jez. Pskowskiego, między Koszlachą a Sokolinem; długa 60 wiorst. Pina, rzeka poleska, należąca do systematu wodnego Prypeci, przedstawia wiele trudności dla geografa w oznaczeniu jej biegu. Na mapie Polski z XVI w. Wacława Giędrojcia, zamieszczonej następnie w atlasie Abrahama Orteliusa, niema Finy, a Pińsk umieszczony błędnie nad Prypecią. Na karcie Rzpltej Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła z XVII w. , P. niedbale wykazana jako dopływ Prypeci Perepetus. Władysław Łubieński w dziele świat zaledwo jej ślad błędnie nakreślił na dołączonej karcie. Rizzi Zanoni w atlasie Polski z 1772 r. całkiem źle zaznaczył początek P. , mianowicie w okolicy Dywina w wwdztwie brzeskolitewskiem, a błąd ten został powtórzony przez Jana Topolnickiego, w mapie starożytnej Polski, wydanej we Lwowie 1864 r. Tłumacz Dykcyonarza geograficznego Echarda 1782 r. podał o Pinie krótkie i błędne wiadomości. Nawet dość dokładny geograf rossyjski Stołpiańskij, w opisie Dziewięciu zachodnich guberni 1866 r. daje początek P. w gub. wołyńskiej i powiada, że P. tylko kilka wiorst płynie na obszarze gub. grodzieńskiej, łącząc się tu z Muchawcem str. 50. Encyklopedya Orgelbranda poskąpiła miejsca dla opisu tej rzeki, o której miał już mówić na sejmie 1635 r. Jerzy Ossoliński, kanclerz, podając myśl połączenia drogą wodną morza Czarnego z Baltykiem. Dopiero nieco dokładniejszą wiadomość o P. podał Jan Stukenberg w t. II Hydrografii Rossyi z 1861 r. i ztąd czerpał materyał pułkow. Zieliński do Geograficznostatystycznego opisu mińskiej gub. 1864 r. . Co do początku P. to trudno obecnie na pewno zaznaczyć takowy, bieg bowiem rzeki został od dawna skanalizowany w zachodniej stronie do Muchawca, dopływu Bugu, i na wschód do samego Pińska. Za główny jednak zbiornik wód Piny, płynącej pośrednio do morza Czarnego i Wołoki dopł. Muchawca, z którą się P. dziś łączy kanałem ob. Muchawiecki kanał, należy uważać olbrzymie niziny i bagna w pow. kobryńskim, w okolicy pomiędzy wsiami Horki, Wołowiel, Hołowczyce, Antopol, Horodziec, Demidowszczyzna, Berezna z jednej, a wsiami Zakrynica, Zalesie, Bołota i Czeliszczewicze z drugiej strony. Ta kilkomilowa przestrzeń stanowi dział wodny, który oddawna zwracał uwagę statystów naszych, ze względu na handlowoekonomiczne stosunki kraju. Niewiadomo dokładnie kiedy mianowicie przed 1775 r. P. była uspławnioną, gdyż konstytucya z r. 1766 głucho tylko poleciła komisy i skarbu oczyszczać rzeki portowe i łączyć je z innemi, na który to cel Stany wyasygnowały 100, 000 złotych corocznie Vol. Leg. , t. VII, fol. 516. W 1775 r. konstytucya stanowczo już orzeka otworzenie spławu na Pinie i Muchawcu, oraz uprzątnienie tych rzek od zawad defluitacyi szkodliwych, z wyraź nem zastrzeżeniem, aby dzieło rozpoczęte było prowadzone dalej najoszczędniej. To postanowienie pozwala sądzić, że już poprzednio uspławniano P. , oraz że musiały być jakieś nadużycia w kosztach, skoro zawarowano oszczędność. Bądź co bądź wiadomo, że w ogóle kanalizacyą Pińszczyzny interesował się wówczas ks. Michał Ogiński, hetman, posługując się projektami Mateusza Butrymowicza. Jakeśmy nadmienili P. jest całkiem skanalizowaną tak, że małe jej zakręty ujęte zostały w karby brzegów sztucznych i tylko w dalszym biegu ma niejakie rozgałęzienia po za obrębem kanalizacyi. W pow. kobryńskim płynie od zachodu na wschód prawie mil dziewięć, z początku odludnemi moczarami, potem około fol. Sieliszcze, kędy ma szluzę i fol. Korodyszcze, dalej koło wsi Zarzeczka prom, fol. , Lachowicze i wsi Kublik. O 5 w. niżej pod fol. Bielin ma szluzę, dotyka wsi Glinnej prom, tu zasila się z pr. str. rzką Zarobczanką i o parę wiort poniżej ma szluzę zwaną Radohoszcz. Dalej toczy swe wody około wsi Gniewczyce i Bosznia, naprzeciwko której z pr. str. zasiliwszy się bezimienną rzką, płynącą z jeziora Pieszczane, przekracza granicę pow. pińskiego o wiorstę przed fol. Kuzieliczyn al. Kuźliczyn. Tu należy zauważyć, że gdy koryto P. w pow. kobryńskim skanalizowano dawniej, to przeciwnie, w obrębie pow. pińskiego, od Kuzieliczyna do Pińska, na przestrzeni przeszło 6 mil, dokonano kanalizacyi zaledwo w 1843 r. O parę wiorst za Kuzieliczynem P. ma szluzę, płynie koło wsi Piererub i Potapowicze, tu przyjąwszy w siebie z lew. str. rzkę Niesłuchę, kieruje się ku wsiom Jajeczkowicze i Duboja, pomiędzy któremi zasila się z lew. str. ruczajem Filipówką. Pod Duboją ma rozgałęziei szluzę; pod wsią Kończyce zasila się z lew. brz. bezim. strugą, a za wsią Stachowicze ma ostatnią szluzę; odtąd znacznie rozszerzywszy swe koryto, dopływa do Pińska, wspaniałą, nieprzejrzaną okiem kotliną, wśród której wiją się malowniczo modre odnogi i strugi rzek okolicznych. Przypyszny ten widok można najlepiej oglądać z wieży kościoła po jezuickiego. W samym Pińsku zbiornik portu wygodnego opatrzony jest szluzą i tamami, grobla zaś nadbrzeżna, kędy przybijają statki, została urządzona w 1848 r. Jak początek Piny niepewny, tak samo i ujście jej jest przedmiotem sporu, z powodu rozgałęzień wód rzeki Strumienia, dopływająch do P. i odpływających ku Prypeci pod samym Pińskiem. Według jednych Stukenberg, Zieliński, Szubert, karty sztabu generalnego P. jest dopły

Pina

Pina