Mazowsza trybunał koronny, który tu przez 214 lat corocznie przez 6 miesięcy swoją kadencyą odbywał. Sądy, trybunałami zwane, od których P. nazwę trybunalskiego otrzymał, odbywały się w ratuszu trybunalskim, wzniesionym pośrodku rynku piotrkowskiego około 1580 r. Był to jednopiętrowy, obszerny gmach, o wysokim dachu. Od strony południowej z murem ratusza łączyła się i ponad dach wznosiła okrągła wieża, w rodzaju baszty, dobudowana w 1611 r. kosztem powiatu piotrkowskiego. Była ona podzielona na górną i dolną i służyła za więzienie szlachty. W górnej, oświeconej oknami, odsiadywała szlachta karę za mniejsze przewinienia, pokutę; za ciężkie zaś zbrodnie,

Piotrków